Арнайы мектепте қазақ тілі јдістемесі
Тілді сезіну және оған ықпал етудің құрылымы қағидасы
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
| Тілді сезіну және оған ықпал етудің құрылымы қағидасы
алдыңғы қағидалармен тығыз байланысты.Бала үлкендермен қарым- қатынасқа түсу арқылы тілдік шамаларды меігереді және оны коммуникативті мақсаттарда пайдаланады. «Түсінбеген, жай ғана жады арқылы иемденген еліктеу процессіндегі білім нормасы, қолдану дәстүрі....тілдің сезінуі немесе тілдік түйсіну» деп аталад.Тілдің заңдылықтарын меңгеру фонетикалық, морфологтялық, синтаксистік, стильдік деңгейлерінде көрінеді. Бұл ретте тек таныс сөздер мен сөзтіркестерін дұрыс қолданылуы жүзеге аспайды, сонымен қатар тілдік материяға деген дамудың күрделі процессі қызығушылық туады, сөз,сөзтіркесі, сөйлемнің бір-бірінен айрмашылығын аңғарады және осыларды белсенді қолдануға тырысады. Тілдік мәдениеттің қалыптасуы, мектепте оқу кезінде тіл заңдылықтарын меңгеру тілдік түйсікке сүйенеді.Ал мектепке дейінгі жаста тілдік материяға танымдық қызығушылық қалыптасады. Мүмкіншілігі шектеулі оқушылардың тілдік сезінулері олардың сөздік қоры шектелгендіктен мектепке дейінгі жастарында дамымайды, ең бастысы – әр түрлі сөз бірліктері олардың қызығушылығын тудыруында. В.Г.Петрова: «Мүмкіншілігі шектеулі балалардың сөйлеу тілінің кешеуілдеуіне туған тілінің мағынасын түсінбеуі де басты себеп болады. Жане де баланың бойындағы кемшілік күнделікті пайдаланатын заттардың немесе іс- әрекеттің мағынасын түсінуге кедергі жасайды»,деп жазады. Балаларда сөздің лексикалық мағынасын түсінудегі қиындық сөздің қалыптасуна, қызығуына, сонымен қатар тілдік бірліктердің бөлінуіне, сөздің құрылымы мен қалыптасуына кедергі жасайды. Ежелден келе жатқан тәжірибе арқасында қалыпты балалардың сөйлеу жане сезімнің қалыптасуы мектепте фонетиканың заңдарын жане граматиканы белсенді түсінуге мүмкіндік береді.Қалыпты бададарды тілді игеруге оқыту Ф.И.Буслаеваның «бірінші жаттығу, содан соң ұғыну» заңдылығында нақты көрсетілген. Бұл заңдылықтар мүмкіншілігі шектеулі балаларды оқытуда қадағаланып отыруы керек , себебі олардың дамуы осы заңдылықтарға байланысты. Осы заңдылықтарбың негізігі принципі мүмкіншілігі шектеулі балаларды арнайы оқыту, себеб імектепке дейінгі балаларда сөз туралы ұғым бірден пайда болмайды.Арнайы мектепте бірінші тіл сезімі принципі, содан кейін сол сезімге жүгіну принципі негізгі болып табылады. Төменгі сыныптардың барлық қазақ тілі сабақтарында сөзді айтып уйренуге тәрбиелейді. Арнайы сөздік тәжірибелер ұйымдастырылады,сол кезде баланың назары сөздің мағынасына , сөйлемге, логикалық белгісіне , сол арқылы сөздерді нақты бір лексико-граматикалық категорияға біріктіруге (заттың аты, әрекет, белгі), фонетикалық көрініске, грамматикалық формадағы сөздердің шынайы логикамен сәйкес келуіне қалыптасады. Тілді жетілдіру сабағында оқушылар затты көре тұра оның түрін, түсін, дәмінің сапасын айтады: жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|