Оқулық Екінші басылымы Қазақстан Республикасы Білім министрлігі

Эллипс көбінс үлксн жәнс ківді осьтсрінін үзындықтары арқылы 
берілсді. 
Осьтсрді өзара 
псрпендикуляр және бірін-бірі қақ 
бөлетіндсй етіп орналастырғанпан ксйін ортақ центрлі екі шеңбер 
жүргіземіз. Олардың біреуінің диамстрі үлкен оське, екіншісінің
(немссе одан д а . көп бөл
белі
бвліну нүктслері арқылы
лкі шсңбер тсң 12 баліккс 
іеді (32,6-сурет). Сыртқы
ші оське, ішкі шеңбердің 
бөліну нүктелері арқылы үлксн оське параллель сәйкес түзулер
жүргізіп, олардын кнылысу нұктелсрін бслгілейміз. Белгіленгсн 
нүктелсрді лекало көмсгімен қоссак, атлипсті лламыз.
Проскция жазықтығына көлбсу шснбсрдің тік бүрышты проек- 
циясы да эллипс болады. Бүл жағдайда элдипстің үлкен осі 
шеңбердің диамстрінс тен, ал кіші осі шенбсп меи псхігкті* 
жя-
арасындағы бүрыштын косинусына бакланмсты бо-
лады.
Ж аттығулар
1. Үлксн осі 80 мм, кіші осі 50 мм болатын аллипс сал.
проскция
келбейтін шснбсрдің тік бүрышты проек
8 «5. ПГОЕКЦИЯДА КОРІНЕТІНДІКТІ АНЫҚТАУ.
ҚАЙТЫМДЫЛЬІҚ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
Проскцияға, нәрсс проскция жазыктығы мсн бақылаушмньщ
арасында орналасатындан стіп,
Сонда
сызыктарының проскциялары түтас нсгізгі жуаи сызықпеи, ал
көрінбейтін
сызықтардың
проскциялары
үзілме
сызықпсн
Проекцияда керінстін сызықтарды көргнбейтін сызықтан
*
)
9)
9
)
ЗЗ-сурет
3
*

ажыратып үйрену керек. Осы мақсат үшін 
бәсекелес нүктелер әдісі
қолданылады. 
Проекциялары бірігіп тусетін екі нуктені бәсекелес
нүктелер
дейді. 33,а-суретте проскциялары 
А
жәнс 
В'
бір нүкте 
болатын 
А
жәнс 
В
нүктслсрі ксскіндслгсн. Олардың кайсысының 
проскциясы көрінеді? Осы мағынада 
А
жәнс 
В
бәсскслсс нүктслср. 
Екі нүктснің проскция жазықтығынан қашықтау, бақылаушыға
жақындау орналасқаны ксскіндс көрінсді
нүктссі, 
А
нүктссінс
бақылаушыға
қарағанда, 
проскция 
жазықтығынан 
қашықтау, 
жақындау. Сондықтан ксскінде 
В
нүктесін көрсміз, ал 
А
нүктссі, 
В
нүктссінің тасасында болғандықтан, көрінбсйді. Күрделірек мысал 
рстінде ортақ қабырғасы бар (
АВС
және 
АВП)
екі үшбүрыштың 
проекцияларын қарастыралық (33,ә-сурет). Ортақ қабырғасы бар 
екі үшбүрыш 
екі жақты. бщіыш
қүрайды. Екі жақты бүрыштың 
қыры 
АВ
және екі жағы 
АВС
жәнс 
АВӘ
болады. Проскцияларды 
шектейтін сызық әрқашан да көрінсді. Сондықтан 
А 'В
' , 
В'С'
жәнс 
А Б '
кесінділсрін түтас негізгі жуан сызықпен бастырып жүргізе 
беруге болады. 
АС
және 
ВО
қабырғаларының проекциялары 
қиылысады. Қиылысу нүктесін 
Е'
және 
Ғ'
әріптсрімсн белгілсп, кос 
нүкте ретіндс қарастырамыз. 
Е
нүктесі 
АС
қабырғасында, 
Ғ
нүктесі 
ВӘ
қабырғасында жатады. 
С'Е'
және 
Ә'Ғ'
кссінділерін де түтас 
негізгі жуан сызықпсн бастырып жүргізе беругс болады, өйтксні 
олардың бәсекелес нүктелері жоқ. Ксскінде 
А Е
мен 
В Ғ
кесінділсрінің 
бірсуі көрінсді, ал скіншісі көрінбейді. 
Е
және Ғбәсекелес нүктелерді 
қарастырайық. 
Е
нүктссі, 
Ғ
нүктесіне қарағанда, проекция жа- 
зықтығынан қашық орналасқан. Олай болса, 
Е
нүктесі, оған сәйкес 
А Е
кссіндісі көрінеді, ал 
Ғ
нүктесі, оған сәйкес 
В Ғ
кесіндісі 
көрінбсйді. Ксскінде 
А 'Е '
түтас нсгізгі жуан сызықпен, ал 
В 'Ғ ’
үзілме сызықпсн бастыра жүргізілген (33,6-сурст).
Біз осыған дсйін берілген нәрсснің проскциясын салуды 
қарастырып келдік. Бсрілгсн нәрсснің проекциясын салуды 
сызудың
и
тура есеоі
дсп атаиды
Берілген нәрсенің проекциясын салуға 
болатындығын көрдік, басқаша айтқанда, 
сызудың тура есебін шсшуге болады ексн. 
Нәрсені берілген проекциясы бойынша 
анықтау 
сызудың кері есебі
деп аталады. 
Нәрсснің бір проскциясы бойынша сызу- 
дың кері ессбін шсшу мүмкін емсс. Шы-
нында
да,
берілгсн
тік
бүрышты
проскциясы 
А'
бойынша 
А
нүктесінің ор- 
нын анықтай алмаймыз (34-сурет). 
А
нүктесін табу мақсатында проекция жа- 
зықтығының 
А'
нүктссіне перпендикуляр түрғызалық. Осы перпсн-

жүктеу/скачать 20,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: