Жауабы:  m(Ca +2 ) = 0,18 г.  § 5.2. Натрий және калий

96 
3) Na
2
CO
3
+ СaCl
2
= CaCO
3
↓ + NaCl 
4) 2NaCl
(балқыма)
= 2Na + Cl
2
↑ (электролиз) 
4.
а) калий бромиді балқымасының; б) натрий хлориді ерітіндісінің 
электролиз сызбанұсқасын құрыңыздар. 
Шешуі: 
эл.тогы
а) Калий бромиді балқымасы: КBr 

K
+
+ Br
- 
эл.тогы 
Катод (-): K
+ 
+ e
-

K
0
/2 
эл.тогы
Анод (+): 2Br
-
- 2e
-

Br
2
↑ /1 
эл.тогы
2K
+
+ 2Br
-

2K
0
+ Br
2
0
↑ 
эл.тогы
2KBr 

2K
0
+ Br
2
0
↑ 
б) Натрий хлориді ерітіндісінің электролиз сызбанұсқасы: 
эл.тогы
NaCl 

Na
+
+ Cl
- 
эл.тогы
H
2
O 

H
+
+ OH
- 
эл.тогы
Катод (-): 2H
2
O + 2e
-

H
2
+ 2OH
-
эл.тогы
Анод (+): 2Cl
-
- 2e
-

Cl
2
эл.тогы
2Cl
-
+ 2H
2
O 

H
2
+ 2OH
- 
+ Cl
2
эл.тогы
2NaCl + 2H
2
O 

H
2
+ Cl
2 
+ 2NaOH 
5. 
Келесі айналымдардың химиялық реакция теңдеулерін жазыңыздар: 
К → КOH → КCl → К. 
Шешуі: 
1) 2К + 2H
2
O = 2КOH + H
2
↑ 2) КOH + НCl = КCl + H
2
O 
эл.тогы
3) 2КCl
(балқыма)

2К + Cl
2
↑
 
6. 
Егер суға массасы 4,6 г натрий мен 3,9 г калийден тұратын құйманы 
салса қанша көлем сутек (қ.ж.) бөлінеді? 
Шешуі: 
Химиялық реакция теңдеуі бойынша пропорция құрып, бөлінген 
сутектің көлемін табамыз: 

97 
4,6 г х л 
2Na + 2H
2
O = 2NaOH + H
2
23 г/моль 22,4 л/моль 
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
4,6 г Na – х
л H
2
, 
2∙23 г/моль Na – 22,4 л/моль H
2
. Бұдан: х(H
2
) = 2,24 л. 
3,9 г у л 
2K + 2H
2
O = 2KOH + H
2 
39 г/моль 22,4 л/моль 
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
3,9 г K – у
л H
2
, 
2∙39 г/моль K – 22,4 л/моль H
2
. Бұдан: V
2
(H
2
) = 1,12 л. 
ΣV(H
2
) = х(H
2
) + у(H
2
) = 2,24 л + 1,12 л = 3,36 л. 
Жауабы: 
ΣV(H
2
) = 3,36 л. 
 
7.
Калийдің оттекпен қосылысында оттектің массалық үлесі 44,8% 
құрайды. Осы қосылыстың е4 қарапайым формуласын анықтаңыздар. 
Шешуі: 
ω(K) = 100% - ω(О) = 100% - 44,8% = 55,2%; 
Қосылыстың 100 г үлгісіп қарастырып, оның құрамындағы 
элементтердің зат мөлшерлерінің қатынасын анықтаймыз: 
m(K) = 55,2 г; m(О) = 44,8 г. 
Олардың зат мөлшерлері: 
ν(K) =
m(K)
M(K)
=
55,2 г
39 г/моль
= 1,4 моль
ν(О) =
m(О)
M(О)
=
44,8 г
16 г/моль
= 2,8 моль
Зат мөлшерлерінің қатынасы: ν(K) ׃ ν(O) = 1,4 моль ׃ 2,8 моль = 1 : 2. 
Демек, заттың қарапайым формуласы - KO
2 
(калий супероксиді). 
 
Жауабы: 
KO
2 
(калий супероксиді). 
 
 
 
 

98 
§ 5.3. Натрий және калий қосылыстары 
 
2. 
Келесі айналымдарға сәйкес келетін химиялық реакция теңдеулерін 
жазыңыздар, әрбір реакцияның жүру жағдайын көрсетіңіздер: 
NaCl → Na → NaOH → NaNO
3
. 
Шешуі: 
эл.тогы
1) 2NaCl
(балқыма)
→ 2Na + Cl
2
↑
2) 2Na + 2Н
2
О = 2NaOH + Н
2
↑ 
3) 2NaOH + 2AgNO
3 
= 2NaNO
3
+ Ag
2
O↓ + 2H
2
O 
6.
Көлемі 200 мл сумен массасы 9,2 г натрий кесегі толық 
әрекеттескенде түзілген ерітіндідегі натрий гидроксидінің массалық 
үлесі қандай? 
Шешуі: 
Әрекеттесуші заттардың мөлшерлерін табамыз: 
ν(Н
2
О) =
m(Н
2
О)
M(Н
2
О)
=
200 г
18 г/моль
= 11,1 моль
ν(Na) =
m(Na)
M(Na)
=
9,2 г
23 г/моль
= 0,4 моль
Су артық мөлшерде алынған. Сондықтан түзілген натрий гидроксидінің 
массасын натрий бойынша есептейміз: 
2Na
0
+ 2H
2
O = 2NaOH + H
2
↑ 
Реакция теңдеуі бойынша: ν(NaOH) = ν(Na) = ν(H
2
)/2
m(NaOH) = ν(NaOH) · M(NaOH) = 0,4 моль · 40 г/моль = 16 г 
m(Н
2
) = ν(Н
2
) · M(Н
2
) = 0,2 моль · 2 г/моль = 0,4 г 
Ерітіндінің массасы: 
m(ерітінді) = m(H
2
O) + m(Na) - m(Н
2
) = 200 г + 9,2 г – 0,4 г = 208,8 г 
Түзілген ерітіндідегі натрий гидроксидінің массалық үлесі: 
ω(NaOH) =
m(NaOH)
m(ер − ді)
· 100% =
16 г
208,8 г
· 100% = 7,6%
Жауабы: 
ω(NaOH) = 7,66 %. 

99 
7. 
Массалық үлесі 20%, массасы 250 г натрий хлоридінің ерітіндісі 
электролизденгенде 1,12 л (қ.ж.) сутек бөлінген. Осы реакция өнімінің 
шығымын және түзілген натрий гидроксидінің массасын есептеңіздер. 
Шешуі: 
Алдымен еріген зат пен еріткіш массасын табамыз: 
m(NaCl) = m(ерітінді) ∙ ω(NaCl) = 250 · 0,2 = 50 г 
Оның зат мөлшері: 
ν(NaCl) = 
m(NaCl)
M(NaCl)
= 
50 г
58,5 г/моль
= 0,855 моль 
Электролиз процесі теңдеулерін жазамыз: 
K(-): 2H
2
O + 2e
-
→ H
2
↑ + 2OH
-
A(+): 2Cl
-
– 2e
-
→ 2Cl
0
→ Cl
2
электролиз 
2NaCl + 2H
2
O → 2NaOH + H
2
↑ + Cl
2
↑ 
Соңғы жинақтап жазылған теңдеу бойынша есептеулер жүргіземіз: 
m г х г 1,12 л 
2NaCl + 2H
2
O → 2NaOH + H
2 
+ Cl
2
58,5 г/моль 40 г/моль 22,4 л/моль 
Сутектің теория бойынша бөлінуге тиісті мөлшері: 
ν (Н
2
) = ν(NaCl)/2 = 0,855 моль /2 = 0,427 моль
Реакция кезінде бөлінген сутектің нақты зат мөлшері: 
ν(Н
2
) = 1,12 л/22,4 л/моль = 0,05 моль
Сутектің щығымы: 
η(Н
2
) = 0,05 моль/0,4275 = 0,117 немесе 11,7% 

12%. 
Реакция теңдеуі бойынша түзілген натрий гидроксидінің зат мөлшері: 
ν(NaOH) = 2ν(Н
2
) = 2 ∙ 0,05 моль = 0,1 моль 
Оның массасы:
m(NaOH) = ν(NaOH) · M(NaOH) = 0,1 моль · 40 г/моль = 4,0 г. 

жүктеу/скачать 2,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: