Реферат орындаған: Абдиберик Ақниет ктиТ-31 астана 2024

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі 
КЕАҚ «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті»
Ғарыштық техника және технологиялар кафедрасы 
РЕФЕРАТ 
Орындаған:Абдиберик Ақниет КТиТ-31 
АСТАНА 2024 

Сро -3 , Тақырыбы : Бұрандалы, кілттік және шлицті қосылыстар. 
Ажыратылатын қосылыстардың мақсаты, жіктелуі, қолдану мүмкіндіктері, 
қосылыстардың жұмысқа қабілеттілігі мен беріктігінің өлшемдері. 
Барлық техникалық машина элементтері (қозғалтқыш, беріліс, басқару 
механизмі, корпус) бірдей элементтер бар-қосылыстар. Олар екі түрге 
бөлінеді: кез-келген элементті бұзбай бөлшектеуге болатын ажыратылатын 
және бөлшектеу кезінде кез-келген элементті жою қажет болған кезде 
ажыратылмайтын. Ажыратылатын қосылыстар тобына мыналар жатады: 
бұрандалы, терминалды, кілттік, сплайндық, конустық Профильді, конустық 
байлау сақиналары, түйреуіш. Ажырамас қосылыстар тобы: дәнекерленген, 
престелген, тойтармалы, дәнекерленген, желімделген.Барлық қосылыстардың 
жұмысының негізгі критерийі беріктік. Қосылымды бірдей берік ұстауға 
тырысу керек қосылған бөлшектермен.
Машиналар, аспаптар және аппараттар жасағанда, оларды құрайтын 
бөлшектер қандай да бір тәсілдермен бір-бірімен қосылады. Бұл қосылыстар 
ажыратылатын және ажыратылмайтын
болып бөлінеді. 
Ажыратылатын қосылыстар
деп қайтадан құрастыру мен бөлшектеу 
кезінде оны құрайтын бөліктері бүлінбей қалатын қосылыстарды айтады 
Бұйымның бөліктерін үнемі байланыстырып тұратын және бүлінбей 
бөлшектеуге келмейтін қосылыстарды 
ажыратылмайтын қосылыстар
деп 
атайды (пісіру, дәнекерлеу,престеу, желімдеу, жапсыру арқылы қосылған 
қосылыстар). 
Бұрандалы қосылыстар
 
деп, болттың, винттің, шпильканың, гайканың және 
т.б. бекіту бөлшектерінің көмегімен қосылатын ажырамалы қосылыстарды 
айтамыз. Мұндағы 
винт 
дегеніміз бұрандалы сырық; 
болт
қалпақшалы 
винт; 
гайка 
– бұрандалы тесігі бар кілтпен қамтылатын пішінді бөлшек; ал 
шпилька – екі жағы да бұрандалы сырық. 
Бұранда 
тілінген 
бөлшектің 
пішіні 
бойынша
 конусты 
бұранда 
және 
цилиндрлі бұранда 
болып екі түрге бөлінеді
.
Цилиндрлі бұранда 
көп таралған. Конусты бұрандалар көбінесе тұрбаларды жалғастырғанда 
қолданылады. Өйткені олар тығыздықты жақсы қамтамасыз етеді. 
Бұрандалар 
профилі 
бойынша 
үшбұрышты, 
тікбұрышты, 
трапециялы, жұмыр 
және т.б. болып бөлінеді. 
Винт сызығының бағыты бойынша 
оң 
және 
сол
бұранда болып 
бөлінеді. Оң бұрандада винт сызығы солдан оңға қарай жоғары, ал сол 
бұрандада оңнан солға қарай жоғары жүреді. Оң бұранда кеңінен таралған. 
Сол бұранданы арнайы жағдайларда ғана колданады. 
Бұранда сызықтарын өзара параллель етіп бірнешеуін қатар жүргізуге 
болады және ондай бұрандаларды 
көп кірісті бұрандалар
деп атайды. Олар 
бұранда сызығының кіру санына байланысты 
бір кірісті, екі кірісті, үш 
кірісті
және т.б. болып бөлінеді. Бір кірісті бұрандаларды кесу оңай және 

арзан, сондықтан олар техникада көп қолданылады. 
Барлық