ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
2-ТАРАУ. 1956-1970 жылдар аралығындағы қазақ әдебиеттануындағы ізденістер мен іркілістер бет бұрды. Оның негізгі себептері
сәл кезінде-ақ: «Ең алдымен, қазақ
әдебиетінің профессионалдық ар-
намен өркендеп, одақтық, дүниежү-
зілік сахнаға шығуы болса, екінші
жағынан тарихи ХХ съезден кейін
сын-зерттеу еңбектерін ғылыми не-
гізде жүргізуге жағдай туғандығы,
үшіншіден – әдебиеттануға жалпы
мәдени дәрежесі көтеріңкі, эсте-
тикалық
талғамы
қалыптасқан
кадр лардың көптеп келуі, арнау-
лы ғылыми мекемелердің, баспасөз
орын дарының ашылуы. Осындай
обьек тивтік жағдайлар арқасында
әде биеттану мен сынның жалпы өре сі
биіктеп, алымы молайды», – деп атап
көрсетілді. Ой өзегінде сол кездегі
дәуір шындығы жатқанымен, бұл
пікір заман талабына сай айтылған
еді. Өйткені қазақ әдебиеттануы
идеологиялық қыспақтан құтылып
жаңа серпіліспен дамуға көшті, өресі
биіктей бастады дегенде, маркстік-
лениндік әдіснаманың ықпалынан
біржола қол үзіп, ұлттық мүддеге
сай зерттеуге басты бағыт алып кетті
Ұлы Отан соғысы басталғаннан
бергі жылдарда даму мен дағдарыс-
ты басынан қатар өткізген қазақ
әдебиеттану ғылымы СОКП-ның
XX съезінің шешімдерінен туын-
даған жаңару, жаңғыру кезеңіне
аяқ басты. Бұл съезд Сталиннің
жеке билігі басталған 1925 жыл-
дан бергі мәдениет, өнер, ғылым
салаларындағы орын алған көптеген
қателіктердің бетін ашып, сын тезіне
салып таразылай бастады. Ол ұлт-
тық әдебиеттануда да соны серпіліс
туғызды, өткен жолында орын алған
өрескел бұрмалаушылықтары мен
тұрпайы социологизм ықпалында
қағидаға айналып бара жатқан кем-
шіліктері түзетіле бастады. Қазақ
әдебиеті тарихын орыс сыншылары-
нан бастауға дейін барған және қазақ
эпостарының санаулы үлгілерін ғана
қалдыруға дейін құлдыраған ғылыми-
зерттеушілік ой-пікір алдында жаңа
мүмкіндіктер туды. Партия саясаты
мен идеологиясының тар шеңберлі
құрсауынан босай бастаған ғылыми-
зерттеушілік ой-пікір ғылыми арнаға
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У
