Екінші том маса астана, 2022 ахмет байтұрсынұЛЫ
жүктеу/скачать 6,35 Mb. Pdf көрінісі
|
А.Байтұсынов Маса жинақ
| «ﺹ»
(с) менен «ﻃ» (т) жазбай, «ﺱ» (с) менен «ﺕ» (т)-ны жазамыз. Жуан сөзге кіріскен дыбыс жуан болып ай- тылады. «ﺱ» (с) менен «ﺕ» (т)-ның һәмән жіңішке айтылмай, жуан да болып айтылуын көрсетеді. Бір дыбыс жуан да, жіңішке де айтылатын болса, оның екі түрлі айтылғанына екі хәріф алмаймыз: Ондай дыбыстардың жуан, жіңішке айтылу ықтиары дауыс- ты дыбыстарда болады. Ол жалғыз біздің тілімізде емес, басқа тілдерде де солай. Өзіңіз ойлап қараң- ызшы! Осы күнде жазып жүрміз: бас – басқа, басқару, бастыру, атау, тау, айту, тура. Бастапқы төрт сөзде «с» дыбысы екі түрлі жазыл- ғанменен, айтылуы екі түрлі емес – жалғыз-ақ түрлі. Екінші төр сөзде «т» дыбысы екі түрлі жазылған- менен, айтылуы екі түрлі емес, жалғыз-ақ түрлі. Екі түрлі жазумыздың пәлендей мәнісі бар деп айтып беріңіз! «ﺹ» (с) менен «ﻃ» (т)-ны қазақ сөзінен шығармалық. Қазақта сөз екі түрлі: бір түрі – жуан, екінші – жіңіш- ке. Жуан сөздің ішіндегі дыбыстарының бәрі жуан болады, жіңішке сөздің ішіндегі дыбыстарының бәрі де жіңішке болады. Жалғыз-ақ түрлі айтылатын дыбыстар екі түрлі сөздің бір-ақ түріне кіріседі. Һәмән 196 жуан айтылатын «ﻖ» менен «ﻍ» жіңішке сөзге һеш уақытта кіріспейді, һәмән жіңішке айтылатын «ك» һәм «گ» жуан сөзге кіріспейді. «ﺱ» (с) менен «ﺕ» (т)-ның жуан сөздерге де, жіңішке сөздерге де кіріс- кені жуандық – жіңішкелік екі түріне де тұтынуға жарайтындығын көрсетеді. Онан әрі айтасыз: «қағидасыз қойылған «ﺀ» дәйек- ші белгіден не мағына шығады» деп. Сіз не қағидамен жүктеу/скачать 6,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|