Оқулық физика 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған


ЖЫЛУӨТКІЗГІШТІК. КОНВЕКЦИЯ. СӘУЛЕ ШЫҒАРУ



Pdf көрінісі
бет25/302
Дата06.01.2022
өлшемі4,48 Mb.
#14281
түріОқулық
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   302
    
ЖЫЛУӨТКІЗГІШТІК. КОНВЕКЦИЯ. СӘУЛЕ ШЫҒАРУ
1. Жылу алмасудың бірінші түріне 
жылуөткізгіштік құбылысы жа-
тады.  Жылуөткізгіштік 
деп  дене  бөлшектерінің  жылулық  қозғалыс-
тары мен өзара әрекеттесулері барысында энергияның дененің қыз-
ған бөлігінен салқын бөлігіне қарай берілуін айтады.
Жылудың  бір  ортадан  екінші  ортаға  жылуөткізгіштік  жолымен 
берілетіндігіне  көптеген  тәжірибелер  арқылы  көз  жеткізе  аламыз. 
Қазанда  қайнап  жатқан  сүтті  темір  ожаумен  ұзағырақ  араластыратын 
Жаттығу 1.2
Сұрақтар
Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ
*
Книга предоставлена исключительно в образовательных целях  
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217


19
болсақ,  ожау  сабының  бірте-бірте  қатты  қызғанын  сезінеміз.  Ал  ағаш 
ожаумен мейлінше ұзақ араластыруға болады. 
Денелердің  жылуөткізгіштігінің  әртүрлі  болатындығын  дәлелдейтін 
тағы бір тәжірибе жасайық. Жылуөткізгіштіктері зерттелетін ұзындық-
тары  да,  диаметрлері  де  бірдей
  мыс,  шыны  таяқшаларын  штативке 
бекітейік  (сурет  1.8).  Таяқшалардың  бойына  бірдей  кішірек  шегелерді 
бірдей  аралықта  балауызбен  жапсырайық.  Таяқшалардың  бекітілмеген 
ұштарын  түйістіріп,  спиртовкамен  қыздыратын  болсақ,  мыс  таяқ-
шалардағы шегелердің шыныға жапсырылған шегелерге қарағанда жыл-
дам түсе бастағанын байқаймыз. Осылайша, мыстың шыныға қарағанда 
жылуды жақсы өткізетініне куә боламыз.
Тәжірибелерден  мынадай  қорытынды  туындайды: 
біріншіден,  энер-
гия  (жылу)  қызған  денеден  салқын  денеге  қарай  беріледі;  екіншіден, 
әртүрлі денелердің жылуөткізгіштігі де әртүрлі болады. 
2.  Жылуөткізгіштік  заттың 
агрегаттық  күйіне  байланысты  өзге-
ріп  отырады.  Шынында  да,  қатты  денеге  қарағанда  сұйықтардың,  ал  
сұйықтарға  қарағанда  газдардың  молекулалары  тым  алшақ  орналаса- 
ды.  Сондықтан  бір-бірімен  жиі  әрекеттесе  алмайды  да  жылуды  көрші  
бөлшектерге кешігіп жеткізеді. Осылайша, заттың атомдары мен моле- 
кулалары  алшағырақ  орналасқан  сайын  жылуөткізгіштік  нашарлай  
береді.  Сөйтіп, 
жылуөткізгіштіктің  табиғаты  атомдық-молекула-
лық сипат алады, яғни жылуөткізгіштіктің әртүрлі болуы зат бөл-
шектерінің  арақашықтықтары  мен  өзара  әрекеттесу  ерекшелікте-
ріне байланысты түсіндіріледі. 
3. Жылу алмасудың екінші түріне 
конвекция жатады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   302




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет