Студенттің ӛзіндік жҧмысы

170 
 
15-модуль  
Қорытынды сабақ 
Студенттер білімін тақырыптар бойынша  
тексеру сҧрақтары: 
 
Ғ.Мұсабаевтың  пікірі  (ауыспалы  говор  мен  жергілікті 
говор)  Қазіргі  диалектолог-ғалымдардың  пікірі  (оңтүстік,  батыс, 
шығыс, орталық-солтүстік диалектісі) 
 
Қазақ тілінде диалекті бар ма, жоқ па деген кҿзқарастар. 
 
Болса қандай сипатта?  Диалект сипатында  ма, ҽлде говор 
сипатында ма деген кҿзқарастар? 
 
Зат, құбылыс атауларын білдіретін сҿздер. 
 
Ҽдеби тілде баламасы бар доминанттар. 
 
Сҽйкесті, сҽйкессіз диалектілік ерекшеліктер. 
 
Батыс  диалектісіне  тҽн  заттың,  құбылыстың  атын 
білдіретін сҿздерді жинау. 
 
Батыс диалектісіне тҽн диалектілерді ҿзге оңтүстік, шығыс, 
орталық  –  солтүстік  диалектілерімен  салыстыру,  ерекшеліктерін 
айқындау. 
 
Заттың сынын, сыр-сипатын білдіретін сҿздер. 
 
Іс - ҽрекетті, қимыл – қозғалысты білдіретін сҿздер. 
 
Үстеу жҽне шылау сҿздер. 
 
Оңтүстік,  шығыс  диалектілеріне  тҽн  сын  есімдер    мен 
етістік сҿздер. 
 
Батыс  жҽне  орталық  –  солтүстік  диалектілеріне  тҽн  сын 
есімдер мен етістік сҿздер. 
 
Балық шаруашылығымен байланысты сҿздер. 
 
Бау – бақша шаруашылығымен байланысты сҿздер. 
 
Су шаруашылығымен байланысты сҿздер. 
Мақта жҽне темекі шаруашылығымен байланысты сҿздер. 
 
Жайық  ҿзені  мен  Шалқар  кҿлі  балықшыларының  тілін 
Арал,  Каспий  теңізі  балықшыларының  тілімен  салыстыру, 
ерекшеліктері . 
 
Батыс  диалектілерінде  кездесетін  дақыл  түрлеріне 
байланысты сҿздерді ҿзге диалектілермен салыстыру. 
   Диалектілік  синонимдер  мен  дублеттер,  олардың  жасалу 
жолы мен түрлері. 
 
Диалектілік омонимдер. 

171 
 
 
Диалектілік неологизмдер мен архаизмдер. 
 
Ҽдеби  тілдегі  лексикалық  топтар  мен  диалектілік 
лексикалық топтарды салыстыру. 
 
Жасалу жолдарына кҿңіл бҿлу. 
 
Кірме сҿздердің ену жолдары. 
 
Орыс тілінен енген сҿздер. 
 
Араб-парсы тілдерінен енген сҿздер. 
 
Түркі тілдерінен енген сҿздер. 
 
Монғол, қытай тілдерінен енген сҿздер. 
 
Орыстың говорынан қазақ говорына енген сҿздер. 
 
Түркі тілдерінен орыс тіліне енген .  
 
Жіңішке  дауыстылардың  орнына  жуан  дауыстылардың 
айтылуы. 
 
Ашық дауыстылар мен қысаң дауыстылардың алмасуы. 
 
Еріндік дауыстылардың ҿзара алмасуы. 
 
Кейбір дыбыстардың тұрақсыздығы. 
 
Оңтүстік жҽне шығыс диалектісіне  тҽн дауысты дыбыстар 
құрамындағы ерекшеліктер. 
 
Батыс  жҽне  орталық-солтүстік  диалектісіне  тҽн  дауыссыз 
дыбыстар құрамындағы ерекшеліктер. 
 
Сҿз басындағы, ортасындағы алмасулар. 
 
Сҿз соңындағы алмасулар. 
 
Кейбір  қатаң,  ұяң  дауыссыздардың  у,й  дыбыстарымен 
ауысуы (б-у, ң-у, ж-й т.б). 
 
Сҿз басындағы африкат дыбыстар. 
 
Метатезалық құбылыстар. 
 
Изоглосса,  Изосема,  Изосинтагма,  Изофон,  Изоморфема, 
Изолекс терминдері 
 
Септік жалғау, шылау түрлеріне байланысты ерекшеліктер  
 
Біріккен сҿздер мен Қос сҿздерден болған диалектілер 
 
Сҿйленістердегі  үстеу,  шылау  сҿздердің  түрлеріне 
байланысты ерекшеліктер 
 
Сҿйленістердегі сҿз тудырушы жұрнақтар 
 
Зат есім тудыратын жұрнақтар 
   Сын есім тудыратын жұрнақтар 
 
Етістік тудыратын жұрнақтардан  
 
Септік жалғаулардың сҿйлем ішінде алмасып қолданылуы 

172 
 
 
Синтаксистік түйдектер 
 
С.Аманжоловтың диалектология туралы зерттеулері 
 
Ж.Досқараев,Н.Сауранбаев,Ғ.Мұсабаев еңбектері. 
 
Академик Ш.Сарыбаевтың зерттеулері 

жүктеу/скачать 1,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: