Ландшафттану



Pdf көрінісі
бет20/49
Дата07.01.2022
өлшемі2,39 Mb.
#17213
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   49
Байланысты:
Erubaeva Landchafttanu .pdf

3.2 Азоналдылық

Жердің 


ішкі 

энергиясы 

мен 

тектоникалық 



жагдайына 

байланысты болып келетін азоналылық заңдылыгы да бар.

Ол  -   жер  бетінің  кұрлықтар  мен  мұхиттарға  бөлінуіне 

байланысты.

Жер бетінің 71  %-ын -  Дүниежүзілік мұхит, 29 %-ын -  кұрлықтар

Барлыгы


Зоналар

Барлык 


курылык 

тын %


Ауданы

Белдеулер

Полярлык

Субполя рлык

Евразия

Солт.Америка

Коыыржай

Солг. Америка

Онт  Америка

Субтропикпк

Солт Америка

Онт. Америка

Африка

Австралия



Экваторлык

тропи КПК

(экваторлык

тропмктік,

субтропиктік

климатгык

белдеулер)

Солт.Амернка

Америка

Африка


Барлыгы

Қүрылык


ауданынан%- 

бен алгада

27



алып  жатыр,  ал  солтүстік  жарты  шардың  кұрлық  39  %-ын,  оңтүстік

жарты  шардың  19  %-ын  ғана  алып  жатыр  (Полярлык  асимметрия 

заңдылығы).

Сондықтан,  ландшафттық  зоналар  солтүстік  жарты  шарда 

көбірек дамыган.

Азоналық  ең  ірі  ландшафт  бірлігі  -   физикалық-  географиялык

аймақ  (2-кесте).  Физикалық-географиялық  аймақ  геологиялык  негізгі

(тектоникалық  құрлымы)  тұгас  (қалканды  жэне  плиталы  жазыктар,

қатпарлы 

жақпарыл 

таулар), 

неоген-антропоген 

дәуіріндегі

тектоникалық  режимі  ортақ,  макрожер  бедері  мен * макроклиматы

бірдей зоналық және биіктік белдеулі ландшафт кұрылымында өзіндік

ерекшеліктері  бар  құрлық  бөлігінен  тұрады.  Жер  қыртысының

неотектоникалық  қозгалысы  мен  теңіз  трансгрессиясы  (теңзідің

құрлыкты  басып  кетуі),  кұрлықты  маңыздану мен олардың еріген  суы

әрекетінен  бөлшектеніп  жер  бедері  мен  климаттық  жеке-дара  типтері

арқылы  межеленентін  жасы  ортақ,  зоналы  немесе  биіктік  белдеулі

ландшафт 

құрылымында 

өзіндік 

ерекшеліктерібар 

физикалық-

географиялық  аймақ  бөліктерін  обылыс  дейді.  Обылыстардың

зоналық  немесе  биіктік  белдеулі  бөліктері  провинцияга,  зонааралық

немесе  биіктік  белдеу  аралық  бөліктерге  өлкеге,  ал  топырақ  пен

өсімдіктер  жұмылгыларының  топтары  бойынша  жіктелген  бөліктері 

ауданға бөлшектенеді. 

v

Азоналық  ландшафт  қатарына  таулы  аймақ  ландшафтысын 



жатқызуға  болады.  Кез  келген  нақтылы  таулы  аймак  географиялық 

орналасуына,  түзіліс  жолына  және  биіктік  айырмасына  карай  өзіне 

гана тән ландшафтының биіктік белдеулерімен сипатталады.

2-кесте  -   Табиғи  территориялық  кешеннің  жалпы  таксономиялық 

сызбасы



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   49




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет