Бастауыштың жасалуы.
Бастауыштың
мағынасы
баяндауыштың
морфологиялық құрамындағы тұлғалар арқылы белгілі болып дербес тұра береді.
Ондайда бастауыш сөйлем ішінде арнайы айтылмай, сөйлем толымсыз болы да
мүкін.Ал баяндауышсыз толымсыз сөйлемдер өте сирек кездеседі. Əсіресе диалогта,
мақал-мəлтеде («қой баласы-қозыдан» сияқты) баяндауыштың «түсіп қалуы»
«ықшамдылықпен» байланысты. Осындай, баяндауыштың синтаксистік қызметі
бастауыштан басым болғанына қарап, баяндауышты ғана бас мүше деп қарау дұрыс
болмайды. Шынында да, ол екеуі де-сөйлем құрауға ұйытқы болатын, басқа мүшелерді
айналасына үйіріп тұратын, сөйлемнің діңгекті орталығы-бас мүшелер.
Бастауыштың грамматикалық тұлғасы-сөздің атау тұлғасы. Басқаша айтқанда,
бастауыш қызметінде жұмсалған сөз не сөз тіркесі атау септігінде тұрады. Бастауыштар
кейде формаланбаған ілік септігінде де айтылады; ондай ілік септікті бастауышы бар
сөйлемнің баяндауышы не тəуелдік жалғаулы сөз күрделі баяндауыштың құрамында
болып келеді: Шығанақ почта конторындағы радиоға құлағын төсеп отырғаны (Ғ.Мұстафин).
Тас
түсіріп
тұрсам,
мына
