Қазақстан Республикасының Конституциясы

3.  Жұмыстың  аяқталған  күні  белгілі  бір  жұмыстың  орындалу  уақытына  жасалған 
еңбек шарты мерзімінің аяқталар күні болып табылады. 
4.  Жұмыс  орны  (лауазымы)  сақталған  қызметкердің  жұмысқа  шыққан  күнінің 
алдындағы  жұмыс  күні  уақытша  болмаған  қызметкердің  орнын  ауыстыру  уақытына 
жасалған еңбек шарты мерзімінің аяқталар күні болып табылады. 
5. Егер еңбек шартының мерзімі аяқталғанда еңбек қатынастары іс жүзінде жалғасып, 
тараптардың  ешқайсысы  оның  тоқтатылуын  талап  етпесе,  шарттың  қолданылуы 
белгіленбеген мерзімге ұзартылды деп есептеледі. 
  
54-бап. Жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзудың негіздері 
1. Қызметкермен еңбек шарты жұмыс берушінің бастамасы бойынша: 
1) жұмыс беруші - заңды тұлға таратылған не жұмыс беруші - жеке тұлғаның қызметі 
тоқтатылған; 
2) қызметкерлер саны немесе штаты қысқартылған; 
3) біліктілігінің жетіспеуі салдарынан қызметкер атқарып жүрген лауазымына немесе 
орындайтын жұмысына сәйкес келмеген; 
4)  өзінің  жұмысын  жалғастыруына  денсаулық  жағдайының  кедергі  келтіруі 
салдарынан  қызметкер  атқаратын  лауазымына  немесе  орындайтын  жұмысына  сәйкес 
келмеген; 
5) сынақ мерзімі кезеңінде жұмыс нәтижесі дұрыс болмаған; 
6) қызметкер бір жұмыс күні (жұмыс ауысымы) ішінде дәлелді себепсіз үш және одан 
да көп сағат бойы жұмыста болмаған; 
7)  қызметкер  жұмыста  алкогольдік,  нашақорлық,  психотроптық,  уытқұмарлық 
масаңдық  (соларға  ұқсас)  жағдайында  болған,  оның  ішінде  жұмыс  күні  ішінде 
алкогольдік,  нашақорлық,  уытқұмарлық  масаңдық  (соларға  ұқсас)  жағдай  туғызатын 
заттарды пайдаланған; 
7-1) тиісті актімен расталған, алкогольдік, нашақорлық, уытқұмарлық масаңдық күйге 
түсіретін заттарды пайдалану фактісін анықтау үшін медициналық куәландырудан өтуден 
бас тартқан; 
8)  қызметкер,  жарақаттар  мен  аварияларды  қоса  алғанда,  ауыр  зардаптарға  әкеп 
соққан  немесе  соғуы  мүмкін,  еңбекті  қорғау  немесе  өрт  қауіпсіздігі  не  көліктегі  жүру 
қауіпсіздігі ережелерін бұзған; 
9)  қызметкердің  жұмыс  орнында  басқаның  мүлкін  ұрлау  (оның  ішінде  ұсақ  ұрлық), 
оны  қасақана  жою  немесе  бүлдіру  әрекеті  заңды  күшіне  енген  сот  үкімімен  немесе 
қаулысымен анықталған; 
10)  ақшалай  немесе  тауарлық  құндылықтарға  қызмет  көрсететін  қызметкердің  кінәлі 
әрекеттер  жасауы  немесе  әрекетсіздігі,  егер  бұл  әрекеттер  немесе  әрекетсіздік  жұмыс 
берушінің тарапынан оған деген сенімнің жоғалуына негіз болса; 
11)  тәрбиелік  функциялар  атқаратын  қызметкер  осы  жұмысын  жалғастырумен 
сыйыспайтын, адамгершілікке жат қылықтар жасаған; 
12) қызметкер еңбек міндеттерін атқаруға байланысты өзіне мәлім болған мемлекеттік 
құпияларды  және  заңмен  қорғалатын  өзге  де  құпияны  құрайтын  мәліметтерді  жария 
еткен; 
13) егер тәртіптік жазасы бар қызметкер еңбек міндеттерін дәлелді себепсіз қайталап 
орындамаған немесе қайталап тиісінше орындамаған; 
14)  Қазақстан  Республикасының  заңдарында  белгіленген  жағдайларда  қызметкердің 
мемлекеттік құпияларға жіберілу рұқсаты тоқтатылған; 
15)  еңбек  шартын  жасасу  не  басқа  жұмысқа  ауыстыру  кезінде  түпнұсқа  құжаттар 
немесе мәліметтер еңбек шартын жасасудан немесе басқа жұмысқа ауысудан бас тартуға 
негіз  болатын  жағдайда,  қызметкер  жұмыс  берушіге  көрінеу  жалған  құжаттар  немесе 
мәліметтер ұсынған; 

16) жұмыс берушінің атқарушы органы басшысының, оның орынбасарының не жұмыс 
беруші  бөлімшесі  басшысының  еңбек  міндеттерін  бұзуы  жұмыс  берушіге  материалдық 
залал келтіруге әкеп соққан; 
17)  қызметкер  жүктілігі  және  босануы  бойынша  демалыста  болған,  сондай-ақ  егер 
ауру  Қазақстан  Республикасының  Үкіметі  бекітетін  еңбекке  қабілетсіздіктің  анағұрлым 
ұзақ мерзімі белгіленген аурулар тізбесіне енгізілген жағдайларды қоспағанда, қызметкер 
еңбекке  уақытша  қабілетсіздігі  салдарынан  қатарынан  екі  айдан  астам  уақыт  жұмысқа 
шықпаған жағдайларда бұзылуы мүмкін. 
Өндірістік  жарақат  алуына  немесе  кәсіптік  ауруға  шалдығуына  байланысты  еңбекке 
қабілеттілігінен  айрылған  қызметкердің  жұмыс  орны  (лауазымы)  еңбекке  қабілеттілігі 
қалпына келгенге дейін немесе мүгедектік белгіленгенге дейін сақталады; 
18) қызметкер сот актісіне сәйкес одан әрі жұмыс істеу мүмкіндігін жоятын сыбайлас 
жемқорлық құқық бұзушылық жасаған; 
19) соттың ереуілді заңсыз деп тану туралы не ереуілді тоқтата тұру туралы шешімін 
қызметкердің  назарына  жеткізгеннен  кейін  ол  ереуілге  қатысуды  жалғастырған 
жағдайларда бұзылуы мүмкін. 
2.  Осы  Кодексте  қызметкерлердің  жекелеген  санаттары  үшін  жұмыс  берушінің 
бастамасы бойынша еңбек шарттарын бұзудың қосымша негіздері көзделген. 
  
55-бап.  Жұмыс  берушінің  бастамасы  бойынша  еңбек  шартын  бұзу  мүмкіндіктерін 
шектеу 
Осы  Кодекстің  54-бабы  1-тармағының  1)  және  17)  тармақшаларында  көзделген 
жағдайларды  қоспағанда,  қызметкердің  уақытша  еңбекке  қабілетсіздік  кезеңінде  және 
жыл  сайынғы  ақылы  еңбек  демалысында  жүрген  кезеңінде  еңбек  шартын  жұмыс 
берушінің бастамасы бойынша бұзуға жол берілмейді. 
  
56-бап. Жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу тәртібі 
1.  Егер  еңбек  шартында,  ұжымдық  шартта  ескертудің  анағұрлым  ұзақ  мерзімі 
белгіленбесе,  жұмыс  беруші  осы  Кодекстің  54-бабы  1-тармағының  1)  және  2) 
тармақшаларында  көзделген  негіздер  бойынша  еңбек  шартын  бұзатыны  туралы 
қызметкерге бір ай бұрын жазбаша ескертуге міндетті. Қызметкердің жазбаша келісімімен 
еңбек шартын бұзу ескерту мерзімі аяқталғанға дейін жүргізілуі мүмкін. 
2.  Кәсіптік  одақтың  мүшесі  болып  табылатын  қызметкерлермен  осы  Кодекстің  54-
бабы  1-тармағының  2),  3)  тармақшаларында  көзделген  негіздер  бойынша  еңбек  шартын 
бұзу,  сондай-ақ  осы  Кодекстің  59-бабы  1-тармағының  2)  тармақшасына  сәйкес  еңбек 
шартын  тоқтату  ұжымдық  шартта  көзделген  тәртіппен,  осы  ұйымның  кәсіптік  одағы 
органының дәлелді пікірін ескере отырып жүргізіледі. 
3. Осы Кодекстің 54-бабы 1-тармағының 4) тармақшасына сәйкес еңбек шартын бұзу 
үшін  қызметкердің  осы  жұмысты  жалғастыруына  кедергі  келтіретін  денсаулық  жағдайы 
салдарынан  атқаратын  лауазымына  немесе  орындайтын  жұмысына  сәйкес  келмеуі 
Қазақстан  Республикасының  заңнамасында  белгіленген  тәртіппен  медициналық 
қорытындымен расталған болуға тиіс. 
4.  Еңбек  шартын  осы  Кодекстің  54-бабы  1-тармағының  6)  -  13)  және  16) 
тармақшаларында көзделген негіздер бойынша бұзу осы Кодекстің 73-бабында көзделген 
тәртіптік  жазалар  қолдану  тәртібі  және  74-бабының  талаптары  сақтала  отырып 
жүргізіледі. 
5.  Еңбек  шарты  осы  Кодекстің  54-бабы  1-тармағының  2)  -  4)  тармақшаларында 
көзделген негіздер бойынша бұзылған кезде, қызметкер келіскен жағдайда жұмыс беруші 
оны басқа жұмысқа ауыстыру шараларын қабылдауға тиіс. 
6.  Егер  Қазақстан  Республикасының  заңдарында  өзгеше  белгіленбесе,  қызметкер 
біліктілігінің  жеткіліксіздігі  салдарынан  атқаратын  лауазымына  немесе  орындайтын 
жұмысына  сәйкес  келмегендіктен,  жұмыс  берушінің  бастамасы  бойынша  осы  Кодекстің 

54-бабы  1-тармағының  3)  тармақшасына  сәйкес  еңбек  шартын  бұзу  аттестациялық 
комиссияның  шешіміне  негізделуге  тиіс,  оның  құрамына  қызметкерлер  өкілі  қатысуға 
тиіс. 
Қызметкерлерді аттестаттау тәртібі, талаптары мен кезеңділігі ұжымдық шартта, ал ол 
жоқ болған жағдайда қызметкерлердің өкілдерімен келісім бойынша шығарылған жұмыс 
берушінің актісінде айқындалады. 
7.  Қызметкердің  жұмыста  осы  Кодекстің  54-бабы  1-тармағының  7)  тармақшасында 
көрсетілген жай-күйде болуы медициналық қорытындымен расталуға тиіс. 
Қызметкерді  медициналық  куәландыруға  жіберу  туралы  шешімді  жұмыс  беруші 
уәкілеттік берген лауазымды тұлға қабылдайды. 
Қызметкер  медициналық  куәландырудан  өтуден  бас  тартқан  жағдайда  тиісті  акт 
жасалады. 
8.  Осы  Кодекстің  54-бабы  1-тармағының  17)  тармақшасына  сәйкес  еңбек  шартын 
бұзуға, қызметкер еңбекке жарамсыздығы парағын ұсынғаннан кейін жол беріледі. 
  
57-бап. Қызметкердің бастамасы бойынша еңбек шартын бұзу 
1.  Осы  баптың  4-тармағында  көзделген  жағдайларды  қоспағанда,  қызметкер  жұмыс 
берушіге кемінде бір ай бұрын жазбаша ескерте отырып, еңбек шартын өзінің бастамасы 
бойынша бұзуға құқылы. 
2.  Еңбек  шарты  қызметкер  мен  жұмыс  берушінің  арасындағы  келісім  бойынша  осы 
баптың 1-тармағында көзделген ескерту мерзімі аяқталғанға дейін бұзылуы мүмкін. 
3.  Еңбек  шартын  бұзу  жұмысты  жалғастыру  мүмкіндігінің  болмауына  байланысты 
жағдайларда, қызметкер еңбек шартын өтініште көрсетілген мерзімде бұзу туралы жұмыс 
берушіге жазбаша ескертеді. 
4. Қызметкер жұмыс берушінің еңбек шарты талаптарын орындамағаны туралы оған 
жазбаша  хабарлауға  құқылы.  Егер  жазбаша  хабарланған  күннен  бастап  жеті  күн  мерзім 
өткен  соң  жұмыс  берушінің  еңбек  шарты  талаптарын  орындамауы  жалғасқан  жағдайда, 
қызметкер  үш  жұмыс  күнінен  кешіктірмей  жұмыс  берушіге  жазбаша  ескерте  отырып, 
еңбек шартын бұзуға құқылы. 
5. Қызметкер осы бапта көзделген ескерту мерзімі ішінде еңбек шартын бұзу туралы 
өтінішін жазбаша нысанда қайтарып алуға құқылы. 
6.  Осы  бапта  көрсетілген  ескерту  мерзімі  өткен  соң  қызметкер  жұмысты  тоқтатуға 
құқылы,  ал  жұмыс  беруші  қызметкерге  еңбек  қызметіне  байланысты  құжаттар  мен  оған 
тиесілі ақшалай төлемдерді беруге міндетті. 
7.  Осы  Кодексте  қызметкерлердің  жекелеген  санаттары  үшін  еңбек  шартын 
қызметкердің бастамасы бойынша бұзудың ерекше тәртібі көзделеді. 
  
58-бап.  Тараптардың  еркінен  тыс  мән-жайлар  бойынша  еңбек  шартын  тоқтату 
негіздері 
1. Еңбек шарты тараптардың еркінен тыс мына мән-жайлар бойынша: 
1)  қызметкер  әскери  қызметке  шақырылған  (кірген)  кезде  қызметкер  тиісті  құжатты 
ұсынған күннен бастап; 
2)  қызметкер  не  жұмыс  беруші-жеке  тұлға  еңбек  қатынастарын  жалғастыру 
мүмкіндігін болғызбайтын жазамен сотталған сот үкімі заңды күшіне енген кезде; 
2-1) жергілікті атқарушы органдар шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсатты қайтарып 
алған кезде; 
3)  қызметкер  не  жұмыс  беруші-жеке  тұлға  қайтыс  болған  жағдайда,  сондай-ақ  сот 
қызметкерді  не  жұмыс  беруші  -  жеке  тұлғаны  қайтыс  болды  деп  жариялаған  немесе 
хабарсыз кетті деп таныған жағдайда; 
4) сот қызметкерді әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке қабілеті шектеулі деп таныған, 
соның салдарынан қызметкердің бұрынғы жұмысын жалғастыруға мүмкіндігі болмайтын 
жағдайда; 

5)  бұрын  осы  жұмысты  атқарған  қызметкер  жұмысына  қайта  алынған  жағдайда 
тоқтатылуға тиіс. 
2.  Сот  үкімінің,  шешімінің  заңды  күшіне  енген  күні  немесе  қызметкердің  қайтыс 
болған  күні  осы  баптың  1-тармағының  2)  -  4)  тармақшаларында  көрсетілген  негіздер 
бойынша еңбек шартының тоқтатылған күні болып табылады. 
 
62-бап. Еңбек шартының тоқтатылуын ресімдеу 
1.  Жұмыс  беруші  -  жеке  тұлға  қайтыс  болған  (сот  қайтыс  болды  деп  хабарлаған 
немесе  хабарсыз  кетті  деп  таныған)  жағдайда  еңбек  шартының  тоқтатылуын  және  үй 
қызметкерлерімен  еңбек  шартының  тоқтатылуын  қоспағанда,  еңбек  шартының 
тоқтатылуы жұмыс берушінің актісімен ресімделеді. 
2.  Жұмыс  берушінің  актісінде  осы  Кодекске  сәйкес  еңбек  шартын  тоқтатудың  негізі 
көрсетілуге тиіс. 
3.  Осы  Кодексте  көзделген  жағдайларды  қоспағанда,  жұмыстың  соңғы  күні  еңбек 
шартының тоқтатылған күні болып табылады. 
4.  Жұмыс  берушінің  еңбек  шартын  тоқтату  туралы  актісінің  көшірмесі  үш  күн 
мерзімде қызметкерге тапсырылады не оған хабарламалы хатпен жіберіледі. 
  
63-бап. Еңбек кітапшасын және еңбек қызметіне байланысты құжаттарды беру 
1.  Жұмыс  беруші  еңбек  шарты  тоқтатылған  күні  қызметкерге  еңбек  кітапшасын 
немесе қызметкердің еңбек қызметін растайтын өзге де құжатты беруге міндетті. 
Еңбек  шарты  тоқтатылған  күні  еңбек  кітапшасын  қызметкердің  болмауына  не  оны 
алудан  бас  тартуына  байланысты  беру  мүмкін  болмаған  жағдайда,  жұмыс  беруші  он 
жұмыс  күні  ішінде  қызметкерге  еңбек  кітапшасын  алуға  келуінің  қажеттілігі  туралы 
немесе оны поштамен жіберуге оның келісім беруі туралы хабарлама жіберуге міндетті. 
2.  Жұмыс  беруші  қызметкердің  (оның  ішінде  бұрынғы  қызметкердің)  талап  етуі 
бойынша  өтініш  берілген  кезден  бастап  бес  жұмыс  күні  ішінде  оның  мамандығын 
(біліктілігін, лауазымын), жұмыс істеген уақытын және жалақы мөлшерін көрсете отырып, 
анықтаманы, қызметкердің біліктілігі және оның жұмысқа көзқарасы туралы мәліметтерді 
қамтитын мінездеме-ұсынымды, сондай-ақ осы Кодексте көзделген басқа да құжаттарды 
беруге міндетті. 
3. Жұмыс беруші - заңды тұлға таратылған, банкроттыққа ұшыраған, жұмыс беруші - 
жеке  тұлға  қызметін  тоқтатқан  кезде  жұмыс  беруші,  қызметкердің  алдында  берешегі 
болса, жалақы және өзге де төлемдер бойынша жинақталған берешектің мөлшері туралы 
тиісті түрде ресімделген анықтама беруге міндетті. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: