Қазақстан республикасының орта білім беру ұйымдарында
Сырттай оқу түріндегі сыныптардағы оқу процесінің ерекшеліктері
жүктеу/скачать 4,54 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сырттай оқу түріндегі сыныптардағы оқу процесінің ерекшеліктері
Кешкі мектептегі сырттай оқу формасы күндізгі оқудан оқушылардың өздігінен білім алу жұмысына негізделуі бойынша ерекшеленеді. Сырттай оқитындардың үйдегі өзіндік жұмысының топтық және жеке консультацияларға жүйелі қатысуымен үйлесуі кешкі мектепте сырттай оқуды ұйымдастырудың маңызды қағидаларының бірі болып табылады. Сырттай оқитындардың өзіндік үй жұмысы – бұл оқу сабақтарының негізгі нысаны; ол топтық және жеке консультациялармен, сондай-ақ сынақтармен тығыз байланысты. Сырттай оқу процесі мұғалімнің белсенді педагогикалық басшылығын қамтиды, ол сырттай оқушылардың өзіндік оқу жұмысының топтық және жеке консультациялар жүйесімен, сондай-ақ сынақтар жүйесімен тығыз байланысын қамтамасыз етуі керек. Топтық консультацияларда мұғалім түйінді, ең күрделі тақырыптарды, себеп-салдарлық байланыстар мен заңдылықтарды ашады, теориялық материалды зерттеу және танымдық мәселелерді шешу тәсілдеріне түсініктеме береді, теориялық материалды түсіндіру мен практикалық сипаттағы ұсыныстар арасындағы ұтымды қатынасты анықтайды және жүзеге асырады, оқытудың әр кезеңінде бағдарламалық материалдың сипатына, оқу-тәрбие міндеттеріне және оқушылардың білім, білік және дағды деңгейіне байланысты үй тапсырмаларының көлемі мен күрделілігін белгілейді. Сынақтар дәлелді себептермен сабақтарды өткізіп жіберетін сырттай оқу нысаны бойынша білім алушылар үшін, сондай-ақ қосымша сабақтарға мұқтаж оқушылар үшін өте маңызды. Тест тапсыру ағымдағы есепке алудан гөрі оқушылардың білімі мен дағдыларын объективті және жан-жақты тексеруге және бағалауға мүмкіндік береді, бұл тек зерттелетін тақырыптың жеке мәселелері бойынша білімді анықтайды. Сынақтар ауызша нысанда, тестілеу нысанында, жобалау, зерттеу, бақылау, зертханалық, практикалық жұмыстар нысанында тапсырылуы мүмкін. Сырттай оқыту нысаны бар сыныптарда сынақтар өткен материал бойынша мынадай пәндер бойынша тапсырылады: «Қазақ тілі», «Қазақ әдебиеті» (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптарда), «Орыс тілі», «Орыс әдебиеті» (оқыту орыс тілінде жүргізілетін сыныптарда), «Қазақ тілі мен әдебиеті» (оқыту орыс тілінде жүргізілетін сыныптарда), «Орыс тілі мен әдебиеті» (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптарда), «Шет тілі», «Алгебра», «Алгебра және талдау бастаулары», «Қазақстан тарихы», «Дүниежүзі тарихы», «Құқық негіздері», «География», «Биология», «Физика», «Химия» (ҚР БҒМ 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына 54-қосымша). Кешкі мектепте «Көркем еңбек», «Дене шынықтыру», «Алғашқы әскери және технологиялық дайындық» пәндерін оқу қарастырылмаған. Кешкі (ауысымды) мектептің ерекшелігі мектептің белгілі бір жұмыс режимін қажет етеді. Кешкі мектепте сабақтар үш күн бойы өткізіледі, консультациялар, сынақтар, вариативтік бөлім пәндері жеке кестеге және осы мақсат үшін қатаң бөлінген жеке күндерге шығарылады. Кешкі мектепте жеке тақырыптар мен бөлімдердің соңында жүзеге асырылатын қорытынды бақылау жұмыстарның түрлі формалары ерекше рөл атқарады. Бұл – бақылау жұмыстары, тестілеу, сынақ, емтихан. 329 Жаңартылған мазмұн бағдарламалары бойынша білім алуға көшкен сыныптардағы білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау критериалды бағалау жүйесі бойынша жүзеге асырылады. Күндізгі оқу нысанындағы сыныптың толықтырылуы 20 адамды құрайды, сырттай оқу нысанындағы сыныптың толықтырылуы кемінде 10 адамды құрайды, жеке оқыту нысанындағы сырттай оқу топтарында сыныптың толықтырылуы 1-ден 8 адамды құрайды (ҚР БҒМ 2013 жылғы 17 қыркүйектегі «Жалпы білім беру ұйымдарының (бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру) түрлері бойынша қызметтің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» № 375 бұйрығы, 4-тарау, 49, 55-б.) Ерекше жағдайлар туындаған жағдайда (ауру, мүгедектік, декреттік демалыс, 3 жасқа дейінгі баланы күту, отбасындағы жалғыз бала емізу) және қойылатын талаптарға сәйкес келетін жағдайлар болған жағдайда кешкі мектепте қашықтан оқыту технологиясын жүзеге асыруға болады. Негізгі орта және жалпы орта білім беру курсы үшін бағдарламаны игеру бітірушілерді міндетті қорытынды аттестаттаумен аяқталады. Кешкі мектеп түлектеріне олар қорытынды аттестаттаудан өткеннен кейін тиісті білімі туралы мемлекеттік үлгідегі құжат беріледі. Кешкі мектептегі оқу жылының ұзақтығы күндізгі оқу нысаны бойынша 34 аптаны, сырттай оқу нысаны бойынша да 34 аптаны құрайды (ҚР БҒМ 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығының 53-54-қосымшаларына сәйкес). Күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын оқушыларды аттестаттау – тоқсан бойынша, сырттай оқу нысаны бойынша білім алушыларды аттестаттау жартыжылдық бойынша жүргізіледі. Кешкі мектеп жылдық күнтізбелік оқу кестесін айқындауда, аттестаттау тәртібі мен мерзімділігін таңдауда дербес болады (ҚР БҒМ 2013 жылғы 17 қыркүйектегі № 375 бұйрығы, 4- б., 65-тармақ). ҚР БҒМ 2016 жылғы 22 қаңтардағы № 61 бұйрығымен бекітілген «Экстернат нысанында оқыту ережесіне» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 29 мамырдағы №225 бұйрығымен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген. Экстернат нысанында оқыту қағидалары негізгі орта және жалпы орта білім беру ұйымдарында экстернат нысанында оқыту тәртібін айқындайды: 1. Экстернат нысанында оқытуды әрбір жалпы білім беретін мектепте бөлек ұйымдастыру ұсынылады. 2. Ережелерде көрсетілген санаттарға сәйкес мектепке экстерн қабылдау ұсынылады. Қандай да бір шектеулердің жоқтығына қарамастан, барлық білім алушылар экстернат арқылы білім ала алмайды (Ережені қараңыз). Бірінші кезекте бұл оқытудың осы түрінің ерекшелігіне байланысты. Кешкі мектеп 18 жасқа толған, ҚР аумағында тұратын, жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін, бірақ қандай да бір себептермен орта білім алмаған және күндізгі, сырттай, жеке, қашықтықтан оқыту нысандары бойынша оқуға мүмкіндігі жоқ адамдарды экстернат нысанында оқыту үшін шешімді дербес қабылдайды. |