Мұхтар»  Ә.Марғұлан «Мұхтар

 
219 
Алғашқы 
шығармалары  
Мұхтар Ленинградта 
 
Өзіңді-өзің таны, өз біліміңді өзің сарала 
(Блум жүйесін басшылыққа ал) 
Тапсырма: Мына жүйе бойынша жұмыс істеп, өз біліміңе өзің зерттеу жүргіз. Білім 
деңгейінді өзің бақыла. 
Сауалнама–интервью 
 
 
Тапсырмасы 
Түсінік, саралау, 
мысалдар 
–Білім 
 
 
–Түсінік, ұғу 
 
 
 
–Қолдан 
 
 
 
–Анализ 
 
 
 
 
–Синтез 
 
 
 
–Баға 
 
 
–Коррекция 
Жаңадан қандай білім 
алдық? Неге дағдыландық? 
 
Берілген білімді 
түсіндің бе, түсінгеніңді 
немен дәлелдейсің? 
 
Алған, түсінген 
біліміңді қалай, неге 
қолданар едің? Дәлелде. 
 
Қабылдаған жаңа 
білімді саралай, талдай біл. 
Өзіндік ерекшелігі, маңызын 
дәлелдеуге тырыс. 
 
Алған біліміңді 
жинақта, сол бойынша бір 
нәрсе жаса (шығарма жаз, 
т.с.с.) 
 
Өзіндік баға бер, сына, 
шешіміңді білдір. 
 
Нені ұғына алмадың, 
жете түсінбедің соны 
сарала. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
220 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
221 
АҚПАРАТТЫҚ-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТА 
(Блум жүйесі негізіндегі) 
Үлгі: 
 
Мақсаттар 
жүйесі 
Білім 
Өнімсіз (репродуктивті) деңгей 
Жемісті, өнімді деңгей 
(продуктивті) 
Түсінік 
Қолдану 
Талдау 
Жинақтау 
Баға 
1.Сабақтың 
бар кезеңіне 
мақсаттар 
қойылады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. 
Оқушының іс-
әрекеті 
–Белгілі 
мағлұматтарды 
еске түсіру. 
 
–Берілетін 
білім, нақтылы 
фактілер 
 
 
 
 
 
 
 
–
Қолданылатын 
терминдерді, 
негізгі 
ұғымдарды, 
ережелерді 
меңгереді, т.с.с 
–
Оқушының 
материалды 
түсіндіруі. 
 
–Қысқаша 
баяндау, болжам 
жасау, ұсыныс 
беру (жай есте 
сақтау ғана емес) 
 
 
 
 
–Жаңа 
білімді түсінеді. 
Схема, 
модельдерге 
өзіндік түсінік 
береді. 
 
–Болашақ 
жағдайларды 
болжайды, 
ұсыныс айтады. 
–Берілген 
жаңа ұғымды 
жаңа ситуацияда 
пайдаланады. 
 
–
Түсінгендерін 
жоғары деңгейде 
қолдану талап 
етіледі. 
 
 
 
 
–Жаңа 
білімді жаңа 
жағдайларға 
пайдаланады, 
қолданады, 
өзіндік бір 
нәтижеге қолы 
жетеді. 
–Бұл 
категорияда 
берілген 
ұғымды 
бөлшектеу, 
саралау, ең 
бастысын бөліп 
алу, яғни ақыл-
ой деңгейінің 
жоғарылығын 
көрсетуі тиіс. 
 
 
 
 
–Іскерлік 
дағды да 
дамиды 
–
Ізденімпаздық 
еңбек жасайды. 
–
Ашылмаған 
болжамды 
мәселелерді 
талдайды, 
салыстырады, 
–Жеке 
ұғымдарды 
жинақтау, 
тұтастай бір 
дүние жасау 
жүзеге асады 
(схема, модель 
жоба, т.с.с.) 
 
–
Шығармашылық 
әрекет көрінеді 
 
 
 
– 
Шығармашылық, 
өнерпаздық 
туындыларды 
жасайды. 
Бұрынғы 
білімдері 
көмекке келуі 
мүмкін. 
–Алған білімді, 
оның мәні, маңызын 
бағалайды. 
–Бағалау нақты 
талаптарға сәйкес 
болу керек. 
–Ол талаптарды 
мұғалім ұсынады, 
оқушы өзі де ұсынуға 
болады. 
 
 
– Берілген 
ұғымдарды жан-
жақты талдайды, 
сынайды, 
қорытындылайды, 
оған баға береді. 

 
222 
қажеттіліктерді 
жинайды. 
Білім деңгейлері 
Оқушылық 
деңгей 
Алгоритмдік 
деңгей 
Эвристикалық деңгей 
Шығармашылық 
деңгей 
 
ДӘСТҮРЛІ БІЛІМ БЕРУ МЕН ӨНІМДІ (ПРОДУКТИВТІ) БІЛІМ БЕРУДІҢ БАСТЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ, 
АЙЫРМАШЫЛЫҚТАРЫ. 
 
 
Дәстүрлі білім беру 
Өнімді, жемісті білім беру 
–Білім мазмұнын кім 
айқындайды, ұсынады? 
 
 
 
 
 
Қандай әдіс-тәсілдерге, 
оқыту, оқу формаларына 
сүйенеді. 
–Білім, ғылым министрлігі. 
Білім академиясы. 
–Мектеп басшылары. 
–Ата-ана баласына 
мамандық таңдайды, қай класта 
оқуды ұсынады, шешеді. 
 
– Белсенді әдіс-тәсілден 
гөрі таптаурын әдіс-тәсілдерге 
иек арту, әңгімелеу, баяндау, 
дәріс, сұрақ-жауап, т.с.с. 
 
–Оқушылардың өзіне ерік беріледі. 
–Демократия; өзін-өзі таныту, өзін-өзі дамыту, бірін-бірі 
оқыту, дамыту. 
 
 
 
 
–Оқушылардың оқу  іс-әрекетін белсендіру «Оқу үшін – оқу». 
–Өнімді, белсенді әдіс-тәсіл, сабақ түрлері, оқу формаларына 
сүйену; 
–Болжам, жоба, модель жасау, қорғау. 
–Проблемаларды өздері табу, ұсыну, өз бетімен шешу. 
–Өз беттерінше танымды іздендіру тапсырмаларын орындау, 
зерттеу жұмыстарын жүргізу. 
–Ойлау жүйесіне әсер ету, дебат, айтыс, пікір сайыстары 
бойынша ойлау белсенділіктеріне әсер ету. 
–Өзіне-өзін таныту, «Менін» қалыптастыруға әрекеттену. 
 
Бала білімді не арқылы 
қалай алады 
Білім –іскерлік дағды. 
Мұғалім – информатор. 
Оқушы – тыңдаушы, 
қабылдаушы, орындаушы, 
жауап беруші, баға алушы.  
Мұғалім:  
 
–Ұйымдастырушы. 
–«Шикізат» (жаңа білім) 
беруші. Шикізаттың ең 
құндысын ұсынушы, саралаушы. 
Оқушы: 
 
–Белсенді қабылдаушы. 
–Шикізатты меңгеруде өз 
еркімен құралдарды, жолдарды 
таңдап алушы (өз мүмкіндігі 
негізінде) 

 
223 
–Өндірудің ең тиімді, 
жеңіл жолын, құралын 
ұсынушы. (Оқушы мүмкіндігі, 
білім деңгейін саралап) 
–Қабылдап алушы, 
сарапшы, ақыл-кеңесші, әділ би. 
–Шикізат өндіруші, сапалы 
зат шығарушы. 
Оқушы кім? 
1. 
Конструктор 
2. 
Технолог 
3. 
Өнер 
тапқыш 
–Өз затына өзі баға беруші 
–Өзін-өзі оқытушы, 
мақсатты білім алушы. 
 
 
 Іскерлік ойынына негізделген білім деңгейлерінің көрсеткіш 
моделі: 
 
Оқушы                    оқушы  д –  
 білімінің                студенттік  д – алгоритмдік  д 
деңгейлері              бакалаврлық  д – эвристикалық  д 
                                 Магистрлік  д – шығармашылық   д 
Оқу, білім алудағы негізгі 
түрткілер (мотивтер) 
 
Бала мұғалімге, оқулыққа, 
ата-анасына тәуелді 
–Өзіне-өзі сенеді. 
–Өз іс-әрекетіне сүйенеді. 
Мұғалім –жол басшысы 
Оқу мен тәжірибе 
байланысты 
 
Ара-тұра: оқу тәжірибе 
процесі жүзеге асады. 
Тұрақты: тәжірибе –оқу 
Білім беру процесіне кім 
жауапты, міндетті 
 
Мұғалім оқытады, 
тәрбиелейді, дамытады.  
Мектеп ол істі 
ұйымдастырады. 
Оқушы өз қабілетін дамытуға, білім алуға,өзін-өзі тәрбиелеуге 
мұғалім, мектеппен бірге жауапты. 
Жетістіктерді, білім 
дәрежесін бағалайтын басты 
критерийлер 
Оқушының нәннен білім 
ждәрежесі, білім сапасы, оқу 
іскерлігі, дағдысы бойынша 
Іскерлік іс-әрекеттің сапасы, мөлшері, оқу машығы, 
дағдысының, оқушылық деңгейдің, шығармашылық деңгейге 
көтерілуімен 
 
 
 
 

 
224 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
225 
 
С.СЕЙФУЛЛИН 
(Технологиялық карта) 
Мақсатта
р жүйесі 
Тапсырмалар жүйесі (диагностика 
үшін) 
Коррекция 
1. 
С.Сейфуллиннің 
саяси көзқарасы, 
оның 
шығармашылығ
ы, тағдырына 
әсерін түсіну. 
Ақын 
шығармашылығ
ын, тағдырының 
өз 
замандастарына
н 
айырмашылығы
н, ерекшелігін 
саралай білу. 
Ж.Т.Т. 
Ғылыми еңбектерімен жұмыс.  
Т.Кәкішев, С.Қирабаев еңбектері. Естеліктер. 
 
Жұмыс түрлері. 
А) С.Сейфуллин және оның 
замандастары (зерттеу бағыттағы тапсырма) 
 
Негізгі                  Мағжан 
мәселелер            Жүсіпбек 
– саяси көзқарастары 
– шығармашылықтарындағы 
үндестік 
– тағдырлары 
1.Жұмыстард
ы бағалау, талдау. 
2.Орындау 
үлгісін беру, көмек-
карточкалар ұсыну. 
3. Тағдырлар, 
шығармашылықтар
ына сол кез 
саясатын нақтылай 
тереңдете түсіну 
үшін қосымша 
жұмыстар жүргізу.  
 
С.Т. 
1. Оқулықпен жұмыс 
2.Ғылыми материалдар бойынша 
хабарламалар 
1. Оқулықтан, 
ғылыми 
еңбектерден ең 
негізгі мәселелерді 
бөліп ала  білу 
дағдыларын 
дамыту үшін 
көмек-нұсқау 
ұсыну. 
2. 
Хабарламаларға 
талдау жасау, 
бағалау. 
2. 
Сәкеннің қазақ 
лирикасына 
қосқан үлесі, 
жаңашылдығын 
салалай білу. 
Ж.Т.Т. 
А) Баяндамалар дайындау (ғылыми 
еңбектер бойынша) 
1. Сәкен және Мағжан. 
2. Сәкен – жаңашыл ақын. 
(дәлелдемелі рецензия) 
Ә) Дебат элементі бар әдеби-саяси айтыс 
(микросимпозиум) 
1. Сәкен және социалистік реализм. 
2. Сәкен және Егеменді Қазақстан 
әдебиеті 
 
 
С.Т. 
1.Поэтикалық талдаулар.  
Үлгі. 
Теңеу 
Эпитет 
1. Карточка-
көмек, нұсқау 
ұсыну. 
2. Қосымша 
сабақтар жүргізу. 
3. Білімдерін 
тексеру бағытында 
баяндамаларын 
ұжымдық  бағалау. 
 
1.Экспертті 
комиссия бағалауы, 
анализ. 
2. Дебат 
өткізу 
технологиясы 
бойынша қосымша 
жұмыстар. 

 
226 
Метафор 
2. Сәкен тілінің сөздігін жасау 
 
                        Үлгі: 
                  Тілі: 
Мысалдар. 
– халық тілі 
– шетелден кірген сөздер 
– өзі айшықтап қолданған тілдер. 
– поэтикалық. Бейнелі тілдер. 
– Ақын жиі пайдаланатын сөздер. 
– шешендік, афористік оралымдар. 
 
Ж.Т.Т. 
Зерттеу бағытындағы іздендіру, топтық 
тапсырмалар. 
 
I топ 
Абылай бейнесі 
 
Мағжан                      Сәкен 
Қай Абылай тарихи Абыайға жақын 
Батыр  
Баян  
 
II топ 
Қалмақ қызы 
Қасиет
і 
-
сұлулығы 
–мінез-
құлқы 
–
мақсаттары 
–ақын 
шешімі 

жүктеу/скачать 2,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: