Ќанипа Бітібаева

 
212 
 
                                                                                                     
 
Абайдың 
жүрек 
философияс
ы 
К1 
К2 
К3 
К4 
Жүрек сипаты 
Жүрек 
әрекеті 
Жүрек 
иірімдері 
Жүрек 
анықтамасы 
Жүре
кп
ен
 
алы
сы
п
 
Жүре
кк
е 
құй
ы
лы
п 
Жүре
кте
н 
қозғ
ап
 
 
Жүре
гі
м
   
сы
зд
ап
 
Жүре
кте
н 
те
рб
еп
 
Жүре
кті
 түрті
п
 
 
 
Кі
рле
ге
н 
 
Күй
ге
н 
Л
үп
ілд
ег
ен
 
Б
алқ
ы
ға
н 
Се
зі
нг
ен
 
Қа
па
ла
нғ
ан
 
У тө
гі
лг
ен
 
 
өрте
нг
ен
 
сөн
ге
н 
се
зг
ен
 
үрп
иг
ен
 
от ж
ан
ға
н 
ж
алб
ары
нғ
ан
 
ке
ск
іле
ге
н
 

 
213 
 

 
214 
 
 
Шығармашылық тапсырмалар үлгісі: 
Қозы Көрпеш – Баян Cұлу 
Лиро-эпостық жырлар 
Тапсырмалар: 
1.Ұстаздарыңның көмегімен жырға жоспар жасап, сол бойынша мәтінге жуық  
мазмұндаңдар. 
Үлгі: 
1.Аңдағы кезігу. 
2.Құлалық 
3. 
4. 
5. 
 
 
2. Жырдан диалогтерді тауып, оның маңызын дәлелдеңдер. 
3. Төрта топқа бөлініп, Баян мен Қозы, Қарабай мен Қодарды сипаттайтын сөздерді 
теріп алып, бас кейіпкерлер мінезін ашудағы орнын айқындаңдар. Соңынан барлығың біріге 
отырып пікірлесіңдер. 
 
Көмек-нұсқау. 
1-топ. Қарабай. 
Қарабай: Үмітсіз дүниеден Қарабаймын. 
4. Керек деп тапсаңдар, қалауларың бойынша Қарабай, Қодарларға «Ұрпақ үкімі» атты 
«айыптау» сотын ұйымдастырыңдар. 
Ескерту: Қаралау да, жазалау да мәтіннен нақты мысалдар келтіру арқылы жүргізілсін. 
Мына пікірді жоққа шығар, не жақтап шық 
(нақты дәлел келтір) 
1.Қозы Көрпеш – Баян махаббаты 
Олардың тағдыры шындықтан гөрі романтикаға жақын. 
2.Екі жырды оқып отырып, өмірден, махаббаттан түңілесің. 
3. СПИД  және махаббат 
СПИД –еркін махаббат жемісі. 
Салыстыру жұмыстары 
(топтық тапсырмалар) 
I  
 
Баян мен Жібек 
Джульетта мен 
Дездемона 
1.Негізгі ұқсас 
қасиеттері. 
 
 
2.Өзіндік 
ерекшеліктері 
 
 
 
II 
 
Төлеген мен Қозы 
Отелло мен Ромео 
1.Негізгі 
ұқсастықтары. 
2.Өзіндік 
ерекшеліктері 
 
 
 
Интервью-тест 
(Төлеген мен Қозы) 

 
215 
№ 
Сұрақтары 
Қасиеттері 
Тағы қандай 
қасиеттері бар 
1. 
Өзіңе Қозымен 
Төлегеннің қандай 
қасиеттері ұнады 
Батылдығы, алған 
бетінен қайтпайды, 
мейірімділігі, сезгіштігі, 
аңғалдығы, махаббатқа 
беріктігі, кешірімділігі 
Адалдығы, 
қайырымдылығы, 
тапқырлығы, 
ақылдылығы 
2. 
Қазіргі жігіттерден 
осы қасиеттердің қайсысын 
көргің келеді. 
Батылдығы, алған 
бетінен қайтпайды, 
мейірімділігі, сезгіштігі, 
аңғалдығы, махаббатқа 
беріктігі, кешірімділігі 
Адалдығы  
3. 
Жігіттердің өзіңе 
ұнамайтын қасиеті 
Ішкіштігі, 
нашақорлық, 
ызақорлық, 
дүниеқоңыздық, 
жалғаулық, қызды, 
ананы сыйламау, 
мәдениетсіздігі 
Екіжүздік,  
менмендік, надандық, 
сараңдық, өз сөзінде 
тұрмауы, өз ісіне жауап 
бермеуі 
Ескерту: Бағаналардың 2-3 бөлігін оқушылар толтырады. 
    Төменде Венн диаграммасы ұсынылып отыр. Шеңбердегі мәселелерді тұтастай 
оқушыларға толтыруға, ұсынуға болады. Ең бастысы ортадағы шеңберді оқушылар 
толтыруы тиіс. 
 Үлгі: 
XX ғасыр басындағы әдебиет. Әйел тағдыры, оның бостандығы, махаббат 
мәселелері. 
Венн диаграммасы 
 
М.Дулатов. 
- Қазақ педагогикасы, 
мәдениеті, саяси өміріндегі 
аса ірі тұлға. 
- Ағартушылы, 
публицист, прозаик, ақын, 
тарихшы, ұстаз,ғалым-
методист, оқулықтар  
авторы, қоғам  қайраткері. 
- Азатшыл 
өлеңдерімен қоса әйел 
теңсіздігін, ана тақырыбын 
жырлаушы. 
-«Бақытсыз Жамал» 
романы. Роман–қазақ 
әдебиетіндегі тұңғыш 
роман. 
-Жамал тағдыры. 
Адамдар айуандығынан 
көрген жазасы, наласы, 
қайғылы қазасы. Негізгі 
идеяның жастар, әйел 
теңсіздігі екендігі.. 
-Екі қаламгер де 
біртақырып, өз заманындағы 
ең келелі проблема 
айналасында сөз қозғайды. 
Бас кейіпкерлер тағдыры 
қайғымен аяқталады. Оған 
кінәлі деп авторлар қоғам, 
заманды айыптайды. Екі 
автор да қоғам дамуы, оның 
рухани өмірі үшін әйелге 
бостандық беру, қалың 
малды жою деп есептейді. 
С.Торайғыров Абай 
мұрасын жаңғырта 
дамытушы. Абайдан кейінгі 
әдебиеттің шоқтығы биік, 
талғампаз өкілі. Ақын, 
публицист, жазушы, үгітшіл 
лирик, өлеңмен жазған 
романдар авторы, 
философиялық поэмалары 
(жанды монологтарымен 
ұзақ толғанысты) иесі. 
-«Қамар сұлу», «Кім 
жазықты», «Ауырмай 
есімнен жаңылғаным» 
сынды шығармаларында 
әйел теңсіздігі, махаббат 
проблемаларын көтеруі. Ана 
мен бала, отбасы тәрбиесін 
сөз етуі. Бұл тақырыпқа 
жазылған шығармаларының 
көркемдігі–өлеңмен 
жазылған романдар, 
лирикалық поэмалар. 

 
216 
-Романның жатық тілі, 
жымдасқан композициясы. 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ақын-жазушылар тілінің сөздігін жаса 
АБАЙ ТІЛІ 
(Ақын тілі, оның қазақ әдеби тілін дамытудағы орнын сарала) 
Үлгі: 
Тілі: 
Мысалдар: 
Ақын тілінің орны: 
1.Халықтық сөйлеу 
тілі (тұрмыстық) 
2.Шет тілдер. 
3.Поэтикалық бейнелі, 
образды тіл. 
4.Шешендікке 
құрылған афористік тіл. 
5.Ирония, сарказм, 
алғыс, қарғыс, бата, тілек 
сөздер. 
6.Абай жиі 
пайдаланатын жекелеген 
сөздер, яғни абай сүйетін 
сөздер. 
7.Дәл тапқыш, өткір 
тіл (мінездеу, т.б.) 
8.Халық мақал-мәтелі. 
 
 
 
 
ХАРАКТЕР ПОРТРЕТІН СОМДАУДАҒЫ АВТОРДЫҢ СӨЗ БАЙЛЫҒЫНА, ТІЛ 
ШЕБЕРЛІГІНЕ БАРЛАУ 
(салыстырмалы талдау) 
М.ӘУЕЗОВ 
«Абай жолы» 
Үлгі: 
Абай 
Құнанбай 
Дәрмен 
Қорытынды, 
өзіндік пікір., 
болжам 
1. 
2. 
3. 
 
 
 
 
Ескерту: 
1. 
Әр бағана нақты мысалдармен толтырылады. (Эпопеядан алынған) 
2. 
Мұғалімге эпопея тарауларын көрсетіп беруге болады. 
3. 
Кейіпкерлердің неше портретін, қай портретін алады ол оқушының өз 
қолында. 

 
217 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
МЕМУАРЛЫҚ (ӨМІРБАЯНДЫҚ) ЕҢБЕКТЕР НЕГІЗІНДЕ ОРЫНДАЛАТЫН 
ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ СИПАТЫНДАҒЫ ТАПСЫРМАЛАР ҮЛГІСІ: 
 
С.СЕЙФУЛЛИН ӨМІРІ 
 
Негізгі 
мәселелер 
Е.Ысмайыло
в «Ақаң және 
революция» 
Т.Кәкіше
в 
«С.Сейфуллин
» 
С.Қирабае
в 
«С.Сейфуллин» 
Рецензи
я талдау 
(өзіндік 
қорытынды) 
1.Шыққан 
тегі, білімі, 
тәрбие алған 
ортасы. 
2.Ақынды
қ жолының 
басталуы. 
3. 
Қоғамдық-саяси 
көзқарасының 
қалыптасуы. 
4.Сәкеннің 
сыншылары 
5.Сәкеннің 
ұсталынуы, 
соты, қазасы. 
 
 
 
 
 
Ғалым Темірғали Нұртазиннің Бейімбеттің жазушылық ерекшелігі туралы 
айтқан мына пікірлерін дәлелде 
(нақты мысалдар арқылы) 
Ғалым пікірі 
Мысалдар  
Қарапайымдылығы, шыншылдығы 
Қарапайымдардан тип жасауы 
Портрет жасау шеберлігі 
Юмор, сатира, сынның тиімді 
пайдалануы 
Диалог, монологтердің орны 
Көркем шығарма проблематикасын 
шешудегіә детальдің орны 
 

 
218 
Суреттеу, баяндау, әңгімелеудің 
маңызы 
Халықтық сөйлеу тілден көркем әдеби 
тіл жасау 
 
 

жүктеу/скачать 2,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: