I теоретические основы логопедии



Pdf көрінісі
бет185/256
Дата26.01.2022
өлшемі5,47 Mb.
#24344
түріОқулық
1   ...   181   182   183   184   185   186   187   188   ...   256
Байланысты:
Logopedia

 

 

Грамматикалық  деңгейдегі  түзету жұмысы 

 

 

 

 



 

Дисграфияның әр түрінің логопедиялық түзету жұмыс бағыттары 

 

 Дисграфияның  әр  түрлері  әртүрлі  себептермен  ерекшеленеді, 

сондықтан  түзету  жұмысында  да  ерекшеліктері  болады.  И.  Н.  Садовникова 

(1997),  Р.  И.  Лалаева  «2001),  Л.  В.  Венедиктова  (2001),  т.б.  жазбаша  сөйлеу 

тілін  түзету  логопедиялық  жұмысы  ақаулықтың  түріне,  механизміне 

байланысты жүргізілетінін негіздеген.  

 Акустикалық  сипаттағы  жазудың  бұзылуын  түзету  жұмысында 

балалардың  фонематикалық  қабылдауын  және  де  дыбыстық  талдау  мен 

жинақтауын  дамытуға  бағытталған  тәсілдерді  қолдану  қажет.  Л.  Г. 

Парамонованың 

(2004) 

пайымдауынша, 

артикуляторлы-акустикалық 

дисграфияны  түзету  жұмысы  дыбыс  айтуын  түзету  мен  осы  дыбыстарды 

анық естіп ажыратудан бастау керек.  Сонымен қатар, ғалым фонематикалық 

талдау,  жинақтауын  қалыптастыруға  көңіл  бөлу  қажет  деп  есептейді.  Ал, 

аграмматикалық  дисграфияны  түзету  жұмысында  жазбаша  жаттығуларды 

кеңінен  қолдану  арқылы  баланың  сөйлеу  тілінің  грамматикалық  жағын 

қалыптастыру қажет деп санайды. 

     Дисграфияның 

түріне  байланысты  түзету  жұмысында  біршама 

өзгешеліктер  болғанымен,  дисграфияның  барлық  түрінде  ортақ  бірқатар 

маңызды  жағдайларды  ескеру  қажет.  Біріншіден,  алдымен  жазу  процесіне 

қажет  операцияларды  қалыптастыру  қажет.  Мысалы,  акустикалық 

дисграфияда  бала  ұқсас  дыбыстарды  ажырата  алмайды,  сол  себептен  ол 

Сөйлемнің  байланысы 

Септік жалғаулар 

Сөйлемнің түрлері 

Сөз тіркестері, сөйлем 



 

352 


әріптерді  алмастырады.  Бұл  жағдайда  алдымен  дыбыстарды  ажыратуын 

дамыту  қажет.  Бұл  жұмыс  бағыты  дисграфияның  барлық  түрінде 

қолданылады.  Екіншеден,  жұмыс  барысында  сақталған  анализаторға  сүйену 

қажет.  Мысалы,  бала  С-Ш  дыбыстарын  ажырата  алмайды,  өйткені  есту 

анализаторының  функциясы  жеткілікті  дамымаған,  онда    алдымен  баланың 

көңілін артикуляциялық аппараттың  қалпына, қимылына аудару керек. Яғни, 

мұнда көру, қимыл, сезім анализаторын жұмысқа қосу тиімді.  

    Дисграфияның  әр  түріне  қатысты  түзету  әдістемелеріне  кеңінен 

тоқталайық. 

Аграмматикалық дисграфияны түзету. 

Р.  И.  Лалаева  аграмматикалық  дисграфияға  мынандай  сипаттама  береді: 

«Аграмматикалық  дисграфия  сөйлеу  тілінің  грамматикалық  жағының 

(морфологиялық,  синтаксистік)  жетілмеуі...  Жазуда  сөйлем  деңгейіндегі 

аграмматизмдер сөздің морфологиялық құрылымының бұзылуымен, жалғау, 

жұрнақтарды  алмастырумен,  септік  жалғауды  дұрыс  қолданбауымен, 

күрделі  сөйлемдерді  құрастырудағы  қиыншылықтарымен,  сөйлемдегі  сөз 

кезектілігін сақтамау, таспап кетуімен сипатталады».  

Түзету жұмысының негізгі міндеттері: 

-  заттың  атауын,  іс-әрекетін,  сипатын  білдіретін  сөздерді  мағынасымен 

сәйкестендіруін қалыптастыру, дамыту, жетілдіру; 

-  сөздің морфологиялық құрамы туралы түсінігін қалыптастыру, дамыту, 

жетілдіру; 

-  сөйлеу тілінің грамматикалық жағын қалыптастыру, дамыту, жетілдіру. 



Аграмматикалық  дисграфияны  түзету  логопедиялық  жұмысының 

мазмұны: 

-  балалардың сөз қорындағы сөздердің мағынасын анықтау және әр түрлі 

сөз таптарын жаңа сөздермен, сөзжасам дағдыларын менгерту арқылы 

сөз қорын молайту. Түбірлес сөздерді біртіндеп менгерту; 

-  сөз тіркестерін, сөйлем арасындағы байланысты, әр түрлі синтаксистік 

құрылымдардың  модельдерін  менгеру  арқылы  сөйлеу  тілінің 

грамматикалық жағын анықтау, дамыту және жетілдіру; 

-  байланыстырп сөйлеу тілін мына бағыттарда дамыту: 

 

әңгіменің кезектілігін анықтау; 



 

әңгіме құрастыруға қажет сөздік материалды іріктеу; 



 

үлгі бойынша сөйлем құрастыру, қайта құрастыру дағдысын жетілдіру. 





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   181   182   183   184   185   186   187   188   ...   256




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет