Ш 72 Түркі тілдерінің вокализм жүйесі. Оқу құралы/ Шнайдер В. А. – Нұр-Сұлтан қ.: «Тұран-Астана» унив. Баспаханасы. 2019. 126 б


ị (ī) дыбысынан кейін келесі буында ä, ĭ, (ǖ, ī)



Pdf көрінісі
бет32/80
Дата03.02.2022
өлшемі1,25 Mb.
#24763
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   80
Байланысты:
1-Шнайдер-В.А.-2019-готовый-конвертирован

ị (ī) дыбысынан кейін келесі буында ä, ĭ, (ǖ, ī) қолданылады. 
у дыбысынан кейін келесі буында а, у, (ǖ, ī) қолданылады. 
ө  дыбысынан кейін келесі буында ạ, ө, (ū, ī) қолданылады. 
ӫ дыбысынан кейін келесі буында ᾂӫ, (ǖ, ị) қолданылады. 
 
Түркі  төл  сөздерінің  ішінде  дауыстылардың  үндесу  заңына 
бағынбайтын  екі  сөз  ғана  белгілі.  Олар  барыс  септігіндегі  mіnа 
(mіr) есімдігі мен sіnа (dіr) есімдігі» /11,16/ 
Түркі тілдерінің ішінде В.В. Радлов аз көңіл бөліп зерттеген тіл 
башқұрт  тілі  болып  табылады.  Ғалым  материалдары  негізінен 
Н. Ильминский  еңбектерінен  алынып,  соның  негізінде  фонетикаға 
қатысты  талдаулар  жасағаны  белгілі.  Ол  башқұрт  тілі  фонетикасы 
жайында  былай  дейді:  «Мен  Н.  Ильминскийдің  (Ученые  записки 
Казанского  Университета.  1861  г.  55-58  стр.)  суреттеуінен 
байқағаным өзінің дауысты дыбыстар жүйесі жағынан башқұрт тілі 
Волга  диалектісіне  ұқсас  болып  келеді.  Н.  Ильминский  бұл 


44
 
диалектіде жеті дауысты дыбысты көрсетеді. Олар:  
үш гуттурал (жуан) дауысты: а, у, u. 
төрт палаталь (жіңішке): ä, í, ị, ü
Бұндағы  а,  у,  і,  ä,  ị  дауысты  дыбыстары  Волга  диалектісіндегі 
дауысты  дыбыстармен  толық  сәйкес  келеді.  Башқұрт  тіліндегі  u 
дыбысына  Волга  диалектісінде  қарама-қарсы  ө,  u  және  ü 
дыбысына қарама-қарсы ө, u дауысты дыбыстары тұрады. 
Жалпы ұшырасатын жазба мәтіндерде түркі тілдерінің дауысты 
дыбыстарының  қолданылу  тәртібінің  төмендегі  тізбеге  сәйкес 
екендігін аңғаруға болады: 
 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   80




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет