Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі
Табиғи экожүйелерге рұқсат шегі және экожүйелердің
жүктеу/скачать 11,28 Mb. Pdf көрінісі
|
ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОЛОГИЯ-ЖӘНЕ-ТҰРАҚТЫ-ДАМУ-1
|
Табиғи экожүйелерге рұқсат шегі және экожүйелердің тұрақтылығы. Табиғи экожүйелерге рұқсат шегі және экожүйелердің тұрақтылығы ұғымның әртүрлі түсінігін белгілеуі: рұқсат етуге жасанды әсерлер және табиғи экожүйелерге, қоршаған ортаға, биосфераға рұқсат етудің жасанды жүктелуі. Кез-келген көрінген әсерде қандай болмасын экологиялық жүйе айқындалады. Егер экологиялық жүктелуде жағымсыз зардаптарға әкелсе, онда жердегі мекендеуші организмдердің, адамның өзгеруі, табиғи орта сапаларының нашарлауына әсер етсе оны рұқсат ету деп есептеуге болады. Қоршаған табиғи ортаға рұқсат ету жасанды әсер деген түсінік береді. Ол бөлек және біркелкі мен әртекті әсерлерден, қоршаған орта сапасына әсер етпейді, яғни табиғи ортаны өзгертуге мүмкіндік береді. Бұл әсердің маңызы өте зор, ол ең алдымен адамға және экожүйеге қолайсыз зардап әкелмейді. Рұқсат етудің әсер ұғымы келесі ұсынулармен байланысты: - табиғи ортаның жоғарғы және колайлы сапасы туралы; - рұқсат ету және экожүйелердің ауыспалы кезеңі туралы; - табиғи орта сапаларына рұқсат ету туралы тербелулер; - рұқсат ету және организмге, көбеюлерге, бірлестікке биосфераға ауыспалы кезеңнің жүктеулері туралы. 102 ӘЛЕУМЕТТІК ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ ТҰРАҚТЫ ДАМУ Оқу құралы Табиғи жүйелерге зиянды факторлардың әсері екі деңгейге бөлінеді: - әсердің өтпелі деңгейі (жүйенің апат болуы немесе жүйенің қалпына келмеуі , мысалы: қандай болмасын түрлердің жойылып кетуі); - әсердің рұқсат ету деңгейі. Бұл жағдайда экожүйелердің және бөлек популяциялардың әдеттегідей жұмыс жасауына әсер етпейтін табиғи орта сапаларының шамалы ғана өзгеруі туралы көрсеткіші. Экологиялық күй-жағдайға қалыптасу үшін, рұқсат ету әсері рұқсат ету жүктелуі талапқа сай болуы қажет. Жасанды әсерлердің дәл осылай жасанды жүктелулердің мөлшерінің сандық сипаттамаларын білу керек. Яғни, ол бірлестікке, экожүйеге рұксат ету әсерлердің және рұқсат етудің жүктелуінің анықтамасы болып санитарлық-гигиеналық талаптардан өзгеше көрінеді. Экологиялық нормалауының міндеттеріне қоршаған табиғи орта сапасы жатады. Ол табиғи экологиялық жүйелердің және биологиялық бірлестіктердің қорғанышы болып келеді. Жалпы сипатталған экожүйенің күй-жағдайлары оның экологиялық тұрғыдан жақсаруына нақты нормасының болуымен сипатталады. Бұл жағдайды су экожүйесінің мысалымен қарастырсақ, су қорларын қорғау және су сапасына мониторинг қызметін көрсету арқылы суға зиянды заттар мен улы заттарды тастауға рұқсат ету үшін пайдаланылады. Сонымен атмосфералық ауаны, топырақты, су нысандарына ағынды сулардың заңмен бекітілген шығаратын, ластайтын заттардың шекті рұқсат ету мөлшерін катаң тәртіп белгілеуімен жүзеге асады. жүктеу/скачать 11,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|