Microsoft Word 1-8 тақырыптар лекция
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
psihologia lecture
| тікелей қарама-қарсы әрекет етуден дау-дамай барысына жанама әсер етуге
дейін. Осыдан шығатыны: 1) негізгі қатысушылар, 2) қолдаушы топтар, 3) басқа қатысушылар. Негізгі қатысушылар – бұл қарама-қарсы әрекет етуші тараптар. Олардың мүдделері үйлеспейді және әрекеттері бір біріне қарсы бағытталған. Қолдау топтары – дау-дамай қатысушылары, бірақ екінші дәрежелі рөл ойнаушы. Олар: - дау-дамай барысына әсер ете алады және өздерінің мүдделері болады; - пайдакүнемдік мүдделерінің болмауы және күрес барысына әсер етпеуі мүмкін. Бірақ олар дау-дамайға кездейсоқ тартылуы мүмкін немесе өздерінің мақсатына жету үшін басқа адамдарға айла-шарғы жасауы мүмкін; - дау-дамайдың дамуына кеңестерімен, көмектерімен немесе басқа да құралдарымен ықпал етуі мүмкін; - дау-дамайды ұйымдастырушы болуы мүмкін, дау-дамайды және оның дамуын жоспарлауы мүмкін. Олар дау-дамайға өз бетінше қатысушы ретінде де болулары мүмкін (мысалы, ереуілшілдер). Басқа қатысушыларға делдалдар мен судьялар жатады. Бұлар қатаң бейтарап тұлғалар. Олар дау-дамайдың алдын алуға, тоқтатуға немесе шешуге тырысады. Ұйымдағы дау-дамайлар белгілі бір дау-дамайлық жағдайдан туындайды, ол оның қатысушыларының тікелей соқтығысуына дейін ұзақ уақыт болуы мүмкін. Дау-дамайлық жағдай ұғымы дау-дамай ұғымымен сәйкес келмейді, өйткені, алғышартты сипаттайды, нақты дау-дамай туындауы үшін, сондай-ақ тараптардың өз мүдделерін қорғау бойынша нақты әрекеттерге негіз болады. Дау-дамайлы жағдайларда адамдардың әлеуметтік-экономикалық, адамгершілік және басқа да қарым-қатынастары шиеленісіп жатады. Ұйымдағы дау-дамайлық жағдайға неғұрлым тән белгілер мыналар: - тұлғаның ар-намысын ресми және ресми емес жағдайда төмендету; - тікелей басшылардың нұсқауларын, өкімдерін орындаудан жалтаруы; - ұжым мүшесіне қатысты жағымсыз сөздер айту, тіл тигізіп немесе күш көрсетіп қорлау; жекелеген қызметкерлердің тұйықтығы, немқұрайлылығы, жалғызсырауы, жабырқауы. Дау-дамайлық жағдай екі тарап та әрекет еткенде ғана дау-дамайға ұласады. Мұндай әрекеттер мыналар: 1) ішкі мінез-құлықтық актілер және 2) қарама-қарсы тараптың өзіне қарсы деп танылған әрекеттері. Дау-дамайлық әрекеттер – бұл қарама-қарсы тарапқа өзінің мақсатына жетуге тура немесе жанама кедергі келтіруге бағытталған әрекеттер. Олар дау-дамайдың өзінің өту фонын күрт ушықтырады: дау-дамайды күрделендіруі, оның эскалациясына тенденция туындатуы мүмкін. Ұйымда дау-дамайдың пайда болуына ықпал ететін жағдайлар мыналар: - еңбек ұжымдарында сақталатын жағымсыз салттар мен дәстүрлер; - басшының қарамағындағы қызметкерге сенімсіздігі (ол қарамағындағы қызметкердің өзінің міндеттерін орындау барысында тым артық қамқорлығынан көрінуі мүмкін); - ұжымның бір мүшесінің екіншісіне алдын ала теріс түсінілген жағымсыз қатынасы; - адамдарға тым артық шыдамдылық танытудан байқалатын жұмсақтық қатынас пен бәрін кешірушілік; - ұйымдарда басшының тым жоғары талап қоюына наразылық білдіруінен, тұлғааралық антипатияның байқалуынан көрінетін дисфункционалдылықпен сипатталатын ресми емес микротоптардың болуы. Бұл мейлінше жоғары шағын өндірістік топтарда, бригадаларда, звеноларда, ауысымдарда және т.с.с. байқалады, яғни, материалдық құндылықтар жасалатын, өндірістің негізгі мәселелері шешілетін орындарда болады. Дау-дамай іс жүзінде барлық жерде көрініп тұрады, өйткені, сырттай байқалады: ұжымдағы шиеленістің жоғары деңгейі; жұмысқа қабілеттіліктің төмендеуі – соның салдары ретінде өндірістік және қаржылық көрсеткіштердің, жеткізушілермен, сатып алушылармен өзара қарым- қатынастың төмендеуі және т.б. Ұйымдағы дау-дамайлар адамдардың мүдделердің, мінез-құлық нормаларының, құндылықтарының қайшылығынан туындаған қарама- қайшылық нәтижесі болып табылады. Олардың арасынан, ең алдымен, жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|