Microsoft Word 1-8 тақырыптар лекция

құндылықтарының  қайшылығынан  туындаған  қарама-қарсы  бағыттағы 
әрекеттерінің  қақтығысуы.  Олар  формальды  ұйымдастыру  бастамалары  мен 
ұжым  мүшесінің  нақты  мінез-құлқының  сәйкес  келмеуі  салдарынан 
туындайды. Мұндай келісілмеу төмендегі жағдайларда туындайды: 
-  қызметкер  ұйым  тарапынан  қойылған  талаптарды  орындамаған, 
елемеген  жағдайда.  Мысалы,  жұмыстан  қалу,  еңбек  және  орындау  тәртібін 
бұзу, өзінің міндеттерін сапасыз орындау және т.с.с. 
-  қызметкерге  қойылған  талап  қарама-қайшы,  нақты  емес  болған 
жағдайда. Мысалы, қызметтік нұсқаулар сапасының төмен болуы, қызметтік 
міндеттерді ойластырмай бөлу және т.с.с. дау-дамайға алып келуі мүмкін.  
- қызметтік, функционалдық міндеттер бар, бірақ оларды орындаудың өзі 
еңбек  процесіне  қатысушыларды  дау-дамайлық  жағдайға  алып  келеді. 
Мысалы, ревизор, нормалаушы, бағалаушы, бақылаушы қызметін орындау.  
Ұйымдастыруға байланысты дау-дамайлар ең алдымен ұйымға және онда 
қызмет  ету  жағдайына  қатысты  мәселелерден  тұрады.  Жағдайды  мұнда 
мыналар анықтайды: құрылғы мен құрал-жабдық, жоспарлау мен техникалық 
құжаттау,  нормалар  мен  бағалар,  еңбек  ақы  мен  сыйақы  құралдарының 
жағдайы; 
«ең 
жақсыларды», 
«нашарларды» 
бағалаудың 
әділдігі; 
тапсырмаларды  бөлу  мен  адамдарды  жүктеу;  жоғарылату  мен  көтермелеу, 
түрлі марапаттаулар және т.с.с. 
Бүгінгі таңда ұйым, жалпы қоғам сияқты, біртіндеп дағдарыстан шығуда 
және  өзінің  сапалы  жаңа  фазасына  –  даму  фазасына  шығуда.  Ұйымдағы 
дамудың  қарқындауы,  әсіресе  өндірістік,  әртүрлі  күштердің  өзара 
әрекеттесуінің  неғұрлым  жоғары  дәрежесімен  шартталуы  мүмкін.  Бұл  өз 
кезегінде  дау-дамай  базасының  сөзсіз  ұлғаюына  және  оның  жетілу 
уақытының қысқаруына алып келеді [62].  
Ұйымдастырудың  жаңа  формаларын  іздеу  мен  енгізу  барысында  дау-
дамай  ұйымдастыруға  байланысты  дау-дамай  түріне  ие  болуы  мүмкін. 
Мұндай  дау-дамай  кез  келген  ұйымның  дамуы  үшін  қажетті  болып 
табылады.  Мұндай  дау-дамайлар  көбінесе  ұжым  алдында  тұрған  міндеттер 
мен  оларды  шешетін  ескірген  ұйымдастыру  формалары  арасындағы 
сәйкессіздік  түрінде байқалады. Олардың субъектілері ретінде қызметкерлер 
тобы  да,  жекелеген  тұлғалар  да;  жұмысшылар  немесе  қызметшілер,  сондай-
ақ  әкімшілік  өкілдері  де  болуы  мүмкін.  Дау-дамайды  жеңу  бойынша 
қабылданған  шаралар  ұйым  құрылымын  жетілдіруге,  оған  тиісті  сапаны 
беруге мүмкіндік туғызады. 
Жекешелендіру  процесінің  даму  жағдайына  қарай  кәсіпорындар 
нарықтық  экономикаға  тән  ұйымдастыру-құқықтық  формаларға  (унитарлы 
кәсіпорындар, 
коммандиттік 
серіктестіктер, 
акционерлік 
қоғамдар, 
жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер және т.с.с.) қайта түрленуде.  
Бұл  ұйымдардың  кез  келгені  оның  жұмысын  қамтамасыз  ететін  және 
басқа кәсіпорындармен, мемлекеттік органдармен және азаматтармен қарым-
қатынасын көрсететін, оны басқару үшін қажетті органдар құрады.  
Сонымен,  акционерлік  қоғамда  шаруашылықты  жүргізу,  бұйрық  беру 
және меншікті пайдалану құқығына төраға басшылық ететін басқарма ие (ол 

бас  директор,  орындаушы  директор,  президент  болуы  мүмкін).  Мұнда 
басқарма мен акционерлік қоғам директорларының кеңесінің өкілеттілігі мен 
мүдделері  тоғысқанда  қарама-қайшылықтар  орын  алуы  мүмкін.  Жеткілікті, 
айқын қарама-қайшылықтар мен дау-дамайлар туындатуы мүмкін.  
Мұндай дау-дамайдың себептері ретінде мыналар болуы мүмкін: 
-  директорлар кеңесі мен басқарма мүшелерінің жоғары тұрған органның 
басқару стилі мен әдісін бағалау кезіндегі қайшылықтар; 
-  директорлар  кеңесі  мен  басқарма  мүшелерінің  өндіріс  ішіндегі  іс-
әрекет мәселелері бойынша келісілмеушілік жағдайлар; 
-  цехтар,  бөлімшелер,  қызметтер  басшылары  мен  басқарма  мүшелерінің 
арасында  және  олардың  жұмыс  уақытында  мәжілістерге  қатысу  мәселесі 
бойынша 
келіспеушіліктер 
пайда 
болғанда 
өндіріс 
пен 
басқарма 
мүдделерінің жасанды келісілмеушілігі; 
-  басқарма  мен  басқарманың  территориалды  органдары,  оның  ішінде 
аудан  басқармасы  мүдделерінің  келісілмеушілігі.  Соңғы  жағдайда  басқарма 
мүшелерінің  кәсіпорын  ұжымының  еңбегімен  табылған  табысынан  аудан 
қажеттілігіне  төлем  ақы  жасау  реті  және  оны  алу  әдістері  туралы 
келіспеушіліктер 
туындауы 
мүмкін. 
Басқарма, 
акционерлер 
атынан 
«қожайын»  рөлінде  бола  отырып,  қаражаттың  есепке  алынуы  мен 
жұмсалуына  қызығушылық  білдіреді  және  жоғарыда  тұрған  ұйымдардың 
нұсқауы  бойынша  негізделмеген  төлем  ақылар  жасауға  қарсы  шығуға 
құқылы,  бұл  шиеленіс,  дау-дамайлық  жағдай  тудырады,  тіпті  дау-дамайға 
алып келуі де мүмкін.  
Ұйымдарда  басшы  мен  оның  орынбасарының  арасында  басқару 
барысында  дау-дамайлар  туындауы  мүмкін.  Бұл  дау-дамайлар  ұжымға 
жылдам  ауысады,  өйткені,  еңбек  ұжымында  дау-дамайға  түсушінің 
әрқайсысының тірегі бар.  
Бұл жерде басшы мен оның орынбасарының басқару стилі маңызсыз емес 
рөл  ойнайды.  Мысалы,  егер  басшының  стилі  –  демократиялық,  ал  оның 
орынбасарының  стилі  –  демократиялық  немесе  авторитарлық  стиль  болса, 
олардың қызметтерінде дау-дамайды болдырмайтындай келісушіліктерге қол 
жеткізуге  болады.  Көбінесе  дау-дамай  басшы  мен  оның  орынбасары  «Бөлім 
немесе  ұйым  иерархиясында  кім  маңыздырақ?»  қағидасы  бойынша  іс-
әрекеттің  авторитарлық  стилін  ұстанатын,  стильдер  сәйкес  келмеген 
жағдайда  туындайды.  Мұндай  жағдайда  амбициялармен,  мәнсаптық 
мақсаттармен байланысты аралас мотивациялар байқалады. Басшы мен оның 
орынбасарлары  бүкіл  еңбек  ұжымының  жұмысын  қамтамасыз  ете  отырып, 
бірін-бірі толықтырып отыруы керек. 

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: