Алматы, 2011 Еркебұлан ЫбрайЫмұлы нұрлан СайлауұлЫ Қ ұ р а н оқып-үйренейік! Ислам мәдениеті мен біліміН

34
Жаттығу:
٭  Уәу 
әрпі сукунды немесе харакатсыз, алдыңғы әріп 
даммалы болса, уәу мәдд әрпі болып даммаға сәйкес екі 
"уу"
 мөлшерінде созылып оқылады. 
Мысалы:
йәқ
уу
лу
йәд
уу
му
йәс
уу
му
тәқ
уу
му
 
Жаттығу:

35
٭  Йә
 әрпі сукунды немесе харакатсыз алдыңғы әріп 
кәсралы  болса 
йә
  мәдд  әрпі  болып  кәсраға  сәйкес  екі 
и
 
мөлшерінде созылып оқылады. 
Мысалы:
йәб
ии
ту
йәл
ии
қу
йәс
ии
ру
тәс
ии
ху
Жаттығу:
Құранда кейде   уәу және   иә әріптері әлиф әрпі 
болып  оқылады.  Және  бұл  әріптердің  үстіне  кішкентай 
тік сызықша қойылады. Сонда олар 
"ә"
 немесе 
"а" 
болып 
оқылады. 
Мысалы:
йәғш
әә
тәжәлл
әә
ләшәтт
әә
тәрадд
әә
сәж
әә
Ескерту:
  негізінде  сөздің  құрамында  мәдд  әрпі 
болса оның үстіне еш нәрсе тіпті сукун 
да жазылмайды.

36
Жаттығу: Арасынан мад әріптерін табыңыз.

37
3. Һәмзә 
Һәмзә - араб тілінде 28 әріптің құрамына кірмейтін, 
бірақ  толық  әріптің  қызметін  атқаратын  белгі.  Һәмзә 
үстіндегі  харакат,  сукун  және  тәнуинге  қарай  дыбыста-
лады. Егер үстінде фатха болса   
"ә"
 дыбысын, астында 
кәсра болса   
"и"
 дыбысын, үстінде дамма болса   
"у"
 
дыбысын береді.
у 
и 
а
 
Үстінде  фатха  тәнуині  болса    "ән",  астында  кәсра 
тануині болса   "ин", үстінде дамма тәнуині болса   "ун" 
дыбыстарын береді. 
Сондай – ақ сукунмен де   дыбысталады. Һәмзә ды-
бысталуымен ерекшеленеді. Ол сөйлем немесе сөздің кез 
– келген жерінде білдіріліп оқылады. Кейде һәмзә әлиф, 
уәу,  иә  әріптерінің  үстіне,  әлифтің  астына,  екі  әріптің 
ортасындағы  нүктесіз  иә  әрпінің  үстіне  жазылады.  Бұл 
жағдайда  әріптер  оқылмай  һәмзә  харакатына  қарай 
оқылады.  Ол  әріптер  жай  ғана  тірек 
қызметін атқарады. Кейде һәмза жекеше 
түрде де жазылады.  Һәмзә әрібі демнің 
сыртқа кідіріп шығуы арқылы дыбыста-
лады.  "
 
'
 
" - һәмзә   әрібінің белгісі.
Мысалы:
диф
'ун
шәәти
'ун
м
у'
минун
и
зһәәрун
ә
нсафә

38
Жаттығу:
4. уасл һәмзә
«Уасл һәмзә» - сөздің басында һәмзәсыз келетін әлиф 
Егер»  уасл  һәмзә  «сөйлемнің  ортасында  немесе
 
бір 
әріптен кейін келсе оқылмайды.  
Мысалы:
Оқылуы 
Жазылуы 

39
Жоғарыда айтылғандай, уасл һәмзә  һәмзәсыз келетін 
әлиф. Сонымен қатар ол харакатсыз келеді. Құранда кейбір 
аяттар уасл һәмзәмен басталады. Сол кезде оның харака-
тын дұрыс беру үшін сол сөздің уасл һәмзәсынан бастап 
үшінші әрпіне назар аудару керек. Егер үшінші әріп фат-
халы немесе кәсралы болса, уасл һәмзә кәсрамен оқылады, 
ал егер үшінші әріп даммалы болса, уасл һәмзә даммалы 
оқылады.
Мысалы:
Оқылуы 
Жазылуы 
Егер де уасл һәмзә әл артиклде 
 болса, онда фатха-
мен оқылады. 
Мысалы:
әл
бәйту
әл
бәсииру
әл
фәтху
әл
китәәбу

40
Жаттығу:  
5. тә мәрбута
Тә мәрбута – үстінде екі нүктесі бар һә әрпі 
. 
Дыбысталуы  дәл  тә
 
 
әрпінің  өзі.  Айырмашылығы: 
тә  мәрбута 
  сөздің  соңында  ғана  жазылады  және 
оқылып – оқылмайтын кездері бар. Ал жәй тә 
 әрпі  
сөздің кез келген жерінде жазылады әрі оқылады.
  Егер  тә  мәрбута 
  кездескен  сөзде  тоқталатын 
болса, онда тә әрпі айтылмай сукунды һә 
 әрпі айты-
лады.  Ал  егер  тоқтамай  одан  кейінгі  сөзбен  жалғасатын 
болса, онда тә мәрбута тә 
 әрпі болып харакат, сукун 
және тәнуиніне қарай айтылады. 
Мысалы: 
Тоқтап оқығанда 
Тоқтамай оқығанда
әсхәәбул-жәннә
һ.
 
һумул-
фәә'изуун
әсхәәбул-жәннәт
ти
 һумул-
фәә'изуун

41
зәжра
һ.
 
уәәхидәһ
зәжра
ту
-уәәхидәһ
һумәзә
һ. 
әллумәзәһ
һумәзә
тил
-лумәзәһ
Жаттығу:
6. әл артиклі 
Әл  артиклі 
–  араб  сөзінің  зат  есімнің  басын-
да  кездесетін  әлиф 
және  ләм 
  әріптері.  Оқылуы  әл 
 яғни әлиф фатхалы ләм сукунды. Міне осы «әл» 
 
- дегі ләм әрпінің сукунмен айтылып және айтылмауына 
қарай араб тілі алфавитіндегі әріптер екіге бөлінеді. Олар: 
қамария  және  шәмсия  әріптері.  Егер  әл 
  –  ден  кейін 
қамария  әріптерінің  біреуі  келсе,  онда  әл 
–  дегі  ләм 
сукунды болып айтылады. Қамария әріптері 14 әріп:

42
Мысалы: 
әл'
арду
әл
би'ру
әл
жәмәлу
әл
хәәжибу
Ал егер әл 
 – ден кейін шәмсия әріптерінің біреуі 
келсе, онда әл 
 – дегі "ләм" еш айтылмай одан кейінгі 
шәмсия әрпі шәддәлы болып оқылады. 
Шәмсия әріптері 14:
 Мысалы: 
әттилмиизу
әссәлжу
әддәухәту
әззи'бу
Жаттығу: Шамсия мен қамария әріптерін бөліп 
оқыңыз. 

43
2 – бӨлім
тәжуИд ЕрЕжЕлЕрі
Сукунды нун және тәнуинге қатысты 
ережелер  
Тәжуид  ілімінде  сукунды  нун 
  және  тәнуиннің  
 ережелері ортақ. Себебі екеуі бірдей сукунды нун 
болып  дыбысталады.  Құранда  бұлардың  анық  оқылуы 
және оқылмауына байланысты ережелер бар.
1. Изхар:
Изхар  –  араб  тілінде  айқындау,  көрсету  деген 
мағынаны білдіреді. Егер бір яки екі сөзде сукунды нуннан 
 кейін немесе тәнуиннен 
 кейін изхар әріптерінің 
біреуі келсе, сукунды нун және тәнуин анық, ашық түрде 
оқылады. Изхар әріптері 6 олар:
Мысалы:

44
Құранда  кейде  изхар  ережесі  уасл  һәмзәсымен 
кездеседі. Яғни, тәнуиннен кейін Һәмзә емес уасл һәмзәсы 
(үстінде һәмзәсы жоқ әлиф 
) келетін жерлер бар. Осы 
жағдайда тәнуинді ащық және толық айтып кәсра арқылы 
оқимыз.
Мысалы:
Жазылуы
Оқылуы
хайр
анил
уәсыйя
ияумәиз
инил
хаққ
фитнәт
униң
қаләб
хайр
унит
мәәннә биһ
 Жаттығу: Изхар әріптерін тауып ережеге сай  
оқыңыз.

45
2. Идғам:
Идғам  –  араб  тілінде  қосу,  кіргізу,  енгізу  де-
ген  мағыналарды  білдіреді.  Тәжуид  ілімінде  сукун-
ды  бір  әріптің  харакатты  екінші  әріпке  қосылып 
шәддәлы  бір  әріп  болып  оқылуына  "идғам"  деп 
айтады.  Сукунды  нун 
  немесе  тәнуиннен  
 кейін идғам әріптерінің біреуі келсе, сукунды нун 
және тәнуин сол әріпке қосылып шәддәлы оқылады. Идғам 
әріптері  алтау,  олар:   
бұл  әріптер 
 сөзінде жинақталған 
Идғам өзара екіге бөлінеді: 
Ғұнналы идғам және ғұннасыз идғам
а) Ғұнналы идғам:
Ғұнналы идғамның әріптері төртеу. 
Олар:
 
 
бұл  әріптер 
  сөзінде 
жинақталған.
Егер сукунды нун   немесе тәнуиннен 
 кейін 
осы төрт әріптің біреуі келсе идғам ғұннамен оқылады.
Ғұнна  деп  –  дыбысты  мұрын  арқылы  екі  харакат 
мөлшерінде ұстап оқуды айтады.
Ғұнналы  идғам  тек  екі  сөз  арасында  ғана  болады, 
яғни  бірінші  сөздің  соңғы  әрпі  сукунды  нун 
неме-
се тәнуинді 
 болып, ал екінші сөздің бірінші әрпі 
идғам әрпі болу керек. 
Мысалы:

46
Ескерту:
  Егер  сукунды  нуннан  кейін  идғам  әрпі 
келіп екеуі бір сөзде болса, онда сукун-
ды  нун  анық  оқылады,  яғни  изхар  бо-
лады.  Құранда  сукунды  нуннан  кейін 
идғам әрпі бола тұра төрт сөзде сукунды 
нун  анық  оқылады.  Анық  оқылуының 
себебі:  сөздің  мағынасын  өзгеріп  кету-
ден сақтау. 
Ол сөздер:
б) Ғұннасыз идғам:
Ғұннасыз идғамның әріптері екеу, олар: 
Егер сукунды нун 
  немесе тәнуиннен 
 кейін 
осы екі әріптің біреуі келсе, онда олар ғұннасыз тек шад-
далы  болып  қана  оқылады.  Ғұннасыз  идғам  тек  екі  сөз 
арасында ғана болады. 
Мысалы:
Бірақ  Құранда  "Қиямет"  сүресі  27  аятта  сукунды 
нуннан 
кейін ра   әрпі келгенде сукунды нун анық 
оқылады. Себебі, ол жерде сәктә
19
 бар.
19
  Сәктә – оқу кезінде 1 секундтай кідіріс жасау.

47
Жаттығу:  Ғунналы және ғуннасыз идғамдарды 
тауып ережелеріне сай оқыңыз. 
3. Иқлаб
Иқлаб – ауыстыру дегенді білдіреді. Иқлаб әрпі біреу, 
ол бә 
 әрпі. Егер бір яки екі сөзде сукунды нун   неме-
се тәнуиннен 
 кейін бә 
 әрпі келсе, сукунды нун 
және тәнуин мимге ауыстырылып ғұннамен оқылады. 
Мысалы:
Жаттығу: 

48
4. Ихфа  
Ихфа  –  жасыру  дегенді  білдіреді.  Ихфа  әріптері 
алфавиттегі қалған он бес әріп. Олар:
Егер бір яки екі сөзде сукунды нуннан   кейін немесе 
тәнуиннен 
 кейін ихфа әріптерінің біреуі келсе, су-
кунды нун және тәнуин осы әріптердің шығатын жерінде 
жасырын, ғұннамен оқылады. Яғни, тілді ихфа әріптерінің 
шығатын жерінде ұстау керек. 
Мысалы:

49
Жаттығу: "Ихфа" әріптерін тауып, ережеге сай 
оқыңыз.

50
Сукунды мим – нің ережелері
а) Идғам:
 Егер сукунды мим 
- нен кейін харакат-
ты  мим    келсе  идғам  болады,  яғни  екі  мим  қосылып 
шәддәмен  ғұнналы  идғамға  айналады.  Бұл  идғам  түрі 
–  идғам  мутәмәсиләйни  деп  аталады.  Мутәмәсиләини 
сөзі – бір-біріне ұқсас дегенді білдіреді. Ал бұл ереженің 
мутәмәсиләйни деп аталуы сукунды мим – нен кейін дәл 
сондай харакатты мим – нің келгендігі. 
Мысалы:
ә) Ихфа: 
Егер сукунды мим 
- нен кейін харакатты 
бә 
 әрпі келсе, сукунды мим жасырын оқылады. Яғни 
ғұнналы ихфа болады. Бұл ихфа түрі – ихфа шәфәуи деп 
аталады. Мағынасы, ерін ихфасы, олай аталуының себебі 
мим  және бә 
 әріптері ерінмен айтылады. 
Мысалы:
б) Изхар:
 Егер сукунды мим  - нен кейін алфавиттегі 
қалған  26  әріптің  біреуі  келсе,  онда  сукунды  мим  анық, 
ашық  ғұннасыз  айтылады.  Сондықтан  бұл  ереже  изхар 
шәфәуи яғни "ерін изхары" деп аталады. 

51
Мысалы:
Жаттығу: Идғам, ихфа және изхарларды тауып 
ережелеріне сай оқыңыз.  
Шәддәлы нун   және мим   әріптерінің 
оқылулары 
Бұл екі әріп шәддәмен келген кезде сөз ортасы неме-
се сөз соңында болсын ғұннамен оқылады. Ғұннамен оқу 
мөлшері екі харакат. Мысалы:
Жаттығу:  Шәддәлы нун мен мимді тауып ғуннамен 
оқыңыз.

52
мутәмәсиләйни сағир, мутәжәнисәйни 
сағир, мутәқарибәйни сағир
а)  Мутәмәсиләини  сағир
  –  біріншісі  сукунды,  ал 
екіншісі  харакатты  болған  екі  бірдей  әріптің  қосылып 
шәддәлы оқылуына идғам мутәмәсиләини сағир делінеді. 
Бұл жағдайда идғам етіп оқу уәжіп. 
Мысалы:
Жазылуы
Оқылуы
ә)  Мутәжәнисәини  сағир
  –  махраждары  (әріптің 
шығатын жері)  бір, бірақ екі бөлек әріп. Бұл екі әріптің 
біріншісі  сукунды,  ал  екіншісі  харакатты  болса,  идғам 
етіп оқылуы уәжіп. Идғамның бұл түрі төменгі әріптерде 
ғана кездеседі:

53
Әріптер
Жазылуы
Оқылуы
Ескерту: 
соңғысында  толық  идғам  болмайды, 
себебі та 
 жуан әріп, ал тә 
 болса 
жіңішке әріп.
б)  Мутәқарибәйни  сағир
  –  махраждары  (әріптің 
шығатын жері) бір-біріне жақын екі әріп. Бұл екі әріптің 
біріншісі  сукунды,  ал  екіншісі  харакатты  болса  идғам 
етіп  оқылуы  уәжіп  болады.  Идғамның  бұл  түрі  төменгі 
әріптерде ғана кездеседі:
Әріптер
Жазылуы
Оқылуы
 
Жаттығу: Идғам мутамасилайни, мутажанисаини 
және мутақарибайниларды табыңыз.
 

54
қалқала әріптері
Қалқала  –  дірілдету,  тербету  дегенді  білдіреді.  Қал-
қала әріптері бесеу, олар: қаф, та, бә, жим, дәл 
  
Бұл  әріптер  сукунды  болғанда  дірілдетіліп,  тербетіліп 
оқылады. Қалқаланың  дыбысталуы фатхаға жақын, яғни 
фатханың басы немесе үштен бір бөлігі. 
Мысалы:
Жаттығу: Қалқала әріптерді тауып оқыңыз.

55
тәфхим және тәрқиқ  әріптері
Араб алфавитіндегі әріптер жуан, жіңішке және бірде 
жуан, бірде жіңішке айтылуына қарай үшке бөлінеді. Жуан 
айту – тәфхим, ал жіңішке айту – тәрқиқ деп аталады.
а) Тәфхим:
Тәфхим  -  жуан  айту,  оған  мына  жеті  әріп  жатады:  
 Бұл әріптер «Исти‘ләә» (көтерілу) - деп 
аталады. 
Мысалы:
ә) Тәрқиқ:
Тәрқиқ – жіңішке айту, оған жоғарыда өткен «Исти‘ла» 
- деп аталатын жеті әріптерден басқа алфавиттегі қалған 
жиырма екі әріп жатады. Бұл әріптер «Истифәл»  (төмендеу) 
- деп аталады. Тілді ауыз қуысының ең жоғарғы жағынан 
төмендетіп  дыбысты  айту.  Бірақ  бұл  әріптердің  үшеуі 
тәрқиқ – жіңішке айтуға жатпайды, ол әріптер: 
 
Қалған он тоғыз әріп түгелдей жіңішке айтылады. 
Олар: 
Мысалы: 

56
Жаттығу: Тафһим немесе тарқиқ әріптеріне мән 
беріп оқыңыз. 
Кейде жуан, кейде жіңішке  
айтылатын әріптер
Жоғарыда айтылғандай бұл әріптер үшеу: әлиф, ләм 
және ра.
Әлиф
 
( ا )
: бұл әріптің жуан немесе жіңішке айтылуы 
өзінен бұрынғы әріпке байланысты. Егер өзінен бұрын-ғы 
әріп тәфхим әріптерінің біреуі болса, онда әлиф жуан ай-
тылады. Ал егер әлифтен бұрынғы әріп тәрқиқ әріптерінің 
біреуі болса, онда әлиф жіңішке айтылады. Мысалы:
Әлифтің  тәфхим  әріптерінен  кейін  келіп  жуан 
оқылуы:
Әлифтің  тәрқиқ  әріптерінен  кейін  келіп  жіңішке 
оқылуы:

57
Жаттығу: Әлифтің жуан және жіңішкелігіне мән 
бере отырып оқыңыз.
Ләм
:  ләм  негізінде  жіңішке  айтылатын  дыбы-
сы, өйткені ол «Истифәл» әріптеріне жатады. «Истифәл» 
әріптері жоғарыда айтылғандай жіңішке дыбысталады.
 Ләм тек қана «Лафзул жәләлә
20
» дейтініміз Аллаһ
сөзінде ғана жуан айтылады. Ол екі жағдайда болады:
Біріншісі:  егер  «Лафзул  жәләлә»
фатхадан  кейін 
келсе, «Лафзул жәләлә» дағы ләм жуан оқылады. 
Мысалы:  
Екіншісі:  егер  «Лафзул  жәләлә»
даммадан  кейін 
келсе, «Лафзул жәләлә» дағы ләм жуан оқылады. 
Мысалы:
Ал  егер  «Лафзул  жәләлә»
кәсрадан  кейін  келсе, 
онда «Лафзул жәләлә» дағы ләм жіңішке оқылады. 
Мысалы:
Жаттығу: Ләм әрібінің жуан және жіңішкелігіне 
көңіл бөле отырып оқыңыз.
20
  Аллаһтың ұлы есімі «Аллаһ»

58
Ра: ра   әрпінің жуан айтылатын кездері:
Егер ра   әрпінің өзі фатхалы немесе даммалы болса, 
жуан оқылады. Мысалы:
Ра 
  әрпі  фатхалы  болғанда,  бір  ғана  сөз  "Һуд" 
сүресіндегі  41-аятындағы 
сөзі
  «Имәлә»
21
  болып 
оқылады. 
Егер ра   әрпі асли (негізгі) өзгермейтін сукунды 
 
болып, ал алдындағы әрпі фатхалы немесе даммалы бол-
са, жуан оқылады. Мысалы:
Егер ра әрпі сукунды болып, уасл һәмзәдан кейін кел-
се, жуан оқылады. Мысалы:
Егер  ра  әрпі  тоқталуға  байланысты  сукунды  болып 
алдындағы  әрпі  фатхалы  немесе  даммалы  болса,  жуан 
оқылады. Мысалы:
Егер  ра  әрпі  тоқталуға  байланысты  сукунды  және 
алдындағы  әріп  сукунды  болып,  оның  алдындағы  әріп 
фатхалы немесе даммалы болса, жуан оқылады. 
Мысалы:
21
  «Имәлә» туралы 74 беттен толығырақ мәлімет аласыз.

59
Егер ра әрпі сукунды болып, алдындағы әріп кәсралы 
өзінен кейінгі әріп «Истила» яғни жуан әріптердің біреуі 
болса, жуан оқылады.  Мысалы:
Ра    әрпінің жіңішке оқылатын кездері:
Егер ра   әрпі кәсралы болса, жіңішке оқылады.  
Мысалы:
Егер  ра 
  әрпі  сукунды  болып,  алдындағы  әріп 
кәсралы болса, жіңішке оқылады. Мысалы:
Егер ра   әрпі ард
22
 сукунды болып алдындағы әріп 
кәсралы болса, жіңішке оқылады. Мысалы:
Егер ра   әрпі ард сукунды болып, алдындағы сукун-
ды, бірақ жіңішке айтылатын әріп болып, оның алдындағы 
әріп кәсралы болса, жіңішке оқылады. Мысалы:
Егер ра   әрпі ард сукунды болып, алдындағы иә лин 
әрпі болса, жіңішке оқылады. Мысалы:
22
  "Ард"  -  дегеніміз  кез  келген  сөздің  немесе  аяттың  соңында 
тоқталатын  болса, харакатына қарамастан оқылатын сукун.

60
Төменгі  сөзде  егер  тоқталатын  болса  да,  ра  жуан 
оқылғаны абзал:
Ал төменгі сөздерде ра жіңішке оқылғаны абзал:
Жаттығу: «ра» әрібін жоғарыдағы қағидаларға сай 
оқыңыз.

61
мәдд
Мәдд  –  дыбысты  созу  деп  мәдд  әріптерінің 
тақырыбында  түсіндірілді.  Бірақ  тәжуид  ілімінде  мәдд, 
яғни созып оқу екі харакат мөлшерімен шектелмейді. Екі 
харакаттан артық төрт немесе алты харакатқа дейін созы-
лады. Төрт немесе алты харакатқа дейін созу үшін арнайы 
себептер қажет. Ол себептер «мәдд себептері» деп атала-
ды. «Мәдд себептері» екеу олар: һәмзә және сукун. 
Мәдд түрлері
1)  Мәдд табиғи ( Мәдд асли )
 
Егер  мәдд  әрпінен 
  кейін  мәдд  себептері 
болған  һәмзә  және  сукун   
  келмесе,  мәдд  табиғи 
(негізгі  мәдд)  болады.  Созу  мөлшері  –  екі  харакат.  Бір 
харакат  мөлшері  саусақты  орташа  жылдамдықпен  бүгу 
арқылы есептеледі. 
Мысалы:
Құранда кейбір сөздердің соңында әлиф әрпі үстінде 
дөңгелек сукун тәрізді белгімен кездеседі   . Егер осы әлиф 
кездескен сөзде тоқталатын болса, онда әлиф мәдд табиғи 
болып екі харакатқа созылады. Ал егер тоқталмай келесі 
сөзбен жалғастырылатын болса онда әлиф оқылмайды. 
Мысалы:
Құранда  соңғы  әрпі  үстінде  "ән"  тәнуині  болған 
һәмзәмен келетін сөздер бар. Негізінде "ән" тәнуині әлиф 
әрпімен  бірге  жазылатынын  айтып  өткенбіз.  Бірақ  кейде 
һәмзә әлифсіз үстінде тек қана қос фатха "ән" тәнуинімен 

62
кездеседі.  Міне,  осындай  әлифсіз  үстінде  тек  қана  қос 
фатха "ән" тәнуинімен кездескен сөзде тоқталатын болса, 
мәдд табиғи болып, екі харакатқа созып оқып тоқталады. 
Тоқталмай келесі сөзбен жалғастырылса, басқа ережелер-
ге сәйкес оқылады.  
Мысалы:
Ескерту:
  Егер мәдд әріптер уасл һәмзәмен кездес-
се, созылып оқылмайды. 
Мысалы:
Жаттығу:  Мәд әріптерін тауып оқыңыз. 
2) Созу себебі һәмзә болатын мәддтер:
а)  Мәдд  муттасыл:  Егер  бір  сөзде  мәдд  әрпінен 
 кейін һәмзә  келсе, мәдд муттасыл болады. Со-
зып оқу уәжіп, мөлшері төрт немесе бес харакат. Мысалы:
ә) Мәдд мунфасыл: Егер екі бөлек сөзде мәдд әрпінен 
 кейін һәмзә  келсе, яғни алдыңғы сөздің соңғы 

63
әрпі  мәдд  әрпі,  кейінгі  сөздің  бірінші  әрпі  һәмзә  болса 
мәдд мунфасыл болады. Созу мөлшері екі, төрт немесе бес 
харакат. 
Мысалы:
б) Мәдд бәдәл:
Егер  мәдд  әрпінің  алдында  һәмзә  болып  және  мәдд 
әрпінен  кейін  һәмзә  немесе  сукун  келмесе,  мәдд  бәдәл 
болады. Созу мөлшері – екі харакат. Мысалы:
Жаттығу: Мәдтердің түрлеріне қарай бөліп оқы. 
«Һә» әл-Кинәйә 

жүктеу/скачать 7,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: