Қорытынды
1.
Нөлдік топтаманың төртзвенолы ассурлық және үшзвенолы ассурлық емес
кеңістіктік жұдырықшалы механизмдерін синтездеу барысында жалғастырушы звено
жаңа математикалық аппарат ретінде механизмдер мен машиналардың қазіргі кездегі
құрылымдық теориясының бірыңғай басты (1) құрылымдық формуласы алға шығады.
2.
Өзі қалыптасқыш кеңістіктік ассурлы құрылымды төртзвенолы жұдырықшалы
механизмінің және ассурлық емес құрылымды үшзвенолы механизмінің еркіндік
дәрежелерінің саны бір мәнде жаңа (2) құрылымдық формула бойынша анықталады. Бұл
ұсыныс жайлы [3,4,5] жұмыстарда толығырақ баяндалады.
1-
сурет. Ассурлық құрылымды кеңістіктік
төртзвенолы жұдырықшалы механизм.
Қармауыш ине жетегінің өзіқалыптасқыш
жұдырықшалы механизмі. Механизм құры-
лысының формуласы:
2-
сурет. Ассурлық емес құрылымды
кеңістіктік үшзвенолы жұдырықшалы
механизм.
Жұдырықшасы сфералық пішіндегі өзі
қалыптасқыш жұдырықшалы механизм.
Механизм құрылысының формуласы:
243
.
1
,
1
,
2
,
3
)
(
,
6
,
1
)
11
(
.
)
3
,
2
(
)
4
,
1
(
3
2
1
1
=
=
=
=
+
=
=
→
P
P
P
n
n
m
W
II
I
3. Ассурлық бастапқы кинематикалық
тізбектердің
екі
жылжымалы
звено
негізіндегі құрылымдық алгоритмдерін
синтездеуге арналған негізгі жүйе – (3)
шарт.
.
1
,
1
,
1
,
2
)
(
,
6
,
1
)
12
(
.
)
2
(
)
3
,
1
(
4
2
1
1
=
=
=
=
+
=
=
→
P
P
P
n
n
m
W
II
I
3. Ассурлық емес бірзвенолы кинема-
тикалық тізбектердің құрылымдық алго-
ритмдерін синтездеуге арналған негізгі
жүйе – (4) шарт.
4.
Ассурлық емес өзіқалыптасқыш жұдырықшалы механизмдерді синтездеу үшін
[6,7] ғылыми зерттеулерде мазмұндалған жіктеменің жаңа моделі принципті түрде жаңа
келіс болып шықты.
Әдебиеттер
1.
Наурызбаев Р.К. Развитие механики машин. «Машиностроение». Алматы:
«Ғылым», 2004г. – 328с. Книга посвящена 100- летию академика И.И. Артоболевского.
2. Наурызбаев Р.К. Современная прикладная механика. – Алматы: Серия «Машино-
строение», 2004г. – 464с., «Тауар» ИА РК.
3
. Наурызбаев Р.К., Жанашев И.Ж. Теория структурного синтеза самоустана-
вливающихся кулачковых механизмов: Монография. Алматы: «Шартарап», 1999г. – 111с.
4. Наурызбаев Р.К., Дюсенов Б.Д.,Жанашев И.Ж. Самоустанавливающиеся четырех
звенные кулачковые механизмы: КазГосАгру. ТОО «Агро-Импульс». – Алматы,1998г. –
25
с. Учебно – методическое пособие.
5.
Наурызбаев Р.К., Дюсенов Б.Д.,Жанашев И.Ж. Самоустанавливающиеся
трехзвенные кулачковые механизмы: КазГосАгру. Изд. «Экономика». – Алматы,1998г. –
31
с. Учебно – методическое пособие.
6.
Наурызбаев Р.К., Жанашев И.Ж.К Неассуровой теории синтезасамоустанавливаю-
щихся кулачковых механизмов приводов СХМ. Международная научно – практическая
конференция: «Инновация в аграрном секторе Казахстана», посвященная 75 летию
академика К.С. Сабденова. Алматы, 2008. – IIтом. С. 542-547.
7. Наурызбаев Р.К. Концепция ученого на решение проблемы создания
общейструктурной теории самоустанавливающихся пространственных механизмов. –
Алматы: Изд. КазСХИ. 1991. – 17с.
Дулатова Ж., Жанашев И.Ж., Кашаған Б.
ОБЩАЯ СИСТЕМА СВЯЗУЮЩАЯ АССУРОВУЮ И НЕАССУРОВУЮ ТЕОРИЮ
СТРУКТУРЫ САМОУСТАНАВЛИВАЮЩИХСЯ КУЛАЧКОВЫХ МЕХАНИЗМОВ
Число
степеней
свободы
самоустанавливающегося
пространственнего
четырехзвенного кулачкового механизма ассуровой структуры и трехзвенного механизма
неассуровой структуры однозначно определяется по новой структурной формуле.
244
Zh. Dulatova, I.Zh. Zhanashev, B. Kashagan
SELF-POSITIONING CAM MECHANISMS – COMMON BINDER SYSTEM OF THE
ASSUR AND NON – ASSUR STRUCTURAL THEORY
The degree of mobility specified new three-tier
аssur and four-tier non аssur structural itself
established spatial cam mechanism is defined under the new formula. The named formula easily
defines a principle construction of the given mechanisms.
ӘОЖ 542.8:621
Қадірбаева А.А., Өмірова Р.
М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Университеті
ҚОРҒАСЫН-МЫРЫШ ЗАУЫТЫНАН ШЫҒЫП ЖАТҚАН КҮКІРТҚҰРАМДАС
ГАЗДАРДЫ КҮКІРТ ҚЫШҚЫЛЫНА ӨҢДЕУ
Андатпа
Соңғы жылдары өнеркәсіптік кәсіпорындар толық жұмыс істемесе де, зиянды
қалдықтармен күресі өте күрделі мәселе. Әлемдегі жалпы экологиялық ахуалды ескере
отырып, газды қалдықтардан зиянды заттарды тазалауда өте жылдам және радикалды іс-
шара қабылдау қажет.
Кілт сөздер: азот тотығы, күкіртсутек, күкіртті, көмірқышқыл, қорғасын-мырыш,
болат, газ.
Кіріспе
Газтектес қалдықтар пайда болатын өнеркәсіптер орналасқан аудандарының
экологиялық, сонымен қатар еңбектің санитарлы-гигиеналық жағдайын төмендетеді. Ең
әсерлі қалдықтарға азот тотығы, күкіртсутек, күкіртті, көмірқышқылды және тағы басқа
көптеген газдардың құрамы жатады.
Мысалы, азотқышқылды, күкірт қышқылды және еліміздегі басқа зауыттар күшті
және қауіпті улы азот тотығының қалдықтарының оншақты миллиондаған текше метрін
атмосфераға шығарып тастайды. Осы азот тотығынан мыңдаған тонна азот қышқылыны
өңдеп шығаруға болады.
Қорғасын-мырыш өндіретін зауытындағы маңызды міндеттердің бірі күкірт (IV)
тотығынан тазалау болып табылады. Біздің елімізде жылына атмосфераға шығарылатын
жалпы күкірт мөлшерінің 16 млн.т жуығын күкірттектес газдар құрайды. Бұл күкірт
мөлшерінен 40 млн.т күкірт қышқылын өндіруге болады [1].
Металлургиялық өнеркәсіптерде мартен және қыздырғыш пештерді қыздыру үшін
пайдаланылатын күкірт құрамдас газ металдың улануына әкеліп соғады да, күкірт пен
болаттың құрамын жоғарылатып, оның сапасын төмендетеді. Бұл металдың шығынын
жылына мыңдаған тоннаға жеткізеді.
Газтектес заттар арасында атмосфералық ауаны ластаушы ретінде күкіртті ангидрид
басты орынға ие. Жалпы жағдайда бұл газ түссіз, өткір иісті.
Зерттеу әдістері мен нәтижелері
Атмосфералық ауаны ластаушының негізгі көзі болып түсті металлургия зауытынан,
күкіртқышқылды зауыттың газ айдаушы түтікшесінен шыққан және жылуэнергетика
қондырғысының түтінді газынан, жоғарыкүкіртті отынды жаққандағы күкірт тектес
газдар болып табылады.
245
SO
2
газынан тазалаудың әдістерін үш топқа бөлуге болады: SO
2
тотықтыру және
бейтараптау; тұйық және аралас әдістер [2].
Бірінші топқа SO
2
күкірт қышқылына немесе күкірт қышқылды тұздарға өңдеу әдісі
жатады. Циклді әдісте сұйытылған газдардан SO
2
төменгі температурада бөліп алу және
бөлінген SO
2
қыздыру сіңіру арқылы бөлу жатады.
Комбинирленген, яғни аралас әдісті пайдалануда күкірттің екі тотығын әртүрлі
негіздермен күшті қышқыл әсерімен сіңіріп, соңында шоғырланған күкірт екі тотығы
және сәйкесінше оның тұздары бөлінеді.
Екі тотықты күкіртті бөліп алу әдісін таңдау SO
2
шоғырына, температураға,
ылғалдылыққа, газдағы басқа қоспалардың болуына, сонымен қатар жергілікті жағдайдың
спецификасына байланысты.
Әдісті таңдар алдында өндірістің масштабын, сіңіргіш ерітіндіні дайындау үшін
жергілікті шикізат көзінің болуын, алынған өнімді ары қарай іске асыру және т.б.
жолдарын ескеру қажет.
Соңғы жылдары күкірт қышқылын төменшоғырлы газдардан алудың әдістері
жасалынып, сынақтар жасалуда. Бұл әдіс күкірт мазмұндайтын шығып жатқан газдарды
санитарлы қалыпқа дейін тазалау арқылы бағалы химиялық өнім алуға мүмкіндігін
барлығын көрсетуде.
Шығып жатқан газдар алдымен электрсүзгіде шаңнан және каталитикалық улы
қоспалардан (Аs
2
O
3
и SeO
2
) жуғыш мұнарада тазаланып, күкірт қышқылымен шайылады.
Жуғыш мұнарада пайда болған күкірт қышқылының тұмандар талшықты
электрсүзгіде ұстайды. Қоспалардан тазаланған күкірт газы газ үрлегіш көмегімен
түйістіру аппаратына бағытталады да оның алдында ол 420-440
0
С дейін қыздырылады.
Белгілі күкірт қышқылды жүйеде жылу есебінен SO
2
газы SO
3
–
ке дейін тотығады. Егер
газдың құрамында SO
2
мөлшері аз болса, онда тотықтыру реакциясында пайда болатын
жылуы жетпейді, сондықтан түйістіру температурасына дейін газды қыздыру оған
газтектес немесе сұйық отынды жағу нәтижесінде алынған отындық газды қосу арқылы
жүзеге асырылады. Осыған байланысты түйістіру бөлімінің технологиялық үлгісінде
жылуалмастырғыш орнатылмайды, ал түйістіру массасында газ температурасын
төмендету атмосфералық ауаны газға қосу арқылы жүзеге асырылады. Түйістіру
аппаратында пайда химиялық реакция арқылы пайда болған үштотықты күкірт мұнарада
абсорбцияланады.
Сулы әдіспен шығып жатқан газдардан SO
2
-
ні сіңіру арқылы тазалауда өте көп
мөлшерде суық суды пайдалану тиімді болып табылады. Бірақ SO
2
сумен тазалау іс
тәжірбиеде өзінің қолданысын таппаған, себебі судың шығыны көп және ағызынды судың
ластануы жоғары.
Күкіртті газдан SO
2
сілтінің сулы ерітіндісімен жуу арқылы сіңіргенде күкіртті
қышқыл түзіледі, оны сілтімен бейтараптағанда күкіртті қышқылдың тұзы пайда болады.
Сілтілік әдістің артықшылығына технологиясының қарапайымдылығы және
қондырғының жұмысының сенімділігі, сонымен қатар халық шаруашылығында
пайдаланылатын тауарлы өнімнің пайда болуы.
Бұл әдістің кемшілігіне өте көп капиталды шығынның қажеттілігі. Аз шоғырлы SO
2
бар газдарды тазалаудың шығыны біршама төмен болуы, тиімді қондырғыларды
пайдалану және халық шаруашылығына пайдалы өнім алу болып табылады.
Біздің теориялық зерттеу нәтижесі бойынша қорғасын-мырыш зауытының
күкіртқұрамдас газдарынан күкірт қышқылын алу үшін екі түйістіру әдісін пайдалану
тиімді болып табылады, яғни ол мырыш зауытындағы шығып жатқан газдардың күкірт
қышқылына айналу дәрежесін жоғарылатады.
Өндірістің қолданылу жүйесінде екіншілей катализдеу күкіртті бөліп алуды күкірт
ангидридінің тотығу дәрежесін 2-3% -ға жоғарылатады (бір сатылы түйістіруге 97,5%
246
қарағанда 99,7%) және санитарлы қалыпқа дейін күкірт тотығының ауаға тасталуын
төмендетеді. Осыған байланысты өндірісте тастанды газды тазалауға арналған құрылыс
болмайды, тастандылардың мөлшерін 5-10 рет төмендетеді. Осыған орай, атмосфераға
тасталынатын зияндылар төмендеуінің негізінде әлеуметтік тиімділік қамтамасыз етіледі.
Қорытынды
Зерттеу нәтижесінің қорытындысы бойынша шикізатты өңдеуде жабық кезеңдер
масштабы кеңейіп, технологиялық үрдістерді жаңашылдандыру орын алуға мүмкіндік
береді.
Әдебиеттер
1.
Котляр Ю.А., Меретуков А.С., Стрижко Л.С. Металлургия благородных металлов.
–
М.: МИСиС, 2005.
2.
Тлеуберген М.А. Экономическая оценка комплексного использования
минерально-сырьевых ресурсов. – Алматы: Қазақ университеті, 2002. – 235 б.
А.А. Кадирбаева, Р.Ж. Омирова
ПЕРЕРАБОТКА СЕРОСОДЕРЖАЖЩИХ ГАЗОВ СВИНЦОВО-ЦИНКОВОГО
ПРОИЗВОДСТВА С ПОЛУЧЕНИЕМ СЕРНОЙ КИСЛОТЫ
В данной работе приведены результаты теоретического исследования способа
получения серной кислоты из низкоконцентрированных газов свинцово-цинкового
производства.
A.A. Kadirbaeva, R.Zh. Omirova
PROCESSING OF SULFUR-CONTAIHIHG GASES OF THE LEAL-ZINC MANUFACTURE
WITY FOR SULFURIC ACID PRODUCTION
The given paper contains the results of the theoretical research of a method of the sulfuric
acid production from low-concentrated gases of the lead-zinc manufacture.
УДК 631.563.2
Б.М. Касымбаев, А.К. Атыханов, К. Калым
Казахский национальный аграрный университет, г. Алматы
ТЕПЛОИЗОЛЯЦИОННЫЕ СВОЙСТВА СОТОВОГО ПОЛИКАРБОНАТА
Аннотация
В статье рассматривается эффективные, традиционные и возобновляемые источники
энергии для отопления, освещения по усовершенствованию конструкции гелиосушилки-
теплицы. Экспериментальное оборудование испытано в учебно-производственном
хозяйстве КазНАУ «Саймасай» Енбекшиказахского района Алматинской области.
Эффективность оборудования определяется низкими потерями тепла из-за использования
нового прозрачного полимера-полигали, имеющей пористую структуру, в которой
присутствует воздух, являющегося надежным теплоизолятором.
Ключевые слова: гелиосушилка-теплица, модульный каркас, инновационная
технология, солнечный поток, полигаль, теплосохранение, сотовый поликарбонат.
247
Введение
Организация тепличного хозяйства и выращивание различных видов
сельскохозяйственных культур является довольно выгодным бизнесом да, к тому же,
полезным для всех сторон.Постоянно функционирующее тепличное хозяйство позволит
получать немалый доход круглый год. Прибыльность высокая, окупаемость быстрая,
рентабельность хорошая, и это еще не все преимущества, которые дает тепличное
хозяйство [1].
В Казахстане имеется более 100 метеорологических станций, которые ведут
круглогодичное наблюдение за погодными условиями по всей территории республики.По
данным метеостанций на юго-востоке Казахстана количество светлых дней составляет
около 250 - 260 дней в году, что дает возможность в полной мере использовать энергию
солнца [2].
Сотовый поликарбонат - наилучший материал для покрытия теплиц, представляет
собой светопропускающие полые панели, полученные методом экструзии из гранул
поликарбоната. Поликарбонаты - группа термопластов, сложные полиэфиры угольной
кислоты и двухатомных спиртов общей формулы (-O-R-O-CO-)n. Наибольшее
промышленное значение имеют ароматические поликарбонаты, в первую очередь,
поликарбонат на основе БисфенолаА, благодаря доступности бисфенола А,
синтезируемого конденсацией фенола и ацетона.
Поликарбонаты являются крупнотоннажными продуктами органического синтеза,
мировые производственные мощности в 2006 года составляли более 3 млн тонн в год.
Основные производители поликарбоната (2006), Bayer Material Science AG – торговой
марки Makrolon, Apec, Bayblend, Makroblend обьем производства 900 000 т/год, Sabic
Innovative Plastics -
торговой марки Lexan обьем производства 900 000 т/год, Samyang
Busines Chemicals-
торговой марки Trirex обьем производства 360 000 т/год, Dow Chemical
/ LG DOW Polycarbonate торговой марки Calibre обьем производства 300 000 т/год, Teijin
торговой марки Panlite обьем производства 300 000 т/год.
Поликарбонат был выбран в качестве материала для производства прозрачных
вставок в медалях Зимних Олимпийских игр 2014 в Сочи, главным образом из-за его
большого коэффициента теплового расширения, а также ввиду прочности, пластичности,
удобства нанесения рисунка лазером[3].
Целью данного этапа является обоснование энергоснабжения полифункциональной
гелиосушилки-теплицы за счет возобновляемого источника-солнечной энергии наряду с
традиционными источниками энергии.
Материалы и методы
В соответствии с поставленными задачами нами была разработана блочная
конструкция оборудования арочного типа, состоящая из 3-х блоков 8 м шириной и длиной
32 м каждый. Основой технологии является светопропускающий материал - поликарбонат
(полигаль), имеющий ячеистую структуру, позволяющую значительно снизить тепло
потери [4]. Данное оборудование было внедрено в учебно-производственном хозяйстве
КазНАУ «Саймасай» Енбекшиказахского района Алматинской области.
При переработке поликарбонатов применяют большинство методов переработки и
формовки термопластичных полимеров: литьё под давлением (производство изделий),
выдувное литьё (разного рода сосуды), экструзию (производство профилей и плёнок),
формовку волокон из расплава. При производстве поликарбонатных плёнок также
применяется формовка из растворов — этот метод позволяет получать тонкие плёнки из
поликарбонатов высокой молекулярной массы, формовка тонких плёнок из которых
затруднена вследствие их высокой вязкости
248
Результаты исследований и их обсуждение
Сотовый поликарбонат представляет собой светопропускающие полые панели,
полученные методом экструзии из гранул поликарбоната. Панели производятся с
различной толщиной: 4, 6, 8, 10, 16, 25мм и более. Для теплиц используется
преимущественно до 8мм. Толщина наружных слоев и ребер жесткости 0,2мм. Панели
производятся шириной В=2,1м и поставляются длиной L=6; 12м. Панели допускают
значительный упругий изгиб вдоль ребер жесткости: образцом панели толщиной 4мм
можно обогнуть трехлитровую банку, после чего образец восстановит первоначальную
форму. Панели сотового поликарбоната, для транспортировки, скручиваются руками в
рулон, диаметром около 1м. Теплица из сотового поликарбоната обладает значительными
преимуществами перед парниками из стекла. Светопропускание двухслойной панели -
80%. Причем преобладающая часть световых лучей проходит в рассеянном виде. Полная
освещенность растений очень важна, поскольку ее отсутствие приводит к заболеваниям
растений и к их увяданию. У панелей ячеистой конструкции рассеивание света
значительно выше. Солнечные лучи "оседают" на верхнем и нижнем листах и на ребрах и
"выходят" из панели в разных направлениях. Лучи, проходящие через панель под разными
углами, попадают на стены и другие поверхности, отражаются от них и доходят до всех
частей растений. "Жесткие" ультрафиолетовые лучи (диапазон менее 390 нм), которые
являются наиболее разрушительными для растений, практически не проходят через
панель.
Даже самые тонкие панели по теплоизоляционным свойствам значительно
превосходят простое остекление. Панели легко гнутся, а один лист способен перекрыть
сразу 24 кв.м. Гарантийный срок такого покрытия - не менее 10 лет. Поликарбонатные
соединительные профили надежно закрепят листы на металлической или деревянной
основе каркаса и придадут теплице законченный и очень красивый вид. Легкость этого
материала позволяет применять в теплицах простейшие терморегуляторы для открывания
форточек. Целесообразно использовать панели толщиной от 6 до 10 мм (для
неотапливаемых теплиц). Листы сотового поликарбоната выдерживают значительные
снеговые и ветровые нагрузки и сохраняют все механические и оптические свойства в
диапазоне температур от - 60° до +80°С. Материал горит только в открытом пламени, не
образует горящих капель и является самозатухающим. Кроме того, горение
поликарбоната не сопровождается выделением ядовитых веществ.
Воздушная прослойка в панелях сотового поликарбоната - великолепный
теплоизолятор. Панели толщиной 4 мм сопоставимы с однокамерным стеклопакетом 12
мм (термосопротивление R = 0,26, температура запотевания предположительно минус 5 -
7С, температура внутри + 6С, коэффициент потерь К = 3,9 вт/кв.м.). Для панелей
толщиной 6 мм - соответственно 18 мм (R = 0,28, температура запотевания
предположительно минус 7 - 10С, температура внутри + 8С, коэффициент потерь К = 3,6
вт/кв.м.). С утолщением панелей теплоизоляционные свойства существенно улучшаются.
При этом конструкции из сотового поликарбоната не бьются, весят на порядок меньше
конструкций из стекла, что дает возможность существенно упростить каркас и т.д.
Высокие теплоизоляционные свойства, низкая теплопроводность (коэффициент
теплоотдачи - 2,5 Вт/м2К, сопротивление пропусканию тепла выше, чем у обычного
однослойного стекла, что позволяет снизить расходы энергии на обогрев и охлаждение
примерно на 30 - 50%; благодарянизкой теплопроводности листы используются при
остеклении зданий, теплиц, оранжерей).
249
Таблица 1 - Теплоизоляционные свойства поликарбоната
Толщина,мм/количество
стенок
Удельный вес
кг/м
2
Теплопроводность, Вт/м
2
/
4Н/2
0,8
3,9
5,8
3,0
6Н/2
1,3
3,7
5,8
3,0
8Н/2
1,5
3,4
5,7
3,0
10Н/2
1,7
3,2
5,5
3,0
16Н/3, 16Х/3
2,7
2,4
3,0
16Н/6
2,7
2,1
3,0
20Н/6
3,7
1,8
3,0
Теплоизоляция сотовых панелей почти в 3 раза лучше, чем у стекла. Например,
теплопроводность панели сотового поликарбоната толщиной 8 мм сравнима с
теплопроводностью окна с двойным остеклением, а толщиной 16мм - с тройным
Поликарбонатные панели пригодны к применению в диапазоне температур от -40 до
+100 градусов. Данный диапазон температур поликарбонатные панели способны
выдерживать в течение длительного времени. При кратковременном воздействии
поликарбонат может выдержать и более низкие температуры.
Поликарбонат отличает высокая ударопрочность и поэтому теплице не страшны ни
град, ни брошенный камень [5].Важно отметить, что теплопроводность сотового
поликарбоната напрямую зависит от его толщины. Если сравнивать его со стеклом, то в
пределах 3-6 миллиметров они примерно равны – отставание по показателям у
поликарбоната минимальны. Учитывая разницу в весе и прочности – это очень хороший
показатель. При увеличении толщины стекло понемногу начинает лидировать, это, безо
всяких сомнений, его минус – лист толщиной в один-два сантиметра устанавливать на
террасу, навес или гараж бессмысленно – требуется очень мощная рама и идеальные
погодные условия круглый год. Теплопроводность поликарбоната – один из параметров,
заставляющих считать его одним из лучших материалов для загородного строительства и
для промышленного использования [6].
На рисунке 1 представлены отдельные фрагменты реализации проекта. Необходимо
отметить, что для данной конструкции не страшны ветер, большое количество снега, так
как она имеет обтекаемую форму. Зимой снег не задерживается на поверхности. В
прошлом году данная теплица выдержала аномальный для г. Алматы снег толщиной
около 1 метра.
Достарыңызбен бөлісу: |