2- кредит
сағаты
(зертхана
)
Талдағыштар
жүйесі жəне
олардың жас
1. Көру аймағын
анықтау
1.Терінің
эстезиометрия
сы
Есеп беру
үшін
жұмысты
дайындау
[4]-
9- апта
Жоғарғы жүйке қызметтері (ЖЖҚ) жəне оның жас ерекшеліктері
1- кредит
сағаты
(дəріс)
Жоғарғы
жүйке
қызметтері
(ЖЖҚ) жəне
оның жас
ерекшеліктері.
1.Шартты
рефлекстерінің
механизмі
2.Шартты
рефлекстердің пайда
болу фазасы
3.Шартты
рефлекстердің түрлері
1.Əрекеттің
нəтижесі,
мақсаттың
əсері арқылы
2.Жоғарғы
жүйке
қызметтері
(ЖЖҚ)-есеп
шығару
Есеп беру
үшін
жұмысты
дайындау
қ[5]
238-
240 б,
қ[3]
156-
159 б
2- кредит
сағаты
Жоғарғы
жүйке
1.. Бірінші жəне
екінші түйсік жүйелер
1.Вегетативтік
қарашық
Есеп
беру
үшін
[4]-39-40 б.
(зертхана
)
қызметтері
(ЖЖҚ) жəне
оның жас.
2.Динамикалық
стереотип
3.ЖЖҚ -типтері
рефлекстің
пайда
болуымен,
жойылуы
2.ЖЖҚ-есеп
шығару
жұмысты
дайындау.
10- апта
Ерікті қимылдар жəне оның жас ерекшеліктері
1- кредит
сағаты
(дəріс)
.
Ерікті
қимылдар жəне
оның
жас
ерекшеліктері
1.Ерікті қимылдарды
басқарудың негізгі
принциптері
2.Қимыл актілерінің
рефлекторлық
табиғаты
3.Қимылды реттеуідің
көп деңгейдегі сипаты
1.Ми
бағанының
əртүрлі
бөлімдерінің
дене қалпын
жəне
қимылдарын
реттеудегі
маңызы
2.Дене қалпын
реттеу
рефлекстері
Қимылды
реттеудегі
жұлынның
маңызы
Қимылды
реттеуде
ОЖЖ-нің
қыртыс
асты
бөлімдерінің
маңызы
1.Мидың
үлкен жарты
шарларыны
ң маңызы
2.Қимылдар
ды сөзбен
реттеу
қ[5]
253-
257 б
2- кредит
сағаты
(зертхана
)
Ерікті
қимылдар жəне
оның
жас
ерекшеліктері
1.Қимылды реттеудің
көп деңгейдегі сипаты
2.Мидын қызметтік
блоктары
1.Қимылды
реттеудегі
жұлынның
маңызы
2.Қимылды
реттеудегі ми
қыртыстарыны
ң маңызы
Өзіндік
тапсырма
Қимыл
реттеудегі
ОЖЖ-ң
қыртыс асты
бөлімдерінің
маңызы
[4]-47-48 б.
11- апта
Қан жəне оның жас ерекшіліктері
1- кредит
сағаты
(дəріс)
Қан жəне оның
жас
ерекшілікте
1.Лейкоциттер
қызметі
2.Қан плазмасының
физикалық-химиялық
қасиеттері
3.Қан құю
1.Қан
плазмасының
физикалық-
химиялық
қасиеттері
3.Қаннын ұюы
4. Қан
жүйесінің
реттелуі
1.Қан құю
қ[5]
261-
266 б
қ[3]
161-
168 б
2- кредит Қан айналымы 1. Артериялық
Кардиореспир
1.Есеп беру
[4]-32-33 б.
сағаты
(зертхана
)
жəне оның жас
ерекшеліктері.
қысымды өлшеу
2.Кардиореспираторл
ық индекс арқылы
адамның төзімділігін
анықтау.
(Нəтижесін табу)
аторлық
индекс арқылы
адамның
төзімділігін
анықтау
(
кардиореспира
торлық
индексі
есеппен табу)
үшін
жұмысты
дайындау
12- апта
Тыныс алу жəне оның жас ерекшеліктері
1- кредит
сағаты
(дəріс)
Тыныс алу
жəне оның жас
ерекшеліктері
1.Сырттай тыныс алу
2.Өкпедегі газдар
алмасу механизмі
3.Қанның тыныс алу
қызметі
.
1.Өкпедегі
газдар алмасу
механизмі
2.Қанның
тыныс алу
қызметі
3.Тыныс
алудың
реттелуі
Өзіндік
тапсырма
қ[3] 168-172
б,№ 15-30
Тыныс
алудың
реттелуі
қ[5]
266-
274 б, қ[3]
168-172
2- кредит
сағаты
(зертхана
)
Тыныс
алу
жəне оны жас
ерекшеліктері
Кесте бойынша ӨТС
анықтау
Розенталь
пробасы
2. Штанге
пробасы
3. Генчи
пробасы
Өзіндік
тапсырма
қ[3] 168-172
б,№ 15-30
Есеп беру
үшін
жұмысты
дайындау.
[4]- 32-33
б.
13- апта
Ас қорыту жəне оның жас ерекшеліктері
1 кредит
сағаты
(дəріс)
Ас қорыту
жəне оның
жас
ерекшеліктері
1.Он екі елі ішектегі
астың қорытылуы
2. Тоқ ішектергі
астың қорытылуы
3. Ащы ішектегі
астың қорытылуы
1.Тоқ ішектегі
астың
қорытылуы
2.Ащы
ішектегі астың
қорытылуы
Өзіндік
тапсырма
1.Қорытылғ
ан тағам
өнімдерінің
сіңуі
қ[5]
275-
278 б, қ[3]
168-172 б
2- кредит
сағаты
(зертхана
)
Қан
айналымы
Жүректің жұмысын
бақылау
Қол-
аяқтардағы қан
айналымының
бұзұлуының
салдары
Өзіндік
тапсырма
Есеп беру
үшін
жұмысты
дайындау
[4] -32-33
б.
14- апта
Зат пен қуат алмасу жəне оның жас ерекшеліктері
1- кредит
сағаты
(дəріс)
Зат пен қуат
алмасу
жəне
оның
жас
ерекшеліктері
1.Катаболизм,
аноболизм түсінігі
2.Белок алмасуы
3.Азоттық тепе-теңдік
1.Студентке
тəулік
рационың
құрастыру
2.Көмірсулар,л
ипидтер
Өзіндік
тапсырма
1.Құат
алмасуы
2.Зат жəне
қуат
қ[5]
284-
286 б
алмасуы
3.Минералдық
тұздар, су
алмасуы
алмасуының
реттелуі
2- кредит
сағаты
(зертхана
)
Зат пен қуат
алмасу
жəне
оның
жас
ерекшеліктері
1. Негізгі алмасуды
анықтау
2.Студентке арналған
тəулік рацион
құрастыру
Бір тəулікте
жойылатын
қуатты
санайтын əдіс
.
Есеп беру
үшін
жұмысты
дайындау
[4]-37-38 б.
15- апта
Əр түрлі адамдардың морфофункционалды ерекшеліктеру
1- кредит
сағаты
(дəріс)
Əр
түрлі
адамдардың
морфофункци
оналды
ерекшеліктер
у
1.Мектеп жасына
дейінгі, орта мектеп
жасындағы
балалардың ОЖЖ-нің
дамуы
2.Мектеп жасына
дейінгі , орта мектеп
жасындағы балаларға
дене жаттығулардың
əсері
1.Мектеп
жасына
дейінгі,
бастауыш
мектеп
жасындағы
балалардың
ЖЖ-нің дамуы
2.Мектеп
жасына
дейінгі,
бастауыш
мектеп
жасындағы
балалардың
денесі жəне
тірек –қимыл
аппаратының
дамуы.
3.Орта мектеп
жасындағы,
жоғары мектеп
жасындағы
балалардың
жоғарғы жүйке
жүйесінің
дамуы.
Өзіндік
тапсырма.
Мектепке
дейінгі,
бастауыш
мектеп
жасындағы
балалардың
жоғарғы
жүйке
жүйесінің
дамуы.
қ[5]
286-
293 б, қ[3]
174-176 б.
2- кредит
сағаты
(зертхана
)
Жылу алмасу
жəне
оның
жас
ерекшеліктері
1.Жылу өндіру
механизмі
2.Жылу беру
механизмі
.
1.Жылу
алмасуының
реттелуі
Өзіндік
тапсырма
Жылу
алмасуының
реттелуі
жəне оның
жас
ерекшелік
[4]-57-58 б.
4. Негізгі жəне қосымша əдебиеттер тізімі, Интернет желісіндегі Web-сайт адрестері
Негізгі əдебиеттер.
1.Сəтбаева Х.Қ., Өтепбергенов Ə.А., Нілдібаева Ж.Б. «Адам физиологиясы», Алматы.
Издательство «Дəуір», 2005 ж.-663
2.Физиология человека. Учебник для институтов физической культуры. /Под общей ред.
профессора Н.В. Зимкина/ М.Ф. и С., 1975
3. Бұғыбаева С.Ж., Адам физиологиясы (дəрістер курсының жинағы) Алматы, 2003
4.
Бұғыбаева
С.Ж.,
Потапов
И.А.
«Жалпы
физиология»
пəнінің
лабораториялық сабақтарын жургізуге арналган əдістемелік нұсқаулар»
5. Физиология мышечной деятельности: Учебник для институтов физической культуры
/Под ред. Я.М. Коца/ М, Ф.и С., 1982
6. Смирнов В.Д., Дубровский В.И. Физиология физического воспитания и спорта. М.,
Владоспресс, 2002
7. Солодков А.С., Сологуб Е.Б. Физиология человека. Общая, спортивная, возрастная.
Учебник для высших учебных заведений физической культуры. М., Терра-спорт, Олимпия
Пресс, 2001
8. Алиакбарова З.М., Мектеп жасындағы балалардың анатомиясы, физиологиясы жəне
мектеп гигиенасының негіздері. Алматы, РБК, 1993 ж.,400 б.
9. Апанасенко Н.М. Физическое развитие детей и подростков. Киев, 1998.
10. Несіпбаев Т. Адам жəне жануарлар физиологиясы Алматы «Ғылым», 2005 ,304 б.
11. Гуминский А.А., Леонова Н.Н., Маринова К.В. Руководство к лабораторным занятиям
по общей и возрастной физиологии . М. Просвещение.1990
12. Сапин М.Р.., Брыскина З.Г. Анатомия и физиология детей и подростков.М.,
«Академ.»., 2000.
13. Ермолаев Ю.А. Возрастная физиология. Учебное пособие для студентов
педагогических ВУЗов- М., Высшая школа, 1985
14. Методические рекомендации к лабораторным занятиям по физиологии человека. (
Дияров А.С.-Уральск, 2004)
15Дегтярев В.П.,Кушнаревва Г.В., Фенькина Р.П. и др. Руководство к практическим
занятиям по физиологии.-М.: Медицина, 1988
16. Дуйсембин Қ., Алиакбарова З. Жасқа сай физиология жəне мектеп гигиенасы. Алматы
2003 ж., 400 б.
17. Толенбеков И. Адам мен жануарлар физиологиясы. Алматы білім, 2002 ж.
Қосымша əдебиеттер:
1.Физиология человека: Учебник для медицинских институтов. М. Медицина, 1984
2.Физиология человека: В 4-х томах./Под ред. Р.Шмидта и Г.Тевса/, М., Мир, т1.2,
1985. т 3,4,5. 1986
3.Общий курс физиологии человека и животных /Под ред. Проф. А.Д.Ноздрачева в 2-х
кн./М., «Высшая школа», 1991
4.В.П. Филип, В.А. Фомин. Возрастные основы физического воспитания. М., Ф. и С.
5.Физиология человека /под ред. Смирнова В.М./ М., Медицина, 2001, -668 с.
6. Физиология человека /Под ред. Смирнова В.М./ М. Медицина, 2001.
7. Физиология человека /2-х томах, под ред. Покровского В.М., Коротько Г.Ф. /
М.Медицина 2001.
• Периодтық əдебиеттер:
Республикалық ғылыми- танымдық педагогикалық журнал “Биолог анықтамасы”,
Алматы, периодтық баспа оқу залы, E-mail: edizat-media@mail.ru
Журнал «Билогия», Москва, , E-mail:podpiska@ mail.ru
• Интернет-көздер:
www.meduniver.com/Medical/ Книги по физиологии
www.ozon.ru/context/catalog/id/1072872/ Анатомия и физиология человека - OZON.ru
www.kodges.ru › Наука и образование › Человек. Анатомия и физиология человека
www.booksmed.com › Физиология Основы физиологии человека - Агаджанян, Н.А. -
www.nntt.org Книги по физиологии. Агаджанян Н.А. - Основы физиологии человека.
www.6years. zip Трехтомник «Физиология человека» под ред. Шмидта и Тевса на ...
Нормальная физиология человека. Ткаченко Б.И. - Книги по ...
www.webmedinfo.ru/normalnaya-fiziologiya-cheloveka-tkachenko-...
Нормальная физиология человека. Автор: Ткаченко Б.И.
5. Пəн бойынша тапсырмаларды орындау жəне тапсыру кестесі.
Кесте тапсырмалардың тізімі мен түрлерінен тұрады:
Курстық жұмыстардың тақырыптары,
Орындалу уақыты,
Бақылау түрлері (тестілер, экспресс-сұрақтар, рефераттар, баяндамалар т.б.)
№ Жұмыс түрі
Тапсырманың
мақсаты мен
мазмұны
Ұсынылатын
əдебиеттер
Орындау
мерзімі
жəне
тапсыру
уақыты
(аптасы)
Балл
Бақылау түрі
1
Дəрістерге
жəне
эвристикалық
əңгемелерге
қатысу.
Жаңа
сұрақтарды оқу
жəне
логикалық
ойлау қабілетін
дамыту
Дəрістің
тақырыбына
сəйкес
Əрбір
апта
сайын
100
Ауызша немесе
баяндама түрінде
2
ОЖСӨЖ
тапсырмаларын
орындау (əр
жұмада екі
тапсырмадан
Талдау жəне
танымдық
қабілеттерін
арттыру
ОЖСӨЖ
тақырыбына
сəйкес
ОЖСӨЖ
кестесі
бойынша
100
Тапсырмалардың
орындалуын,
сұрақтарға
жауап беру
қабілетін тексеру
3
СӨЖ
тапсырмаларын
орындау (əр
жұмада екі
тапсырмадан
Танымдық
тапсырмаларды
шешуде өз
бетімен жұмыс
жасауды
дамыту.
СӨЖ
тақырыбына
сəйкес
СӨЖ
кестесі
бойынша
100
Ауызша
4
Географикалық
карта жəне
жазбаша
жұмыс түрін
бақылау.
Логикалық
ойлау қабілетін
тексеру,
географикалық
картамен
тексеру.
1-7
тақырыптарға
сай бірінші
жұмыс.
8-15
тақырыптарға
сай екінші
жұмыс.
№7
ОЖСӨЖ,
№15
ОЖСӨЖ
100
Жазбаша
жұмысты
тексеру.
5. Емтихан
Білімді
кешенді
тексеру
100
Тапсырмалардың
орындалуын,
сұрақтарға
жауап беру
қабілетін тексеру
6. Үй тапсырмасы
(СОЖӨЖ)
Сараптау жəне
танымал
қабілетін
дамыту
Силлабус
бойынша
тақырыпқа
арналған
əдебиеттер
Əр апта
сайын
СОӨЖ
тақырыбы
бойынша
100
Тапсырмалардың
орындалуын,
сұрақтарға
жауап беру
қабілетін тексеру
кестге
сəйкес
6. Мəтіндік оқу құралы, авторлық дəрістер
Адам физиологиясы жалпы жəне жас ерекшеліктер
пəнінен оқу -əдістемелік-
құрал, Байтлесова Н.К,
ОƏК
Адам физиологиясы жалпы жəне жас ерекшеліктер
пəніне бойынша
авторлық дəріс мəтінінен тұрады. Ол МЕСТ талабына жəне кафедрада бекітілген жұмыс
бағдарламасына сəйкес құрастырылған.
Пəн бойынша дəрістер конспектісі
1- апта
1 кредит сағат.
Тақырыбы: Физиология ілімінің түрлері, басқа ғылымдармен байланысы
Дəріс мақсаты: Физиология ілімінің түрлері, басқа ғылымдармен байланысы
түрлерімен танысу.
Дəріс мазмұны:
1. Адам физиологиясы жəне жас ерекшеліктері физиологиясының негіздері пəні.
2. Физиологияның зерттеулердің əдістері
.Физиология- дене шынықтыру мəдениеті мен спорт саласының ғылыми негізін қалайтын
пəндердің бірі. Ол дене шынықтыру саласындағы мамандықтар дайындайтын оқу
орнында оқылатын көптеген медицина биология цикліне: биомеханика, гигиена, массаж,
спорттық медицина, дене шынықтыру мəдениетінің теориясы мен əдістемесінің т.б.
теориялық негізі болып табылады.
Физиология тірі ағзаның, оның жүйке жүйелерінің, мүшелерінің ұлпаларының жəне
жасушаларының əрекетін, атқаратын атқаратын қызметін жүйелі түрде адам ағзаларының
ішкі жəне сыртқы ортасымен байланыстыра зерттейтін ғылым. Физиология анатомия мен
гисталогиядан бөлініп шыққаннан бастап физика мен химияның əдістерін қолдана
отырып, үрдіс дамып келе жатқан білім саласы. Оның дəлелі ретінде қазіргі
физиологиядан жеке ғылым ретінде биохимия, биофизика, эндокриналогия, жүйке
физиологиясы, радиобиология т.б. бөлініп шықты.
Физиология өзінің ғылыми бағытына жəне көздеген мақсатына сəйкес бір біріе тығыз
байланысты жəне жеке дамитын бірнеше салаларға: жалпы, салыстырмалы, жеке, жас,
қолданбалы болып бөлінеді.
ЖАЛПЫ ФИЗИОЛОГИЯ ағзаның жасушалары мен ұлпаларына, мүшелеріне бірдей тəн
негізгі тіршілік əрекетінің табиғатын қызметтерінің жалпы көрсеткіштерін, қасиеттерін
зерттейді. Олардың сыртқы жəне ішкі ортаның əртүрлі əсерлеріне жалпы жауабын:
тітіркену, қозу, тежелу т.б. құбылыстар туралы мəліметтерді қарайды.
САЛЫСТЫРМАЛЫ ФИЗИОЛОГИЯ əр түрге жататын ағзалардың өзіне тəн қызмет
ерекшеліктерін немесе бір түрге жататын ағзаның əр түрлі тіршілік кезеңдеріндегі қызмет
ерекшеліктерін зерттейді (қазіргі уақытта эволюциялық даму физиологиясы деп аталады).
Жеке физиология кибір жануарлар түрінің мысалы: малдар, өсімдіктер адам
ағзаларының қызметін зерттесе, немесе адам физиологиясының ішінен жеке мүшелердің:
бауырдың, бүиректің, жүректің, жүйке жүйелерінің т.б қызметі мен ерекшеліктерін
зеріктеиді.
ЖАС ЕРЕКШЕЛІКТЕР ФИЗИОЛОГИЯСЫ адам ағзасының тіршілік əрекетінде
антогенездік даму барысындағы өзгерістерді анықтайды.
ҚОЛДАНБАЛЫ ФИЗИОЛОГИЯ адамның əлеуметтік жағдайы мен мақсатты іс
əрекетіне байланысты ағзадағы өзгерістерді, оның заңдылығын анықтайды. Оған адам
физиологиясы,
спорт
физиологиясы,
тамақтану,
қоршаған
ортаның
қолайсыз
жағдайларының ағза қызметіне əсері экологиялық физиология дамып отыр. Сонымен
қатар кейбір мамандық саласында адам ағзасы əр алуан төтенше жағдайлар мен орасан
жүктемелер əсеріне тап болады. Мысалы: су асты, əуеде, ғарышта соған сəйкес су асты,
авиация, ғарыш физиологиялары үрдіс дамуда.
Қалыпты жағдайдағы жəне дене жұмысы кезіндегі (денені шынықтыру немесе
машықтану) адам ағзаларының тіршілігіне бейімделу қызметтерін адам физиологиясы
оқып үйретеді.
2- апта
Тақырыбы: .«Қозғыш ұлпалар физиологиясы»
Дəріс мақсаты: Қозғыш ұлпалар физиологиясы түрлерімен танысу.
Дəріс мазмұны:
1. Натрий-калий сорабы
2. Тыныштық күй потенциалы
3. Əрекет потенциалы
Физиология анатомия ғылымымен өте тығыз байланысты, себебі екеуінің зерттеу
объектісі адам, егер анатомия тірі адамның құрылысын, құрылымын зерттесе, ал
физиология оның атқаратын қызметін тексереді. Физиология ұлпалардың жасушалардың
құрылысы мен даму заңдылықтарын зерттейтін ғылымдар гисталогия мен циталогиямен
байланысты.
Физиологияда қолданылатын тəжірибиелерде физика мен химиялық əдістер
қолданылады, себебі əрбір тірі ағзада болатын зат, қуат алмасу процестерінің өзі
физикалық жəне химиялық құбылыстар болып табылады. Сондықтан да бұл сала үрдіс
дамып, ғылымның жеке бөлімдері биологиялық химия, биологиялық физика салалары
дамып шықты.
Соңғы уақыттарда физиология үшін кибернетика ғылымының маңызы өсіп отыр.
Кибернетика басқарулардың жалпы принциптері туралы ғылым, ол машина мен тірі
ағзалардың байланысын зерттейді. Ол математика жəне физика ғылымдарына сүйене
отырып ағзадағы əр түрлі мүшелердің қызметін реттеудің жалпы прициптерін,
байланысын ашуға көмектеседі.
Физиология сонымен қатар барлық медицина ғылымдарымен тығыз байланысты.
Достарыңызбен бөлісу: |