Н. Ю. Зуева (жауапты хатшы), О. Б. Алтынбекова, Г. Б. Мәдиева

165 
 
Вестник КазНУ. Серия филологическая. №1-2(141-142). 2013 
 
 
әдебиетіне, тілі мен салт-дәстүріне деген қызы-
ғушылығы  өсіп  келеді.  Ал  мұндай  мақсаттың 
тек тіл арқылы ғана жүзеге асатыны мәлім. 
Тілдің экспрессивті-эмоционалды лексикасы 
саналатын одағай сөздер – тіл білімінде белгілі 
дәрежеде  зерттелген  мәселе,  алайда  олардың 
сан алуан тілдердегі зерттелу дәрежесі әр қилы. 
Бұған  себеп – одағай  сөздердің  өздеріне  ғана 
тән  тілдік  ерекшеліктері  мен  олардың  алуан 
түрлі  тілдердегі  қолданысының  әр  түрлілігі. 
Мәселен, көптеген ғалымдар бұл сөздерді жан-
жақты зерттеп, бірқатар түркі тілдерінде дербес 
сөз табы ретінде қарастырса, үндіеуропалық тіл-
дерде  бұл  сөздер  негізінен  үстеулердің  құрамын-
да сарапталады. Көптеген ғалымдар тілдегі атқа-
ратын рөлі жоғары, негізгі сөз таптарына жататын 
сөздермен салыстырғанда одағай сөздер аса бір 
маңызды  тілдік  феномен  болып  табылмайды 
деген  пікірді  ұстанатын  еді.  Алайда  тілді  және 
оның  бірліктерін  тілдік  таңбалардың  қатынасы 
емес,  сөйлеуші  мен  тыңдаушының  қатынасы 
аясында  қарастыратын  прагматикалық  лингвис-
тиканың  дамуымен  бірге  бұл  сөздерге  деген 
жаңа көзқарастар қалыптаса бастады.  
Тілдің  негізгі  қызметтерінің  бірі  болып 
табылатын  экспрессивтік-эмоционалдылықты 
жүзеге  асыруда  таптырмас  құрал,  ал  коммуни-
канттар арасындағы қарым-қатынаста маңызды 
тілдік  бірліктер  болып  табылатын  одағай  сөз-
дердің мәдениаралық қарым-қатынастағы ерек-
шеліктері  мен  құрылымдық,  функционалдық-
семантикалық  және  ұлттық-танымдық  айрық-
шылықтары  қазақ,  орыс,  ағылшын  тілдерінің 
материалдары  негізінде  алғаш  салғастырыла 
зерттеліп  отыр.  Соңғы  жылдарда  халықаралық 
тілдердің  қатарына  енетін  ағылшын,  орыс  тіл-
дері  мен  қазақ  тілі  ауқымында  теориялық  тұр-
ғыда  салғастырыла  зерттелген  тілдік  құбылыс-
тардың  саны  да,  сапасы  да  өсіп,  олардың  өз 
практикалық  жемістерін  беріп  жүргені  белгілі 
жайт.  Сондықтан  тіл  жүйесіндегі  алатын  орны 
ерекше  одағай  сөздердің  аталмыш  үш  тілде 
алғаш  рет  салғастырыла  зерттелуінің  тіл  білі-
міне қосары мол.  
Аталған  үш  тілдегі  одағай  сөздердің  ерек-
шеліктеріне  жеке-жеке  тоқталуды  жөн  көрдік. 
Қазақ  тіліндегі  одағай  сөздердің  классифика-
циясы  мен  құрылымдық  тұрғыда  қарастыры-
луына  байланысты  жалпы  қалыптасқан  көп-
теген  пікірлерге  сай  ортақ  топтастырылу  үлгі-
сін  алдық.  Одағай  сөздер  құрылымы  жағынан 
негізгі  және  туынды  болып  екіге  бөлінеді. 
Негізгі одағайларға: ау, па, ей, әй, е, уа, уау, я, 
пай,  ә,  о,  оһо,  ой,  ие,  аһа,  ау,  беу  дегендер 
жатады. Ал, туынды одағай сөздерге: мәссаған, 
бәрекелді,  әттегенай,  жаракімалла,  масқарай, 
о  тоба,  астапыралла,  япырмай,  ойпырмай,  о 
дариға..., т.б. жатады. 
Ал,  мағынасы  жағынан  ишарат  одағайлар, 
жекіру одағайлары, шақыру одағайлары, көңіл-
күй  одағайлары,  императивтік  одағайлар, 
тұрмыс салт одағайлары және т.с.с. болып бөлі-
неді.  Соның  ішінде  әрқайсысына  жеке-жеке 
тоқталып өтсек. Ишарат одағайлары – бұйрық, 
сұрау,  мәнді  сөздер  (кәне,  кәнеки,  ал,  әйда). 
Мысалы:  Кәне,  коллектив  боламыз  дегендерің 
қол  көтеріңдер  (Б.  Майлин).  Жекіру  одағай-
лары: 1) адамға  арнайы  айтылатын  одағайлар: 
көрсету я нұсқау сөздері (кәні, міне, әні), ұсыну 
сөздері (мә, айда), тыю сөздері (жәй, тәй, тек, 
тәйт); 2) жануарға арнап айтылатын одағайлар 
Бұл топқа төрт түлік мал, ит, мысық сияқтанған 
үй айуандарын жемге шақыру, айдау, үркіту т. 
б. мақсатымен қолданылған сөздер мен тіркес-
тер  жатады.  Мысалы:  түйеге:  көс,  көс!  сорап, 
сорап!'қош-қош!";  қой  мен  ешкіге:  пфша 
(пішә),  құрау-құрау!  шәйт!  шек!  шеге,  шеге!; 
жылқыға: моһ, моһ! тәк, тәк! құрау, құрау! құр, 
құр!;  ит  пен  мысыққа:  кә,  кәһ!  күшім,  күшім! 
мышы-мышы!  пырс!  Шақыру  одағайлары – 
таңдайды  тақылдатып,  еріндерді  шүйіріп,  ыс-
қырып айтатын, транскрипциялауға қиын бола-
тын  одағайлар.  Бұларды,  әдетте,  шақыру  ода-
ғайлары  дейміз,  бірақ  олар  тек  шақыру  ғана 
емес,  жекіру,  ұрысу  тағы  сол  сияқты  мағына-
ларды  білдіреді.  Көңіл-күй  одағайлары – адам-
ның әр түрлі сезімдерін, көңіл-күйін білдіретін 
сөздер.  Олар:  жағымды  көңіл-күйді  білдіретін-
дер  (Алақай!  Паһ-паһ!  Бәрекелді!  Ура!  т.  б.); 
жағымсыз  эмоцияны  білдіретіндер  (Әттең! 
Әттеген-ай!  Қап!  Түге!  Пішту!  Бай-бай-бай! 
т.б.);  әрі  жағымды,  әрі  жағымсыз  көңіл-күйді 
білдіретіндер  (Пай-пай,  шіркін,  Алатау!  Пай-
пай,  мыналар  төбелесетін  болды  ғой!)  болып 
бөлінеді.  Императивтік  одағайлар – адам  не 
айуанға  бағышталып,  шақыру,  жекіру,  бұйыру 
мақсатымен айтылған одағайлар. Бұлар бағыш-
талып  отырған  объектілерге  қарай  ішінара  екі 
топқа  бөлінеді:  адамға  бағышталып  айтылған 
одағайлар.  Бұған  бұйыру,  жекіру,  тиым  салу 
т.б.  мақсатында  жұмсалған  (Жә!  Тәйт!  Сап-
сап!  Әуһ!  Әлди-әлди!  Әйда!)  сөздері  жатады. 
Тұрмыс-салт  одағайлары – Бұл  топқа  өмірде 
жиі қолданылатын, адамдардың амандасу, қош-
тасу т.б. сыйластық белгісі ретінде жұмсалатын 
Хош!  Рахмет!  Ассалаумағалайкүм!  Хайыр! 
Құп!  Ләббай!  Кеш  жарық!  т.б.  одағайлар  жа-
тады [1, 72].  
ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. № 1-2(141-142). 2013
 
Қазақ, орыс, ағылшын тілдеріндегі одағай сөздерге салғастырмалы талдау 

166 
 
 
 
ISSN 1563-0223                        Bulletin KazNU. Filology series. №1-2(141-142). 2013
 
Одағайлар  мағына  құбылмалылығына  бай-
ланысты  бірмағыналы  (Алақай!  Қап!  Әттең! 
т.б.) және көпмағыналы (Ә! Пәлі! Пай-пай! т.б) 
болып  екіге  бөлінеді.  Одағайлар — эмоцияна-
лдық-интонациялық  әуезділік,  ырғақ  құбылма-
лылығына өте бай категория. Одағайлар негізі-
нен, түрленбейтін, қосымашаларды көп қабыл-
дай бермейтін сөздер. Олардың арасында жеке-
дара күйінде ғана айтылатындар да, қосар күйін-
де қолданылатындары да бар. Құрамы жағынан 
алып қарағанда түбір (Ә! О! Қап! Ой! т.б.) және 
туынды (Мәссаған! Апырым-ай! Бәрекелді! Әтте-
ген!  т.б.)  түрлері  кездеседі.  Одағайлар  өз  алдына 
сөйлем  мүшесі  бола  алмайды.  Олар  жеке-дара 
тұрғанда  сөз-сөйлем  қызметін  атқарады.  Ода-
ғайлар  сөйлем  ішінде,  әсіресе,  диалогты  сөйлем-
дерде етістіктермен тіркеседі де белгілі бір сөй-
лем  мүшелерінің  құрамына  енеді.  Одағайлар 
кейде  етістіктермен  тіркесіп  фразеологиялық 
тіркестердің  жасалуына  себеп  болады  (Ай-шай 
демей, аһ ұрды, шу дегеннен, әу деді т.б.). 
Одағай  сөздерді  түрлі  топтарға  бөле  беруге 
болады,  дегенмен  нақты  әрі  ұтымды  топтары 
осы  болып  келеді.  Себебі,  әрбір  сезімге  байла-
нысты одағайларды бөле берсек мәні кетеді деп 
ойлаймыз.  
Орыс  тілінде  одағайларды  түрлі  белгілеріне 
қарап  топтастырады,  мәселен,  пайда  болу  бел-
гілеріне  қарай,  құрылымына  қарай  және  ма-
ғынасына қарай: 
• пайда болу белгілеріне қарай: негізгі және 
туынды одағайлар. 
• құрылымы бойынша: жай, күрделі, құрам-
дас одағайлар. 
•  мағынасына  қарай:  эмоцияналды,  қозғау-
шы, әдеп одағайлар. 
Одағай  сөздердің  генетикалық  жақтан  бай-
ланысы бар топтардың айрықша сөздер бойын-
ша классификациясы өте ауқымды:  
•  зат  есімдерден:  батюшки,  господи,  боже 
және т.б. 
• етістіктермен: ишь, вишь, пли және т.б. 
•  есімдікпен,  үстеумен,  бөлшектермен  және 
жалғаулықтармен:  то-то,  эка,  ш-ш,  вот-вот 
және т.б. 
Одағай  сөздерге  сонымен  қатар  төмендегі-
лер де енеді:  
•  жетілулер:  на  тебе,  ну  да,  да  уж,  эх  вот 
как, вот те раз және т.б.; 
•  тұрақты  тіркестер  мен  фразеологизмдер: 
батюшки светы, слава богу және т.б.; 
•  түрлі  дыбыстар,  жанауарлар  мен  құстар-
дың дауысын келтіретін сөздер: тра-та-та, ба-
бах, мяу-мяу, дзинь-дзинь және т.б.[2, 16].  
Одағай  сөздер  көптік  мағынада  қолданыл-
ғанда  зат  есімдерге  ауысады.  Одағайлардың 
басты дереккөздері сипаттаушы, бағалаушы зат 
есімдер  (страх,  ужас,  беда)  мен  экспрессивті 
етістіктер (постой, погоди, давай, валяй, мути, 
замути) болып табылады. Орыс тілінің класси-
фикациясы  мүлдем  бөлек.  Әрине,  әр  тілдің 
өзіндік ерекшеліктері болады. 
 Ағылшын  тіліндегі  одағайлардың  арнайы 
классификациясы жоқ. Бұл оны толық зерттел-
меген  дегенге  сай  келмейді.  Тек  мағыналары 
мен жасалу жолдарына қарай ғана топтастыры-
лады.  Олар  эмотивті  одағайлар,  еліктеуіш  ода-
ғайлар, белгілі бір қимыл не ым-ишарамен бір-
ге  айтылатын  одағай  сөздер  және  таптық  мәні 
бар  дербес  сөздер  негізінде  жасалған  одағай 
сөздер болып төртке бөлінеді. Соның ішінде: 
● эмотивті одағайларға Ahem! A-hey! Ai! Aw! 
Ay me! Cor! Dammit! Hah-hah! Height-ho! Hip-
hip hurrah! Hem! Hooray! Pshaw! Ur! Whoops!; 
●  еліктеуіш  одағайларға  Cock-a-doodle-doo! 
Flop! Poop! Woof! Wink-wink! Mew-mew! Bzzz! 
Mooo! He-haw!; 
●  үшінші  топтағы  одағай  сөздерге  Achoo! 
Bo-o! Cracko, jacko! Dilly-dilly! Heave-ho! Hey-
pass! Hush-a-bye!;  
●  төртінші  топтағы  одағай  сөздерге  Ah me! 
By George! Jazz up! My! By gum!,  және  т.б.  
жатады. 
Одағай  сөздер  экспрессивті  немесе  қозғау-
шы  қызмет  атқарады,  мәселен,  адамда  таңыр-
қау  сезімін  тудырып  (қазақ  тілінде – Па!  Беу! 
Пах!;  орыс  тілінде – Ох!  Ого!  Ого-го!!!;  ағыл-
шын тілінде – Crazy! Gee! Goodness! Gosh! Ha! 
Heyday!),  немесе  шақыру  (Құрау-құрау!  Оу! 
Әй!;  Эй!  Цып-цып!; Wink-wink! Mew-mew!)  не-
месе бұйыру (Кәне! Кәнеки! Ал! Әйда!; Брысь!; 
Hey-pass! Let’s go! Ur! Hush! Whoops!)  одағай 
сөздерін  пайдалануға  түрткі  болады.  Көптеген 
одағай  сөздер  сыртқы  дүниенің  әсеріне  қарсы 
шығатын эмоционалды айқай мен дыбыстардан 
пайда болған делінеді (Бай-бай-бай суығын-ай!; 
А-а-а,  Ах,  больно!  Ух,  тяжело!  Брр.  Холодно!; 
Аһ!  Оһ! Ouch! Ow!),  мұндай  одағай  сөздердің 
құрамындағы  дыбыстар  айрықша  қасиетке  ие. 
Одағай  сөздер  арасында  дыбыспен  айтылуға 
келмейтін  одағайлар  да  кездеседі,  олар  адам-
ның таңдай, тіл, тіс және т.б. дене мүшелері ар-
қылы  айтылады.  Одағай  сөздер  көптеген  сөз-
дерді  немесе  бір  сөйлемді  қысқартылған  фор-
мадағы 
одағай 
сөздермен 
ауыстырады. 
Мысалы, қандай керемет деген таңырқау сөзін 
бір  ғана  мәссаған!  одағайы  немесе  қатты 
қуанып  тұрмын  деген  сөзді  бір  ғана  алақай! 
Г.Ә. Бөрібаева 

167 
 
Вестник КазНУ. Серия филологическая. №1-2(141-142). 2013 
 
 
одағайымен  ауыстыруға болады. Орыс тілінде: 
какая гадость! – тьфу, брр; тише, не шумите 
–  тсс...;  подите  сюда,  послушайте – эй,  пст 
және т.б. Ал ағылшын тілінде: that’s bad – boo; 
it’s cold – brr; I didn’t mean to do that – oops; 
wait, I’m thinking – uhh және т.б. 
Ағылшын  тіліндегі  одағай  сөздер  жүйелі 
сөзде  сөйлеушінің  сезімін  жеке  дыбыстармен 
білдіре  алады:  Ok! Oh! Ah! Bravo! Hush! 
Hurrah!  немесе  тіркесіп  те  келе  алады:  For 
shame! Ұят-ай! Well done! Жарайсың! және т.б. 
Сөйлем  негізінде  де:  «Well, perhaps you are 
right! – Бәлкім,  сіздікі  де  дұрыс  шығар», «Oh! 
What a pleasure! – Паһ, қандай тамаша!».  
Орыс тіліндегі ох, ой, пли, ух, фу, фи, ага, ах, 
апчи, батюшки, господи, ишь ты, боже ж ты 
мой, о чёрт! Ай молодца! Молодец! Молодчина! 
да ну ты брось, да ну как же оно так вышло-
то, вот, при! ... және т.б. одағай сөздердің лек-
сикалық  және  грамматикалық  мағынасы  жоқ, 
өзгермейді және сөйлем мүшесі бола алмайды. 
Тек қана, егер одағай сөздер, мәселен, зат есім-
нің  орнына  келсе  ғана,  сөйлем  мүшесі  бола 
алады: «В темноте раздалось грозное эй».  
Сонымен қатар орыс тіліндегі одағай сөздер 
де  род  категориясы  бойынша,  жекеше  не  көп-
шеге  түрленбейді  және  байланыстырушы  қыз-
мет атқармайды. Кей кездері одағай сөздер өзге 
сөз  табы  ретінде  сөйлем  мүшесі  бола  алады. 
Сол  кезде  арнайы  лексикалық  мағынаға  ие  бо-
лады:  «Ай  да  мёд!», «Вот  раздалось  ‘ау’ 
вдалеке». 
Ал  ағылшын  тіліндегі  одағайлар  мағынасы 
жағынан былайша түрленеді: 
Ашулану  сезімін  білдіретін  одағайлар: 
Damn! Damnation! The devil! Doggone! Ha! 
Hang it! Hell! Hunh! Rats! Shit! What! Zounds!;   
Түршігу,  тітіркену Bother! Deuce! Drat! Drot! 
Mercy! Merde! Oof! Ouf(f)! ouch! Rot! Son of 
bitch! Spells! Tut! tut-tut! Zut!; Қолдау, мақұлдау 
Нear! Hubba-hubba! Hurrah! Keno! Ole! So!; 
Ұнатпау,  жек  көру  Вah! Boo! Booh! Hum! 
Humph! Hunh! Paff! Paf! Pah! Pfui! Pho! Phoh! 
Phoo! Phooey! Pish! Poof! Pouf! Pouf! Pooh! 
Prut! Prute! Pshaw! Puff! Poff! Quotha! Sho! 
Shoo! Shuh! Shah! Soh! Yech! Zut!; Таңдану  Аh! 
Ach! Coo! Coo-er! Goody! Goody goody! Whacko! 
Whizzo! Wizzo!; Жиіркену Aargh! Buh! Gad! 
Humph! Pah! Phew! Phooey! Pish! Pshaw! Pugh! 
Rot! Shit! Shoot! Ugh! Yech! Yuck! Hubba-hubba! 
Wahoo! Zowie!; Eeek! Oh! Oh, no!; Қызығу, 
әуестік Hubba-hubba! Wahoo! Zowie! Қорқу 
Eeek! Oh! Oh, no!; Сабырсыздық chut! Gah! 
Pish! Pooh! Pshaw! Psht! Pshut! Tcha! Tchah! 
Tchu! Tchuh! Tut! Tut-tut! Why! Zut!; Наразылық 
Here! Why!; Ашулану Cor! Corks! Doggone! 
Hell! Hoot! Lord! Lor’! lor! Lors! Lordy! Lord me! 
Merde! Sapperment! Shit! Upon my word!; Қуану, 
шаттану Heyday! Hurrah! Ole! Whee! Whoop! 
Whoopee!;  Ауырсыну  Аh! Oh! Ouch! Ow! Wow! 
Yipe! Yow!; Аяу Alas! Dear! Dear me! Ewhow! 
Lackaday! Lackadaisy! Las! Och! Oche! 
Wellaway! Welladay! Welliday!; Ләззаттану 
Аha! Boy! Crazy! Doggone! Good! Heigh! Ho! 
Wow! Yum! yum-yum!; Жеңілдену Whew! Whoof!; 
Күйіну Alas! Ay! Eh! Hech! Heck! Heh! 
Lackadaisy! Las! Mayrone! Och! Oche! Wellaway! 
Welladay! Welliday! Wirra!; Тосын  сыйлық Ah! 
Alack! Blimey! Caramba! Coo! Cor! Dear! Dear 
me! Deuce! The devil! Doggone! Gad! Gee! Gee-
whiz! Golly! Good! Goodness! Gracious! Gosh! 
Ha! Heck! Heigh! Heigh-ho!  Hey! Heyday! Ho! 
Hollo! Hoo-ha! Huh! Humph! Indeed! Jiminy! 
Lord! Mercy! My! Nu! Od! Oh! Oho! Oh, no! 
phew! Say! Shit! So! Son of a bitch! Upon my soul! 
Well! What! Whoof! Whoosh! Why! Upon my 
word! Wow! Yow! Zounds!; Қолдау Now! Tsk!; 
Триумф Aha! Ha! Hurrah! Ole! So!; Таң  қалу 
Вlimey! Crazy! Gee! Goodness! Gosh! Ha! 
Heyday! Oh! What! Wow! [3, 5-6]. 
Бір  қызығы,  мұндағы  түрлі  эмоционалды 
күйлердің кейбіреулерінің аса бір-бірінен айыр-
машылығы байқала қоймайды және кейбір ода-
ғайлар қайталанып келе берген. Әрине, бұл ода-
ғайлардың көпмағыналылығынан хабар береді. 
Одағай  сөздер  күнделікті  өмірімізде  қалыс-
пай, әсіресе, ауызекі стилінде жаппай қолданы-
лып келеді. Бірқатар одағайлар қайта жаңарты-
лып  қолданылып  жатса,  бірқатары  кірме  ода-
ғайлары болып табылады. Заманауи жаһандану 
үрдісіне сәйкес, көптеген төл шығармаларымыз 
шет  ел  тілдеріне  тәржімаланып,  сауда-саттық, 
тәжірибе  алмасу,  т.с.с.  халықаралық  қатынас-
тар саны күннен-күнге артуда. Сондықтан өзге 
елдермен  қатынас  жасауда  көпір  қызметін  ат-
қаратын  мәдениаралық  қарым-қатынаста  сөз-
дерді ұтымды пайдалана білу өте маңызды. Бұл 
жағдайда  одағайлардың  да  атқаратын  рөлі  үл-
кен. Соның салдарынан  одағай  сөздердің түрлі 
ерекшеліктері күн санап көбейіп келеді. 
Осы  тұрғыда  алып  қарағанда  одағай  сөздер 
сөздер  жайлы  зерттеулер  әлі  де  болса  аксиомаға 
айнала  қойған  жоқ  және  әлі  де  толықтай  зерт-
теуді  талап  етеді.  Одағай  сөздердің  әр  тілдің 
ұлттық-танымдық  ерекшеліктерін  білдіруде  де 
үлкен  рөл  атқаратыны  мәлім.  Сондықтан  осы 
тұрғыда  зерттеу  одағайлардың  жан-жақты  сыры 
мен ерекшеліктерін ашуда өз көмегін көрсетеді. 
ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. № 1-2(141-142). 2013
 
Қазақ, орыс, ағылшын тілдеріндегі одағай сөздерге салғастырмалы талдау 

168 
 
 
 
ISSN 1563-0223                        Bulletin KazNU. Filology series. №1-2(141-142). 2013
 
Одағай  сөздер  үш  тілде  де  сөз  табы  болып 
табылады  және  адамның  көңіл-күйін,  эмоцио-
налды  жағымсыз,  жағымды  сезімін  және  т.б. 
императивтік  ишаратын  білдіреді.  Сонымен 
қатар  аталған  үш  тілде  де  бірмағыналы  және 
көпмағыналы  бола  алады,  сөйлемде  түбір 
күйінде де, тіркесіп те, басқа сөз табы есебінде 
де  келе  береді.  Тек  ерекше  жағдайларда  бол-
маса, үш тілдегі одағайлар да түрленбейді және 
сөйлемнің не басында, не ортасында, не аяғын-
да үтір арқылы келеді. 
Одағай сөздер үш тілде де ауызекі тілде  де, 
көркем  әдебиеттің  кез  келген  түрінде  де  кеңі-
нен қолданылады. Соңғы кездері, әсіресе, жас-
тар  тілінде  белсенді  түрде  қолданылып  келеді. 
Тіл-тілден  одағай  сөздер  еніп,  кірме  одағай 
атанады.  Кейбір  одағайлар  баламасын  тауып, 
сіңісіп  кетіп  жатады.  Ал  кейбіреулері  балама-
сыз, сол күйінде қолданыла береді. 
Бірақ  жоғарыда  атап  өткеніміздей,  одағай 
сөздерді  зерттеушілердің  пікірлері  мен  көзқа-
растары  әлі  де  болса  біржақты  емес.  Сонымен 
қатар отандық ғылымда одағай сөздерді зерттеу 
жұмыстары  толық  жетілмеген.  Сондықтан  да 
одағай  сөздерді  жан-жақты  зерттеу  келешектің 
еншісінде.  
 
Әдебиеттер 
 
1  Қазақ тілі. Энциклопедия. Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан 
даму институты. – Алматы, 1998. – 509 б. 
2  Шаронов И.А. Междометие в языке, в тексте и в коммуникации. Филол.ғыл.д-ры ... дис. автореф. – М, 2009. – 35 б. 
3  Vladimir Z.J. The form, position and meaning of interjection in English. Facta Universitatis Series: Linguistics and 
Literature, 2004. – № 3. – P. 17-28. 
  
References 
 
1  Қazaқ tіlі. Entsiklopediya. Қazaқstan Respublikasy Bіlіm, mәdeniet zhәne densaulyқ saқtau ministrlіgі, Қazzhaқstan damu 
instituty. – Almaty, 1998. – 509 b. 
2  Sharonov I.A. Mezhdometie v yazyke, v tekste i v kommunikatsii. Filol.ғyl.d-ry ... dis. avtoref. – M, 2009. – 35 b. 
3  Vladimir Z.J. The form, position and meaning of interjection in English. Facta Universitatis Series: Linguistics and 
Literature, 2004. – № 3. – P. 17-28. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Г.Ә. Бөрібаева 

169 
 
Вестник КазНУ. Серия филологическая. №1-2(141-142). 2013 
 
 
 
 
 
УДК 400.89:409/398.10 
 
А.С. Боханова 
Докторант PhD 2 курса Казахского национального университета им. Абая, Казахстан, г. Алматы  
E-mail: ayguliok@mail.ru 
 
Вербализация категории лишительности: критерии ограничения 
 
В  статье  рассматривается  вербализация  категории  лишительности  и  критерии  ограничения.  Дается 
структурно-семантический анализ формирования данной категории. Cтатья посвящена одной из сложнейших 
проблем современной функциональной грамматики – определению статуса и совокупности языковых единиц 
с  общей  семантикой    необладания.  Обозначенный  в  лингвистических  источниках  данный  вопрос  так  и 
остается  до  настоящего  времени  неосвещенным.  В  статье  затрагивается  история  вопроса,  связанная  в  том 
числе с работами Вяч.Вс. Иванова, который впервые обозначает данную совокупность языковых единиц как 
категорию.  

жүктеу/скачать 2,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: