Қожахметова К. Ж. п.ғ. д профессор Алматы қ

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы  №62009. 
 
154 
тҧлғаға  жету  жолы.  Психикалык  саулық  -  психиканы  жаттықтыру,  психикалық 
процестерді  дамыту  (ес,  зейін,  қиялдау  және  т.б.),  ақыл-ой  мен  сезімді 
тәрбиелеумен тығыз байланысты. 
Әлеуметтік  саулық  -  әлеуметтік  белсенділікпен,  адамның  қоршаған  әлемге 
деген белсенділігімен байланысты. 
Саулықтың басты белгілері: 
-
 
зақымдаушы факторлар әрекетіне тҧрақтылық; 
-
 
орташа статистикалық норма деңгейіне сай ӛсу мен даму кӛрсеткіштсрі; 
-
 
орташа  статистикалық  норма  деңгейіне  сай  организмнің  функционалды 
қалпы; 
-
 
организмнің резервтік мҥмкіндіктерінің болуы; 
-
 
нақты бір аурудың, не дамуында кемістігінің болмауы;  
-
 
моральды  еріктік  және  қҧндылықты  –мотивациялық  бағдарларының 
жоғары деңгейі. 
  Денсаулық  сақтаудың  дҥниежҥзілік  ҧйымының  анықтамасына  сәйкес, 
денсаулық -бҧл тек аурулардың немесе жарымжандық ақаулықтың болмауы ғана 
емес,  сонымен  қатар  толық  дене  кҥші  мен  психиканың  және  әлеуметтік 
жағдайдың жақсы болуы. 
Жағдайдың  жақсы  болуы  адам  ӛмірінің  барлық  аспектілеріне  қатысты: 
ӛмірдің  әлеуметтік,  физикалық,  интеллектуалдық,  эмоционалдық  және  рухани 
элементінің ҥйлесімділігі қажет. Егер денсаулық пен жақсы жағдайға ҧмтылатын 
болсақ, онда олардың бірде біреуіне немқҧрайлы қарамауымыз керек. 
  Соңғы жылдарда әрбір  адам ӛзінің денсаулығын жақсарту ҥшін қандай да 
бір амал жасайтын болғандықтан, осы мәселеге деген қызығушылық танытылуда.  
  Денсаулықты  сыртқы  ортаның  ӛзгерістеріне  тәуелді,  бҥкіл  ӛмір 
барысындағы ағзаның жеке даму ҥрдісінде қарастыру керек. Деннің саулығы мен 
аурудың арасында адам ауру емес, бірақ, дені де сау емес, аралық ―ҥшінші кҥйі‖ 
болады.  В.П.  Петленко  бҧл  кҥйді  ―ауруалды‖  немесе  ―ақауалдылық‖  кҥйі  деп 
атайды.  Ақаулық  алды  –  бҧл  ағзаның  қалыпты  қызмет  етуінің  шекаралық  кҥйі. 
Жер  бетінде  ӛмір  сҥріп  жатқан  барлық  адамдардың  жартысынан  кӛбі  осы  кҥйде 
болады.  Оларға:  ӛздерін  зиянды  химиялық  заттардың  әсеріне  ҧшыратып 
жҥргендер,  орнымен  дҧрыс  тамақтанбайтындар,  ішімдік  заттарды  ҥнемі 
пайдаланушылар,  темекі  шегетіндер,  тҥнгі  уақыттарда  жҧмыс  жасайтындар, 
экологиялық орын ауыстырушылыққа ҧшыраған адамдар жатады. 
  В.П.  Петленконың  пікірінше,  осындай  кҥйдегі  адам  ӛз  табиғатындағы 
психофизикалық  мҥмкіндіктің  тек  жартысын  ғана  меңгереді.  Осындай  кҥйлерді 
зерттеу  –  психология,  педагогика,  валеология  және  медицина  ғылымдарының 
міндеттері болып табылады. 
  Адамның  денсаулығы  –  бҧл  қоршаған  ортаның  ҥнемі  ӛзгеріп  отыратын 
жағдайларда жасына және жынысына сәйкес келетін физикалық және психикалық 
тҧрақтылықты 
сақтау 
қабілеттілігі. 
Табиғат 
адам 
ағзасын 
туғаннан 
тҧрақтылықтың  ҥлкен  қорымен  ӛмір  сҥру  мен  ӛзін-ӛзі  реттеуге  деген 
қабілеттілікпен қамтамасыз еткен: оның алдағы ӛмірі ӛзінің табиғи сыйын қалай 
игеретіндігіне,  дәлірек  айтқанда,  ӛмір  сҥру  (тҧрмыс)  қалпына  тәуелді  болады. 
Егер  шартты  тҥрде  денсаулық  деңгейін  100%  деп  алсақ,  онда  20% 
тҧқымқуалаушылық  факторларға,  20%  сыртқы  орта  (экология)  факторларына, 
10% медицина, 50% адамның ӛзіне, оның ӛмір сҥру қалпына тәуелді болады.   
  Ӛмір  сүру  қалпы  –  бҧл  адамның  ӛз-ӛзімен  және  сыртқы  орта 
факторларымен  ӛзара  қарым-қатынасының  жҥйесі.  Сыртқы  орта  факторларына: 
химиялық,  физикалық,  биологиялық,  психологиялық  әсерлер  жатады.  Адамның 
ӛмір  сҥру  қалпы  жынысқа,  жасқа,  денсаулық  кҥйіне,  ӛмір  сҥру  жағдайына, 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы  №62009. 
 
155 
экологиялық  жағдайға,  пайдалы  әдеттердің  болуына  және  зиянды  әдеттердің 
болмауына тәуелді. 
  Салауатты ӛмір сҥру салтының негізгі қҧрамдас бӛліктері ҥш мәдениеттен 
тҧрады:  тамақтану  мәдениеті,  қозғалыс  мәдениеті  және  эмоциялар  мәдениеті. 
Психологиядағы  нақты  жеке  тҧлғаның  салауатты  ӛмір  сҥруінің  мҥмкіндіктерін 
қамтамасыз  ететін  негізгі  факторлары:  рефлексияға  деген  қабілеттілік,  тіршілік 
ету  ортасының  жағдайы,  еңбек  ету  мен  дем  алудың  дҧрыс  тәртібі  болып 
табылады. 
  Рефлексия  -  бҧл  ӛзін-ӛзі  бақылау,  ӛзін-ӛзі  тану,  ӛз  әрекеттерін  ойластыру 
қабілеті.  Пайдалы  әрекеттер  мен  гигиеналық  дағдылар  саналы  тҥрде  тҥсінілген 
жағдайда  жақсы  бекітіледі.  Салауатты  ӛмір  сҥру  салты  адамның  ерік  кҥшін 
жҧмсауын, ӛз істерін ҧғынуын, оның салдарын жеке ӛзі ҥшін де, сондай-ақ басқа 
адамдар  ҥшін  де  болжауын  талап  етеді.  Нақты  ӛмір  сҥріп  жатқан  буынның 
денсаулығына болашақ келер ҧрпақтың денсаулығы мен бақыты тәуелді. 
  Денсаулыққа  әсер  ететін  кеңістік  –  бҧл  климаттық  аймақ  пен  баспана. 
Дені  сау  адамда  жаңа  климаттық  жағдайға  тез  бейімделуге  мҥмкіндік  беретін 
орнын  толтырушы  механизмдері  болады.  Баспана  микроклиматының  да  ӛз 
кӛрсеткіштері  болады:  температура,  ылғалдылық,  оттегі  мен  кӛмірқышқыл 
газының концентрациясы, тҧрғын ҥй кӛлемінің шамасы және т.б. 
  Еңбек  пен  демалудың  саналы  тәртібі,  негізінен  адам  ӛмірі  еңбек  пен 
демалыстың  кезектесуімен  ӛтетін  болғандықтан,  салауатты  ӛмір  салтының 
маңызды  факторы.  Еңбек  –  ақыл-ой  және  дене  еңбегі  болып  бӛлінеді.  Демалыс 
белсенді және енжар болып бӛлінеді. 
  Осылайша,  егер  жеке  тҧлға  ӛзіне  және  кеңістікке  қатысты  қауіпті 
формадағы  агрессивтілік  танытпай,  психикалық  және  денсаулыққа  қолайлы 
жағдайда белсенді ӛмір сҥретін болса, онда оны дені сау деп есептеуге болады. 
  Қазақстан  бҥгінгі  таңда  ӛтпелі  кезеңде  тҧр,  оның  экономикалық,  саяси 
және  әлеуметтік  қҧрылымы  әлі  де  болса  тҧрақты  емес.  Бҧның  айқын  дәлелі 
қоғамдық  бӛлек  топтарға  бӛлінуі,  ал  әрбір  қоғамдағы  топтың  ӛзінің  салауатты 
ӛмір  сҥру  бейнесі  бар.  Кӛптеген  отбасылары  ӛмір  сҥруі  ҥшін  қажетті  болып 
табылатын  –  дҧрыс  тамақтану,  киіну,  жайлы  қоныс,  маусымдық  киім,  жеке 
гигиена  қҧралдарына  да  дҧрыс  қолы  жетпей  кедейлік  қамытында    ӛмір  сҥруде. 
Бҧл  адамдар  «қауіп  –  қатер  тобына»  жатады,  бҧл  топты  ӛміріне  және 
денсаулығына қауіп тӛнетін адамдар ғана қҧрайды. 
  Адамдардың  ӛмір  салты  мен  салауатты  ӛмірі  бес  әлеуметтік  факторларға 
тәуелді деп қарастыруға болады: 
-
 
макроәлеуметтік фактор – нақты тарихи жағдайлар, мемлекеттің мәдени 
дәстҥрлері; 
-
 
 микроәлеуметтік фактор – жеке отбасының экономикалық жағдайы; 
-
 
пихоәлеуметтік фактор – нақты отбасының экономикалық жағдайы; 
-
 
психологиялық  фактор  –  денсаулықтың  денсаулық  иерархиясындағы 
орнын анықтау мәселесіндегі тҧлғалық бағдарлары; 
-
 
қауіптілік  фактор  –  тәуелділік  факторларының  кӛрінуінің  шынайылығы 
мен шарттарының болуы. 
Жеке тҧлға қалыптасуының биологиялық  және әлеуметтік факторларының 
арақатынасының  бірлігі  адамды  жеке  тҧлға  ретінде  қалыптастырудың  негізі 
болып табылады. Осы әдіснамалық тҧрғыдан алғанда жеке тҧлғаның қалыптасуын 
зерттеуде кешенді тҧрғы болуының қажеттілігі айқын. 
Балалық  шақтағы  барлық  ауытқулар,  бейімделу  немесе  жеке  тҧлғалық 
ӛзгерістерде,  осы  айтылған  себептердің  кӛп  факторлығын  ашуға  мҥмкіндік 
беретін, солардың ӛзара әсерін зерттеу қажет. Психикалық денсаулықты  нығайту, 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы  №62009. 
 
156 
ӛсіп  келе  жатқан  ҧрпақтың  жоғарғы  тҧлғалық  қасиеттерін  қалыптастыру  және 
ҥйлесімді  психофизиологиялық  пісіп  жетілуін  қамтамасыз  ету  –  маңызды 
әлеуметтік міндеттерге жатады. 
Психикалық  және  тән  саулықтарын  бір-  бірінен  бӛлуге  болмайды..  БДҦ 
беретін  денсаулық  анықтамасында  бҧл  жағдай  барынша  нақты  кӛрсетілген. 
Денсаулық  ауру  немесе  жарымжандықтың      (кемістіктің)  жоқтығы  ретінде  ғана 
емес,  сондай  – ақ, толықтай әлеуметтік, рухани және физикалық  аман  – есендік. 
Сонымен адам биопсихоәлеуметтік бірлік ретінде қарастырылады. 
Біздің  ойымызша,  қазіргі  кездегі  этносқа  деген  тҧрғыларға  сҥйене  отырып, 
адамды – биоэтнопсихоәлеуметтік бірлік деп анықтауға негіз бар сияқты. 
Мидың  генетикалық  потенциалы  мен  органикалық  саулығы  баланың 
отбасындағы, балалар ҧжымындағы, оқыту және тәрбиелеу ҥрдістеріндегі мінез – 
қҧлқын  әлеуметтендіру  мен  реттеуді  тудыра  алатын  физикалық  процестердің 
дҧрыс ӛтуінің негізі болады. 
Денсаулыққа  әсер  ететін  факторлар  мәселесі  зерттеу  нысанасы  «адам  – 
орта»  жҥйесі  болып  табылатын  кӛптеген  ғалымдар  ҥшін  теориялық  та, 
практикалық та қатынаста ерекше маңызды болып табылады. 
Адамтану  психологиясы  саласындағы  зерттеулердің  нәтижелері  жеке 
тҧлғаның  дҧрыс  қалыптасуы  қолайсыз  биологиялық  және  әлеуметтік  
факторларымен  бҧзылуы  мҥмкін  екендігін  кӛрсетті.  Биологиялық  ақаулықтың 
психиканың  дамуына  тигізетін  әсері    тҥбегейлі  болып  табылмайды,  ал 
ауыртпалық  жҥктейтін  биологиялық  қауіптілік  факторлары  мен  жеке  тҧлғалық 
қасиеттердің қалыптасуының арасында қатынас сызықтық тҥрде болмайды. 
Биологиялық фактордың теріс жақтары және оның психикаға тигізетін әсері, 
жеке  тҧлғаның  әлеуметтік  детерминизмімен  анықталады,  орталық  жҥйке 
жҥйесінің оптималды қызмет жағдайы, қолайлы әлеуметтік факторлардың тиімді 
әсер  етуі  ҥшін  және  әлеуметтік  қауіптілік  факторларымен  байланысты  болатын, 
жеке тҧлғаның қалыптасуының маңызды бҧзылыстарының шектеу ҥшін алғышарт 
болып табылады. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
 
1.Унарбекова Н.Д. Психология ғылымының кандидаты ғылыми дәрежесін алу 
ҥшін дайындалған диссертациялық автореферат. – Алматы, 2005. 
2.Жатқанбаев Ж.Ж. Экология негіздері. Алматы, 2004. 
3.Нысанбаев А.Н., Ержанов М. Экология және ҧлттық қайта ӛрлеу. Ақиқат., 
      1991, № 11 
ТҤЙІНДЕМЕ 
 
  Мақалада психологиялық денсаулықтың мәселелері қарастырылған. 
 
РЕЗЮМЕ 
 
  В статье рассматривается проблемы психологического здоровья. 
 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы  №62009. 
 
157 
СОВРЕМЕННЫЕ ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ 
ВОСПИТАНИЯ ДЕТЕЙ В СИРОТСКИХ УЧРЕЖДЕНИЯХ 
 
Наукенова С.С.- преподаватель. (г. Алматы КазгосженПУ) 
 
В  современных  условиях  количество  детей,  оставшихся  без  попечения 
родителей,  возрастает  с  каждым  годом.  Количество  детей,  находящихся  в  нашей 
стране  на  попечении  государства,  в  3  раза  превышает  население  государства 
Монако.  Ситуация  настолько  серьезная,  что  НПО  Казахстана  объединились  для 
защиты прав и интересов детей – сирот. Сиротства – одна из тех проблем, которые 
крайне остро стоят перед нашим обществом. В числе беспризорных оказываются 
подростки,  потерявшие  семью  и  родителей  из  –  за  их  смерти,  лишения 
родительских  прав.Например,  через  ЦВИАРНы  (центр  временной  изоляции, 
адаптации  и  реабилитации  несовершеннолетних)  ежегодно  проходит  около  2,5 
тыс. детей, оставшихся без опеки и попечительства (что составляет 20 – 25 % всех 
поступающих детей). Количество детей  – сирот в нашей стране составляет более 
100  тыс.  человек.  Дети  –  сироты  –  это  проблемная  группа,  и  не  только  в 
психологическом  плане;  лишенные  эмпатийного  общения  в  семье,  с  близкими 
людьми, перенесшие жестокое обращение – это то, что можно частью начального 
капитала,  сопровождающие  стартовые  позиции.  Сиротство,  вызванное  смертью 
единственного  либо  обоих  родителей,  лишением  матери  или  отца  родительских 
прав, относятся к фактам, требующим усилий по устройству, ребенка, оказавшего 
в  одиночестве.Существующие  в  нашей  стране  формы  их  устройства  можно 
разделить на четыре категории: семейные (опека (попечительство), усыновление); 
государственые  (дома  ребенка,  детские  дома,  школы  –  интернаты  различного 
типа);  государственно  –  общественные,  сочетающие  элементы  семейного 
воспитания  с  сохранением  части  опекунских  обязанностей  у  государства 
(приемные семьи (семейные детские дома), патронажные семьи, детские общины, 
приюты); негосударственные (частные, церковные десткие дома, приюты и др.). 
Патронат  –  форма  воспитания  ребенка  в  семье  на  основании  договора, 
заключаемого  между  человеком,  выразившим  желание  взять  ребенка  на 
воспитание  и  органом  опеки  и  попечительства.  Что  же  такое  патронат?  Он 
подразумевает  временное  проживание  в  семье  патронатного  воспитания  вполне 
реально  планировать  дальнейшую  судьбу  подавляющего    большинства  детей, 
лишенных родительского попечения. Благодаря этой форме семейного воспитания, 
некоторые  дети  смогут  остаться  в  семье  патронатных  воспитателей  не  на  один 
срок  договора.Основное  отличие  патроната  и  опеки  заключается  в  содержании 
ребенка,  которое  осуществляется  за  счет  государственных  средств.  Кроме  того 
предусмотрена  оплата  труда  патронатных  воспитателей  (в  месяц  зарплата 
воспитателя  равна  10  месячным  показателям  и  на  содержание  ребенка 
выплачивается  еще  столько  же)  и  определенные  льготы.Подбор  патронатных 
воспитателей  осуществляется  органами  опеки  и  попечительства  с  учетом  их 
нравественных и личных качеств. Так же учитываетсч и способность патронатного 
воспитателя выполнять возложенные на него обязанности по воспитанию ребенка, 
отношения между патронатным воспитателем и ребенком. 
К сожалению, взрослые не всегда знают, что делать с появившимся ребенком 
в доме, как помочь малышу ориентироваться в непривычной обстановке. Вопросов 
возникает  так  много,  что  взрослые  не  готовы  на  них  ответить.  Бывают  и 
корыстные  цели,  когда  подписывают  договор  о  патронатном  воспитании 
исключительно из – за денег. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы  №62009. 
 
158 
Патронат – это не опека, не усыновление. Это время, для того чтобы понять, 
нужен вам ребенок или нет. Не секрет, что многие из усыноленных детей сбегают 
от приемных родителей и возвращаются в детский дом. Ребенку не нравится в той 
семье,  но  ни  воспитатели,  ни  директор  уже  нечего  не  могут  сделать  –  у  ребенка 
уже есть законные родители. 
Патронат  защищает,  прежде  всего,  права  ребенка.  Каждый  ребенок 
рождается  со  своим  характером.  Дети  –  очень  жестокий  народ.  Они  как  губка    - 
впитывают в себя все, и хорошее и плохое, равно как и отношение людей к ним. 
Патронат – это, прежде всего, возможность подарить детям, обделенным заботой и 
материнским теплом, кусочек настоящего счастья. 
Рассмотрим разные варианты обучения беспризорных детей: 
1)
 
Дети,  лишенные  родительского  попечения,  живут  и  обучаются 
школе – интернате. В этом случае встречаются две разновидности: 
-
 
Школа  –  интернат,  в  которой  группы  скомплектованы  по 
возрастному  и  половому  признаку,  из  мальчиков  и  девочек  одного  возраста. 
При  таком  комплектовании  класса  ограничен  круг  общения  детей,  что, 
несомненно,  приводит  к  значительному  недоразвитию  коммуникативных 
навыков детей – сирот. 
-
 
Школа – интернат, в которой группы скомплектованы по принципу 
―замещающей  семьи‖  –  разные  по  полу  и  возрасту.  Принцип  формирования 
класса тот же, но в одном классе обучаются дети из нескольких ―замещающих 
семей‖ – групп. 
И первый, и второй вариант комплектования класса и обучение детей сирот 
в  условиях  школы  –  интерната  на  благоприпятствует  их  социально  – 
эмоциальному  развитию,  так  как  ―среда  обитания  ограничена‖,  следовательно, 
особенно с детьми, воспитывающимися в семьях. 
Предполагаются несколько путей решения этой проблемы: 
-
 
Активное  влияние  детей  –  сирот  в  работу  учреждений 
дополнительного образования за пределами школы интерната. Это обогащает 
их  эмоциональный  и  коммуникативный  опыт,  дает  возможность  определить 
позицию  своего  ―Я‖  в  разных  микросоциумах.  При  этом  очень хорошо,  если 
ребенок  посещает  не  один  кружок  (студию,  школу  искусств),  а  2  –  3,  в 
которых взаимодействует с разными группами детей. 
-
 
Очень  часто  школа  –  интернат  становится  культурообразующим 
дестким центром для детей из семей. Такая ситуация более благоприятна для 
детей – сирот, не только в плане коммуникативных отношений, но в плане их 
эмоционального развития. У них формируется чувство ―хозяина‖, а не ―гостя‖; 
чувство  собственного  достоинство  и  желание  показать  себя  и  свою  школу  – 
интернат с самой лучшей стороны. 
2)
 
Дети  –  сироты  проживают  в  детском  доме,  посещают  школу, 
соответствующую уровню их образования. 
В  настоящее  время  наблюдается  две  формы  комплектования  классов  в 
школах, которые посещают дети, воспитывающиеся в детском доме: 
-
 
В  школе  создаются  ―сиротские  классы‖,  укомплектованные  только 
детьми  из  детского  дома.  Искусственное  выделение  их  в  отдельные  классы 
часто приводит к агрессивности этих детей, вызванной отношением к ним не 
только ―семейных детей‖, но и педагогов. 
-
 
Более  благоприятной  для  ребенка  –  сироты,  ситуация  обучения  в 
классе  совместно  со  сверстниками,  воспитывающимися  в  семье.  При  этом 
ребенок – сирота может занимать разное положение в коллективе сверстников 
в  классе  и  в  детском  доме.  Каждая  из  этих  ситуаций  приводит  к  различным 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы  №62009. 
 
159 
эмоциональным 
проявлениям: 
от 
состояния 
агрессии, 
лживого, 
приспособленческого  поведения  до  хороших  дружеских  отношений  с 
―семенными‖ детьми. 
-
 
Все  сиротские  учреждения  СУ  выполняют  задачи  не  только 
физического ―взращивания‖ ребенка, но и воспитательную, образовательную и 
иные, способствующие подготовке воспитанников к самостоятельной жизни в 
обществе. Тем не менее, СУ не в состоянии полноценно выполнить функции 
благополучной  семьи,  и  феномен  социального  сиротства  исследователями 
рассматривается  как  стрессовая  и  трагическая  ситуация,  оставляющая 
глубокий след в судьбе ребенка. 
Специфика  организации  жизни  детей  в  условиях  сиротского  учреждения 
необходимость  компенсировать  разнообразные  функции  семейного  воспитания, 
требуют привлечения достаточно большого круга специалистов. 
Из вышесказанного мы приходим к следующему мнению, что усыновление 
является  одной  из  лучших  форм  социального  устройства,  для  оставшихся  без 
попечения родителей. Основной целью усыновления является обеспечение таких 
детей условиями жизни, развитием и воспитанием, максимально приближенными 
к условиям в родительской семье. Усыновление помогает не только детям обрести 
семью,  но  итем,  кто  взял  малыша  на  воспитание  удовлетворить  материнские  и 
отцовские чувства. 
Никакой  персонал  не  заменит  семью,  а  недостаток  общения  вырастает  в 
неумении  контактировать  с  окружающими  людьми,  порой  даже  в  агрессию. 
Отсюда и неустроенность жизни у выпускников интерната. Во многих странах не 
существует  детских  домов,  только  временные  приюты  для  тех,  кто  оказался  без 
семьи.  Ребенка  стараются  по  возможности  скорее  устроить  в  семью  или 
небольшие  семейные  детские  дома.  Это  могут  быть  и  родители  по  найму  –  так 
можно назвать систему патроната, когда за воспитание детей государство платит 
специальное пособие, и это все равно оказывается выгоднее, чем содержать детей 
в специализированном учреждении. Патронат имеет положительнуй сторону для 
определенной категории детей, которые не подлежат усыновлению. 
Таким образом для детей – сирот, дети оставшиеся без попечения родителей, 
им  лучше  создавать  не  современные  детские  дома  хорошо  оснащенные,  а 
создавать патронажные семьи или улучшить условия усыновления. 
 
ЛИТЕРАТУРА 
1.
 
Божович Л.И. Личность и ее формирование в дестком возрасте. М., 1968 
2.
 
Обухова Л.Ф. Возрастная психология. М., 2001 
3.
 
Поливанова К.Н. Психология возрастных кризисов. М., 2002 
4.
 
Выготский  Л.С.  Собрание  сочинений:  В  6  т.  М.,  1984.  Т.4  Детская 
психология. 
 
РЕЗЮМЕ 
 
В статье рассматривается психологическое развитие детей – сирот в детских 
домах, школах – интернатах, патронажных семьях и показывается положительные 
и негативные стороны. 
ТҤЙІНДЕМЕ 
Мақалада балалар ҥйіндегі, мектеп - интернаттағы, патронаж отбасындағы 
жетім балалардың психологиялық дамуы қарастырылып және олардың жағымды,  
жағымсыз жақтары кӛрсетіледі. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы  №62009. 
 
160 
 

жүктеу/скачать 1,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: