Облыстық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

39 
 
9.  Этюды о воспитании. Журнал «Мысль», 2011 г., № 8. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

40 
 
Астахова Е. Г., 
Коммунальное Государственное Казённое Предприятие 
«Детская школа искусств акимата г. Усть-Каменогорска №15» 
г. Усть-Каменогорск 
 
ВОСПИТАНИЕ ЭТНИЧЕСКОЙ ТОЛЕРАНТНОСТИ И ГРАЖДАНСКОГО 
ПАТРИОТИЗМА СРЕДСТВАМИ МУЗЫКАЛЬНОГО ФОЛЬКЛОРА 
 
В  настоящее    время  с  особой  остротой  стоит  задача  формирования 
духовного  мира  школьников,  возрождение  культурных  народных  традиций, 
воспитание  этнической  толерантности  и  патриотизма.  Эту  задачу  по  развитию 
личности  ребенка  помогает  решить  Детская  школа  искусств  и  в  частности 
занятия школьников  фольклором.  
 Являясь  много  лет  руководителем  фольклорного  ансамбля  «Озорницы», 
считаю,  что обращение к фольклору сегодня имеет глубокий социальный смысл.  
Фольклор  -  это  важное  средство  эстетического,  нравственного  развития  детей, 
воспитания  патриотизма.  Одним  из  гарантов  общественной  стабильности  в 
современном  государстве  является  толерантность  (социальная,  возрастная, 
конфессиональная,  этническая).    Для  нас  наиболее  важным  представляется 
формирование  и  дальнейшее  развитие  у  воспитанников  этнической 
толерантности. Формирование этого важнейшего качества должно начинаться в 
детстве  в  условиях  семьи  и  образовательных  учреждений,  продолжая  затем 
развиваться в подростковом возрасте.      
Однако  вопросы  воспитания  этнической  толерантности  детей  в  системе 
дополнительного  образования  представлены  весьма  ограниченно.  Поэтому 
углубленное  и  систематическое  изучение  русского  фольклора  позволяет  в 
комплексе  решать  задачи  образования,  воспитания  современных  школьников,  
возможности  их  самореализации  в  социально-ориентированной  деятельности, 
обеспечивает  гарантированный  статус  в  системе  универсальных  ценностей 
современного  общества.  Именно  эти  требования  заложены  в  основу 
современной  образовательной  политики  нашей  страны,  сформулированной  в 
нормативных документах: Государственной программе развития образования РК 
на  2011  -2020  гг.,  Послании  Президента  Республики  Казахстан  народу 
Казахстана  «Нұрлы  жол  –  путь  в  будущее»,  Плане  нации  «100  конкретных 
шагов» как стратегический фактор модернизации казахстанского образования». 
Оригинальность 
данной 
воспитательной 
концепции 
состоит 
в 
необходимости разрешения противоречия между природным стремлением детей 
к  красоте,  добру,  с  одной  стороны,  и  неумением  найти  источник  красоты  и 
творчества  с  другой.  Использование  технологии  воспитания  социальной 
активности,  формирования  субъектной  позиции  посредством  изучения  и 
освоения  русского  музыкального  фольклора  обеспечит  также  развитие 
творческих и интеллектуальных способностей младших школьников.  
В основе проведения занятий, мероприятий лежат технологии личностно-
ориентированного,  развивающего  обучения,  где  очень  важен  индивидуальный 

41 
 
подход  к  каждому  ребенку.  Также  на  занятиях  применяются  игровые, 
информационные, 
здоровьесберегающие 
технологии, 
педагогика 
сотрудничества, деятельностный подход.  
Большое  значение  в  успешной  реализации  воспитательной  деятельности 
имеет  использование  различных  методов  создания  положительной  мотивации 
обучаемых:  
1. Эмоциональные: 

 
ситуация успеха; 

 
поощрение и порицание; 

 
познавательная игра; 

 
свободный выбор задания; 

 
удовлетворение желания быть значимой личностью. 
2. Волевые: 

 
предъявление образовательных требований; 

 
формирование ответственного отношения к получению знаний; 

 
информирование о прогнозируемых результатах образования. 
 3. Социальные: 

 
развитие желания быть полезным обществу; 

 
создание 
ситуации 
взаимопомощи, 
взаимопроверки 
и 
заинтересованности в результатах коллективной работы.  
 4. Познавательные: 

 
опора на субъектный опыт ребёнка; 

 
решение творческих задач; 

 
создание проблемных ситуаций. 
Используя  групповые  и  индивидуальные  формы  работы,  сводные 
репетиции, можно гармонично соединить пение, основы народной хореографии, 
игру  на  народных  инструментах  и  драматическое  действие,  что  открывает 
большие  возможности  переключения  внимания  учащихся  с  одного  вида 
творческой  деятельности  на  другой.  Наполненные  творчеством  мероприятия, 
органичная связь в них пения, игры, пластики и других видов художественного 
самовыражения,  помогает  ребенку  ощутить  момент  истинного  успеха,  вкусить 
его  радость,  сделать  творчество  такой  же  потребностью  души,  какую 
испытывают  подлинные  носители  народной  культуры.  Тем  самым,  репетиции  
рассматриваются  и  как  один  из  видов  психофизической  разгрузки, 
способствующей физическому и духовному развитию детей.  
      
В  фольклорном  ансамбле  «Озорницы»  занимаются  дети,  имеющие 
различные  интеллектуальные,  художественные  и  творческие  способности, 
желающие самореализоваться на занятиях музыкальным фольклором, для этого 
широко  используются  разнообразные  формы  деятельности:  сказки,  потешки, 
игры,  праздники,  смотры,  концерты.  Учащиеся  вовлекаются  в  социальные 
подпроекты,  сотворчество  (дети-преподаватели-родители),  познавательные 
занятия,  мероприятия,  конкурсы  и  фестивали,  фольклорные  праздники,  чтобы 
научиться  петь,  танцевать,  фантазировать,  понимать  и  осваивать  новое, 
выражать собственные оценочные суждения.  

42 
 
Воспитание  и  обучение  организовано  с  учётом  событий  русского 
календарно-обрядового круга, при этом опирается на закономерности, лежащие 
в основе народного календаря, праздников и обрядов, которые в своем единстве 
формируют ее содержательную и методическую части.  
Занятия  фольклором  не  должны  носить  обособленный  характер,  быть 
оторваны  от  современной  жизни,  от  современных  интонаций  и  ритмов.  В 
конечном  счете,  освоение  разнообразных  музыкальных  стилей  будет 
базироваться на здоровых музыкально-фольклорных представлениях, знаниях и 
навыках,  что  обеспечит  правильную  ценностную  ориентацию  школьников  в 
огромном потоке музыкальной информации. 
Прочно вошло в репертуар такие мероприятия, как:  
1.
 
Ярмарка «Золотые ворота» - сентябрь 
2.
 
Посиделки «Девицы-красавицы» - октябрь 
3.
 
Посиделки «Кузьминки» - ноябрь 
4.
 
Праздник песни «Родной земли просторы» - декабрь 
5.
 
Мастер-класс «Веселые ложки» - январь 
6.
 
Конкурсно-игровая программа «Знатоки фольклора» - февраль 
7.
 
Игровая программа «Ой, масленица, покажися» - март 
8.
 
Ярмарка творчества «Весна-красна» - апрель 
9.
 
Беседа «Воевала песня наша и в окопе и в строю» - май 
10.
 
Фестиваль детского творчества «Здравствуй, лето яркое» - июнь 
11.
 
Экскурсия «Этнодеревня: прошлое и настоящее» - июль 
12.
 
Фестиваль «Песенные узоры» - август 
Опираясь  на  цель,  задачи  обучения  и  воспитания,  выбраны  критерии 
оценивания  результатов  деятельности  учащихся  и  соответственно 
педагогические методы изучения эффективности, мониторинг: 
-  значимые  мотивы  обучения  учащихся  в  фольклорном  ансамбле  «Озорницы» 
(самоутверждение, 
эмоциональное 
подкрепление, 
самовыражение, 
познавательный интерес); 
-    изучение  уровня  развития  общих  способностей  учащихся  по  отношению  к 
различным видам деятельности (познавательная активность, восприятие, память, 
гибкость  мышления,  работоспособность,  контактность,  общительность, 
эмоциональная отзывчивость);  
- 
карта  наблюдения  «Субъектные  проявления  ребенка»  (активность, 
целостность, самоценность, креативность, автономность); 
-   изучение проявления этнической толерантности учащихся;  
-   становление активной жизненной позиции. 
 В  результате  реализации  проекта  «Русский  фольклор»  у  воспитанников 
будут воспитаны:  
-  культура общения и поведения;  
-  гражданственность и патриотизм; 
-  самоопределение в профессиональном выборе; 

43 
 
-  эмоционально-положительное  восприятие  системы  своих  отношений  со 
сверстниками  и  взрослыми,  представителями  разных  национальных  и 
социальных групп. 
 У  детей  усовершенствуется  система  ценностных  ориентаций,  повысится 
общекультурный уровень, возрастет творческая активность. 
 Обрести  свободу  и  получить  радость  творчества,  возможность  выразить 
себя через звук, движение, игру на народных инструментах; снять напряжение, 
скованность, зарядиться положительной энергией, душевно и духовно общаться 
с  людьми,  принять  нравственные  и  эстетические  ценности  народов  –  в  этом 
главная концепция проекта. 
  Образовательно-воспитательный эффект находит свое подтверждение в 
том,  что  учащиеся  фольклорного  ансамбля  «Озорницы»  ежегодно  участвуют 
и становятся призерами городских, областных, международных  конкурсах. 
 
Используемые источники: 
1.
 
Картавцева М. Т. Школа русского фольклора. Москва. 2004г.  
2.
 
Круглов Ю. Г. Русские обрядовые песни. Москва. 1982г. 
3.
 
Э. В. Померанцева «О русском фольклоре» Издательство: "Наука, 1997г. 
4.
 
Новицкая М. Ю. От осени до осени. Москва. 1994г. 
5.
 
Терещенко А.В. Быт русского народа. Русская книга. Москва. 1997г. 
6.
 
Пормон Ф. М. Русский народный костюм. Москва. 1994г. 
7.
 
Науменко Г. М. Хоровод круглый год. Народные праздники. Москва. 
1999г. 
8.
 
Пушкина С. И. Сценарии народных праздников. Родник. Москва. 1999г. 
9. Даль В.И. Пословицы русского народа. Йошкар-Ола. 1996г. 
10. Щербакова М. Музыкальный фольклор и дети. Москва. 2007г. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

44 
 
Ахметова У.Б., 
«Ю.Гагарин атындағы орта мектебі» КММ 
Қарғыба ауылы, Тарбағатай ауданы 
 
ЕЛЖАНДЫ  ҰРПАҚ ТӘРБИЕЛЕУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ 
 
 «Бізге қажеті- жаны да, қаны да қазақы, халқының тілі мен дінін, тарихы мен 
салт-дәстүрін бойына сіңірген, туған жерін түлетуді, егемен елінің еңсесін 
көтеруді азаматтық парызым деп ұғатын ұрпақ тәрбиелеу» 
Н.Ә.Назарбаев 
             Бүгінгі  мектеп  оқушылары-біздің  өміріміздің  тікелей  жалғастырушы 
өкілі  ғана  емес,  еліміздің  тірегі,  мызғымас  болашағы,  «Мәңгілік  Елді» 
жасаушылар. «Ол  «Қазақстан-2050» Стратегиясының ғана емес, ХХІ ғасырдағы 
Қазақстан  мемлекетінің  мызғымас  идеялық  тұғыры!    Жаңа  Қазақстандық 
патриотизм  дегеніміздің  өзі  –Мәңгілік  Ел!  Ол  барша  Қазақстан  қоғамының 
осындай ұлы құндылығы» - деген Елбасы сөзі жастарды елжандылық-азаматтық 
рухта тәрбиелеуге негіз болады [1, 4-б.]. 
Сондықтан  тарих  пен  өлкетануды  оқыту  арқылы  туған  жері  мен  елінің, 
халқының өткен өмірі мен бүгінгі тіршілігін үйрету, оқушыларды азаматтық пен 
ұлтжандылыққа,  отанға  деген  сүйіспеншілік  рухында  тәрбиелеу,    өлкетану 
материалдарын  күнделікті  сабақтарда  пайдалану  жеке  тұлғаның  қалыптасуына 
септігін  тигізетінін  бүгінгі  мектеп  мұғалімдері  жақсы  біледі.  Білім  беру 
жүйесіндегі  бүгінгі  күндегі  өзгерістер  Отандық  тарихта  білім  беруде  өлкетану 
деңгейін  көтеруді  талап  етеді.  Соңғы  жылдары  орта  мектептерге  өлкетану 
курстары беріліп, сағат бөлініп келеді [2].      
        Қазіргі  кезде  әрбір  халық  үшін  өзінің  тарихына  үңілу  ,  ата-  бабаларының 
ғасырлар  бойы  ұрпағына  қалдырған  тәжірибесі  мен  білім  жөніндегі  өмір 
мектебін  зерделеу,  оның  қажеттерін  қоғам,  орта  талаптарына  сай  сұрыптап, 
мектептің  оқу–тәрбие  ісіне  енгізудің  қажеттілігі  анықталды.  Халқымыздың 
ұлттық  дүние  танымының  мол  мұрасын  күнделікті  оқу  –тәрбие  үрдісінде 
пайдаланбай  жан-  жақты  жетілген  ұлтжанды  жастарды  тәрбиелеу  мүмкін  емес.  
Сондықтан  бүгінгі  таңда  қазақ  мектептерінің  тәрбие  мен  білім  берудегі    өзекті 
мақсаты-  азаматтық  және  ұлттық  құндылықтарды  бойына  сіңірген,  жоғары 
интеллектуалды,  парасатты  тұлғаны  қалыптастыру  болып  отыр  [3,  11-б.].  
Осыған  орай  бүгінгі  жас  ұрпаққа    халқымыздың  рухани  мұралары  мен  салт-
дәстүрлерін,  тарихи  ұлы  тұлғалардың  өмір  жолын,  өлке  тарихын  оқыту  кезек 
күттірмейтін өзекті мәселе. Ұрпақ тәрбиесі қай заманда да маңызды әлеуметтік–
педагогикалық  құбылыс.  Себебі,  адамның  бала  күнінде  алған  тәрбиесі  оның 
болашақтағы  барлық  саналы  өмірінің  өзегі  болары  сөзсіз.  Бала  тәрбиелегенде 
әрбір  тәрбиеші  ең  алдымен  өз  тәжірибесін,  екінші  ұлт  тәрбиесін  қолдану 
керектігін  Мағжан  Жұмабаев  өзінің  «Педагогика»  атты  және  тағы  басқа  да  
еңбектерінде айтып кеткен [4].  «Ұлттық жан-күй үйлесімді үш бөліктен тұрады: 
ол  -  ұлттық  сезім,  ұлттық  салт-  дәстүрлер  және  ұлттық  мінез...  Ұлттық  сезім 
дегеніміз – адамдардың туған жерге, өскен елге, ана тіліне, ұлттық салт-дәстүрге 

45 
 
деген  сүйіспеншілігін  білдіруі»  -  деген  сөздерден  ұлттық  салт-дәстүрдің    жас 
ұрпақты  ұлтжандылыққа  тәрбиелеудің  қаншалықты  маңызды  екенін  көруге 
болады [5, 6-б.]. 
Мұғалімнің күнделікті жұмысының маңызды бөлігі оқушылардың бойында 
азаматтық-  патриоттық  құндылықтарды  қалыптастыру  болып  табылады.  
Мектептегі тарих және қоғамдық пәндер мұғалімдері ең алдымен өлке тарихына 
қатысты  деректерді  жинастырып,  оларды  сабақтың  тақырыбына  сәйкес    және  
тәрбие  сағаттары  мен  сыныптан  тыс  жұмыстарда  пайдалану,  оларды  сабақта 
көрнекілік  ретінде,  оқушыларға  семинарға  дайындалуға,  реферат  жазуға  негіз 
ретінде  ұсыну,  оқушылардың  ғылыми-шығармашылық  конференцияларына 
тақырып  таңдауларына    көмектесе  отырып,  зерттеу  жұмыстарын  жүргізуге 
бағыт-бағдар  беріп  отыру,  ұлттық  салт-дәстүрге  сай  тәрбиелік  шараларды 
мүмкіндігінше жиі ұйымдастыру, жеке тарихи тұлғаларды дәріптейтін шаралар, 
кездесулер өткізіп отырулары  қажет.                     
Бұл мектептегі оқу-тәрбие беру жүйесінің «Қазақстандық патриотизм және 
азаматтық  тәрбие»  саласында  тұжырымдалған.  Қазақстандық  азаматтық- 
патриоттық  тәрбие  берудің  негізгі  мақсаты  түсінікті.  Оны  қалай  жүзеге 
асырамыз, қалай жүзеге асырылып жатыр деген заңды сұрақтар туады. Оны іске 
асыру  механизмдері  де  тұжырымдамасында:  «Сабақтар,  оқу  пәндері,  сабақтан 
тыс  шаралар,  қосымша  білім  беру.  Дебат  және  пікірталас  клубтарын 
ұйымдастыру.  ҚР  мемлекеттік  рәміздерін  білуге  арналған  байқаулар  мен 
олимпиадалар.  Қазақ  халқының,  Қазақстанда  тұратын  басқа  да  этностардың 
мәдени  мұрасын,  дәстүрлері  мен  әдет  ғұрыптарын  зерттеу  бойынша  өлкетану 
экспедициялары. Мемлекет, әдебиет, өнер, ғылым қайраткерлерімен соғыс және 
еңбек  ардагерлерімен,  құқық  қорғау  қызметкерлерімен  кездесулер»  -  деп 
жазылған.  Осы  жазылған  шараларды  жүзеге  асыруда  мұғалім  жоспарлы  және 
жүйелі түрде өз қызметін ұйымдастыруы керек. Ондай шараларға оқушылардың 
ата-аналарының  қатыстырылуы,  отбасындағы  тәрбиенің  де  дұрыс  жолға 
қойылуына септігін тигізері сөзсіз. 
Сонымен  қатар  ҚР  Конституциясы  мен  Негізгі  Заңдары,  Елбасының  жыл 
сайынғы  жолдаулары,  стратегиялық  Бағдарламалары,  «Мәңгілік  Ел»  идеясы 
аясындағы  жобаларды  оқыту  арқылы  жас  ұрпақтың  азаматтық-патриоттық, 
саяси-құқықтық білімдерін негіздеп, жеке тұлғалық қасиеттерін қалыптастыруда 
тарих пен өлкетанудың маңыздылығы жоғары екені даусыз. 
       Осы  орайда  біздің  мектепте      өлке  тарихына  қатысты  тақырыптарда  ашық 
сабақтар,  тарихи-  танымдық  кештер,  семинарлар  өткізілді.  2011  жылы 
«Қазақстан  тарихы  пәнін  оқытуда  жергілікті  компоненттер  мен  ақпараттық 
технологияларды ұштастыра қолдану»- атты аудандық тарих пәні мұғалімдерінің 
семинары  өткізіліп,    «Туған  өлке  тарихы»-  авторлық  электронды  оқулықтың 
тусаукесері  болды.    Электронды  оқулықта  7  тақырыпта  сабақ  жазылған.  Онда  
осы  Қарғыба  өңірінен  шыққан  танымал  тарихи  тұлғалар:  Боқбасар  би 
Жамантайұлы,  Тана  мырза  Тілемісұлы,    Кәрібай  ақын  Таңатарұлы,  Тарбағатай 
ауданыны тарихы, Би Боранбай Қалқаманұлы, Ұлы Отан соғысына үлес қосқан 
жерлестеріміз  және  аудан  –ауылдан  шыққан  танымал  өнер  иелері  туралы 

46 
 
сабақтар қамтылып, тиімді  қолданылып келеді. Семинарда  электронды оқулық 
бойынша  6  «а»  сыныбында    «Тана  мырза»  тақырыбында  ашық  сабақ  өтті. 
«Абылай хан және тәуелсіздік»  атты кеште  Қ.Жұмаділовтың  «Дарабоз»  тарихи 
романынан  алынған  драмалық  көрініс  көрсетілді.  Онда  жерлес  бабамыз  Би 
Боранбайдың    «Әбілқайыр-  Барақ»    ісіне  қатысты    үлкен  дауды  шешудегі  тура 
билігін,  шешендігін,  саяси  қайраткерлігін  көрсету  арқылы  оқушылар  бойында 
тарихи  тұлғаларға  деген  құрмет,  Отанға,  елге  қызмет  ету,  елін,  жерін  сүюдің 
үлгісін  көрсету  мақсат  болды.  Сонымен  қатар  оқушыларымен  бірлесе  жасаған 
«Қарғыба өңірінің тарихы» атты зерттеу жұмысы «Қазақ тарихы» журналының 
2012 жылғы 1 санында жарияланды.          
         «Туған өлке тарихы» атты өлкетану курсына жасаған авторлық бағдарлама 
бойынша  5-7–сыныптарда  өлкетану  сабақтары,  тарих  сабақтарында  қосымша 
сабақтар өткізіліп келеді. 2013 жылы «Ақсуат - ән мен жырдың, күмбірлі күйдің 
мекені»-  атты  мәдениет  қайраткерлері  әнші-  күйші  сазгерлер,  бірнеше 
республикалық конкурстардың лауреаттарымен және  Гагарин мектебінің түлегі, 
Ы.Алтынсарин  медалінің  иегері  ұлағатты  ұстаз  Б.  Қасенғазинамен,  ақындар 
С.Жұматовпен,  С.Молдабековтермен    және  т.б.  кездесулер  ұйымдастырылып 
отырады.  Нәтижесінде мектеп кабинеттері аталған адамдардың демеушілігімен 
жабдықталады..  
       2014  жылы    9  а-  сынып  оқушыларымен  бірлесе  отырып    жасаған 
«Ауылдағы  аңыз  адам»  -  атты  жобамыз  облыстық  кітапхана  ұйымдастырған 
өлкетану  жұмыстарының  сайысында  ІІІ  орынға  ие  болып  ,  журнал  ретінде  
көпшілікке  таратылды.  Ол  шынында  да  аулымыздағы    Аңыз  адам,  әлем 
чемпионы - Т.Қалмақбаевқа арналған. Журналда оқушылардың жазған эсселері, 
өлеңдері  ,  шығармалары,  Батыр  аталары  туралы  баспасөз  деректері,  фото-
суреттері басылған.  
          Осындай  жемісті  жұмыстардың  нәтижесінде  мектеп  оқушылары  әртүрлі 
аудандық,  аймақтық,  облыстық  сайыстар  мен  олимпиадаларда  жүлделі 
орындарды  иеленіп  келеді.  Мектеп  бітірген  түлектеріміз  еліміздің  әр  түрлі 
саласында еңбек етіп, мемлекетіміздің қалыптасуына өз үлестерін қосуда. 
         Қазақ  халқы  «Отан»-  деген  ұғымды  бала  бойына  ерте  бастан  сіңіруге 
тырысқан.  Мұны  ең  алдымен  туған  жерге,  атамекен,  ел-жұрт,  туған  өлке  деген 
ұғымдарды  кеңінен  байланыстырады.Соншама  кең  далада  өмір  сүрсе  де  ата-
бабаларымыз үшін «атамекен, туған жер»-ұғымы  әрдайым қасиетті де қастерлі 
ұғым  болып  қала  береді  .    Бұл  қасиеттер  ұрпақ  бойына  оқумен,  біліммен, 
үйренумен бітері сөзсіз [5, 6-б.]. Сондықтан елжанды ұрпақ дайындаймыз десек, 
туған  өлкесінің  тарихын  білуге,  оның  құпия  сырларын  зерттеуге  деген 
құлшыныстарын  арттыруымыз  керек.  Ол  үшін  бабаларымыз  кейінгі  ұрпаққа 
аманат еткен кең байтақ жерімізді құтты мекенге айналдыру, Елбасымыз бағдар 
етіп  отырған-  елімізді  «Мәңгілік  Елге»    айналдыру  ата-баба  алдындағы 
перзенттік  әрі  азаматтық  парызымыз  деген  ұғымды  шәкірт  санасына  сіңіруде 
тарих пен өлкетанудың  маңызы зор.  
 
 

47 
 
Пайдаланған дерек көздері: 
1.
 
ҚР  Президенті  Н.Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  «Нұрлы  жол- 
болашаққа бастар жол» Жолдауы /Егемен Қазақстан, 2014, 27 қараша. 
2.
 
ҚР Білім Заңы / Егемен Қазақстан, 2007, 15 тамыз. 
3.
 
Тәрбиенің  тұжырымдамалық негіздері. -  2015. 
4.
 
Жұмабаев М. Педагогика. - Алматы, 1989. 
5.
 
Қалиев С, Оразаев М, Смайылова М. Қазақ халқының  салт-дәстүрлері.  -
1994. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

жүктеу/скачать 2,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: