Ананың аты ана. Әсіресе бала үшін ананың орны бөлек

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№72 (298) 6.05.2010 жыл, бейсенбі

www.alashainasy.kz

4

e-mail: info@alashainasy.kz

НАРЫҚ

МӘСЕЛЕ

? Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Тұңғыш маркамыздың түрі қандай?

Артық төлемнің пайдасы бар

Энергия жеткізуші мекеме 

қыз  мет керлерінің 

айтуынша, 

элек 

тр қуа 

тына төлем өткен 

айдағы тұ 

ты 

ну мөлшері есепке 

алып 

бел гіле не ді. 

Мәселен, 

тексеруші электр энер 

гиясының 

көрсеткішін әр ай дың ортасында 

жазып алады. Ал тү біртек айдың 

алғашқы күндері есептеледі. 

Осылайша мамырдағы тү біртекте 

наурыз-сәуірдегі көр 

сеткіштер 

жазылады. Егер тұ тынушы пә те-

рін дегі  есептегіш  құ рал ға  сүйеніп, 

тү біртекте жазылған со мадан ар-

тық төлесе, ол ақша ке лесі тү бір-

тек те міндетті түрде көр се тіледі. 

Әл 

гі артық төлем осы 

дан шы-

ғады. Сондықтан алаң 

дау 

дың 

жөні жоқ. Бағдарлама пай да ла-

нылған электр қуаты үшін төле-

ма қының екінші қайтара есеп те-

луіне жол  бермейді. Сіз төлеген 

ақша есебіңізде сақталып, тү бір-

тек те дәлме-дәл жазылады.

Кейде коммуналдық төлемдер түбіртегінде электр қуатына 

«артық төлем» деген жазу келеді. Оны қалай түсінуге болады?

Әсия АЗАМАТҚЫЗЫ, Алматы

Таяуда «Allianz Қазақстан» сақтандыру компаниясы Алматы 

халықаралық әуежайын сақтандыратындығы белгілі болды. Нақтырақ 

айтқанда, олар 11 970 289 748 теңгеге әуежайдың жалпы мүлкін 

сақтандырады. Дегенмен таяуда әуежай борышкер болған шетелдік 

банк  олардан қарызды дереу арада қайтаруды талап еткен.   Ал 

қарызды қайтармаса, олар әуе компаниясына тиесілі барлық мүлікті 

тәркілейтіндігін мәлімдеген еді. Соған қарағанда, бұл әуежайдың осы 

мәселе төңірегіндегі сақтық шарасы емес пе екен? Ал шетелдік банк 

әуежай мүлкін тәркілеп алатындай болып жатса, одан сақтандыру 

компаниясының зардап шегуі әбден мүмкін ғой. Онда олар мұндай 

қауіп-қатері жоғары келісімшартқа неге келіскен?

Шынтуайтқа келгенде, «Allianz Қа зақ-

стан» сақтандыру компаниясы сегіз ком-

па ниямен әуежайды сақтандыру бойынша 

тен дер ұтысы бәйгесіне түсіп, оны жеңіп 

ал ған. Бұл – сақтандыру компаниясына 

қа тысты мәлімет. Ал Алматы халықаралық 

әуе жайы «құрылыс салуға» деп, Амс тер-

дам Сауда банкінен 2007 жылы 33 мил-

лион доллар несие алған. Бір жылға жуық 

уа қыт болды, олар осы несие бойынша 

тө лем жасамаған. Негізі, әуе компаниясы 

бұл қарызын 2009 жылы наурызда жабуы 

ке рек болатын.Тіпті несие алудағы негізгі 

жос пар – құрылыс жүргізілмеген, ал несие 

ақ ша мақсатсыз жұмсалып кеткен. Таяуда 

Амс тердам Сауда банкі несие алу кезінде 

ке пілге қойылған мүлікті тәркілейтіндігін 

мә лімдеді. Олар тәркілейміз деп отырған 

ны сандар қатарына VIP-терминал, жо лау-

шы лар терминалының ғимараты, бизнес-

тер минал, екі қонақүй, жалпы алғанда, 

әуе жай активінің басым бөлігі енеді. Яғни 

бұл мүліктер сақтандыру компаниясы сақ-

тан дырған нысандарға жатады. Ал мұндай 

жағдайда сақтандыру компаниясы қандай 

әре кет етуі керек? Осыған қатысты жауап 

алу үшін біз сақтандыру компаниясына 

ха бар ласқан  едік. 

Жәмила ОТАРБАЕВА, 

«Allianz Қазақстан» сақтандыру 

компаниясының PR менеджері:

– Кез келген оқыс шешім сақтандыру 

компаниясына қауіп-қатер әкелмеуі 

тиіс. Мысалы, компания қарыз болған 

банк оның мүлкін тәркілейтін болып, 

сот соған сай шешім шығарып жатса, 

бұл арада әуежай мен сақтандыру 

ком паниясы арасында жасалған ке лі-

сім 

шарт бұзылады. Өйткені ке 

лі 

сім-

шарт та аталған мәселе қара са тырыл-

ма ған әрі форс-мажор жағдайларда 

келісімшарттың бұзылатындығы көр-

се тілген,  –  дейді.

Ал қарыз бойынша мәселені Алматы 

ха лықаралық әуежайы президенті Айбол 

Бек мұхамбетов  пен қауіпсіздік жөніндегі 

вице-президенті Нұрлан Жұмасұлтанов 

бас пасөзге берген сұхбатында егжей-тег-

жейлі баяндап берген болатын.  

Нұрлан Жұмасұлтановтың айтуынша, 

не гізгі қарызды бұрынғы басшылық 2007-

2008 жылдары жасаған.  Олардың әуе-

жайға келген кезінде онда тек авиа ке ро-

син үшін 6,6 млрд теңге қарыз барлығы 

анық 

талған. Бұл ретте отын алынып, 

авиакомпанияларға үлестірілген, ал олар 

әуежаймен есеп айырысқан. Ал қаражат 

жым-жылас жоқ. Әуежайдағының бар лы-

ғы Ыдрысовтың фирмаларымен ба 

қы-

лан ған: керосин, азық-түлік жеткізу, жаңа 

ұшып-қону жолағына бетон дайындау, 

жүк, жер қатынасы дегеннің бәрі.   Сон-

дықтан олардың пікірінше, қазір Біріккен 

Араб Әмірліктерінде қашқында жүрген 

әуе жайдың бұрынғы басшысы Таир Ыды-

ры совты қылмыстық жазаға тартып, одан 

бә рін өндіру керек.

Ал қазір жаңа басшылық әуежайға 

көтеріңкі бағамен тауарлар жеткізіп тұр-

ған фир малармен келісімшарттарды үзіп 

отыр. Сөйтіп, олар авиакеросин жеткізуші 

ор 

тадағы делдалдардан арылған екен. 

Азық-түлікті де тікелей өндірушіден ала-

тын болыпты. Бұрынғыға қарағанда, әуе-

жай ға бұл екі-үш есе арзанға түсіп отырған 

кө рінеді.   

Марал СҰЛТАНҚЫЗЫ

«Самұрық-Қазына» 

жылжымайтын мүлік қоры 

тарапынан жалға берілетін 

пәтерлер біраз жұрттың 

үмітін оятқаны белгілі. 

Елімізде бірінші рет жүзеге 

асып отырған бұл жүйенің 

жай-жапсарын толық білгісі 

келетіндер де көп. Соған 

орай баспанаға зәру адамдар 

Жылжымайтын мүлік қорына 

көкейде жүрген сұрақтарын 

жиі қоюда. Біз төменде 

қор мамандарының осы 

жайға байланысты берген 

түсініктемелерін ұсынып 

отырмыз.

Ж

АҢА НАРЫҚ

ТӨЛЕМАҚЫСЫНА ШАМАҢ ЖЕТСЕ, 

БІР ҮЙІҢДІ ЕКЕУ ҚЫЛУҒА БОЛАДЫ

Үйлерді жалға беру және кейіннен то-

лық сатып алу құқығымен жалға беру 

ком мерциялық бағытта жүзеге асатыны 

мә лім. Осыған байланысты мұндай үй-

лер ге баспанасы бар, бірақ үй-жағдайын 

жақ сартқысы келетіндер де өтініш бере 

ала ды. Ескеретін жайт – қазіргі тұрып жат-

Жалға алатын пәтердің жұртқа жұмбақ тұстары

Алматы әуежайының қарызын кім қайтарады?

ішінде жалға алу төлемін төлемесе, онда 

өзінің жалға алу құқығын басқа біреуге 

сата алады. Алайда жалға алушы адам 

тұрғын үй кешеніне өзі салған қаржыны 

толық көлемде ала алмайды. Мораторий 

мерзімінен бұрын келісімшарт бұзылатын 

болса, «ФН Менеджмент» ЖШС, ережеге 

сай, пәтерді екінші қайыра пайдалануға 

беру ісімен өзі айналысуға құқылы. 

ӘКІМШІЛІК ТІЗІМІ ДЕГЕН НЕ? 

МЕН МЕМЛЕКЕТТІК КӘСІПОРЫНДА 

ЖҰМЫС ІСТЕЙМІН. МЕН ОСЫ 

ТІЗІМГЕ ҚОСЫЛА АЛАМЫН БА? 

Бұл – Мемлекеттік тұрғын үй қорынан 

пәтер алу үшін есепте тұрған адамдарға 

қатысты дүние. Жергілікті атқарушы орган 

(әкімшілік) Мемлекеттік тұрғын үй 

қорынан пәтер беру үшін немесе жергілікті 

атқарушы органның жеке тұрғын үй 

қорында жалға алған пәтерлерді беру 

үшін азаматтардың тізімін жасақтауы. Ол 

«Тұрғын үй қатынастары туралы» 1997 

жылдың 16 сәуірінде қабылданған ҚР 

Заңына сай жүзеге асырылады. 

ПӘТЕРДІ ЖАЛҒА БЕРУ 

БАҒДАРЛАМАСЫНА ИНТЕРНЕТ 

АРҚЫЛЫ ҚҰЖАТ 

ТАПСЫРУҒА БОЛА МА?

Жоқ, құжат тапсыру тек адамның өзі-

нің қатысуымен, Жылжымайтын мүлік қо-

ры объектілеріндегі тұрғын үй және ком-

мер циялық үйлерді жалға алу үшін құ-

жат тар мен олардың көшірмелерін аза-

мат  тардың өздерінің әкеліп тапсыруы не-

гі  зінде  қабылданады.

қан баспанаңның көлемі әр адамға шақ-

қан да 18 шаршы метрден аспауы және ол 

үйің нің басқа облыс, қалада орналасуы 

шарт. Біраз адамдар егер жаңа үй алғысы 

кел се, бұрынғы баспанасының тағдыры 

не болатыны жайлы білгісі келіпті. Аза-

мат тардың бұрынғы үйі өз иелігінде қала 

бе реді. Оны үстіне ақша қосып, жаңа пә-

тер ге ауыстырудың қажеті жоқ. Яғни тө-

лем қабілетің жар берсе, аз жылдан кейін 

бір емес, екі бірдей үйге ие боласың деген 

сөз. 

СТУДЕНТ ТЕ ПӘТЕРЛІ БОЛА АЛАДЫ

Жалға берілетін үйге қол жеткізуге сту-

дент тердің де мүмкіндігі бар. Отбасын құ-

ру дың орайы келіп, жеке отау тіккісі келген 

жас тың да Жылжымайтын мүлік қорына 

өті ніш беруіне әбден болады. Бірақ жо ға-

ры оқу орнының тәлімгерінде жеке табыс 

бол мауына байланысты оның төлем қа бі-

ле тін 100 пайыз ата-анасы қамтамасыз 

етуі шарт. Сондай-ақ студент өтінішінде 

жанұя мүшелерін түгел көрсетуге міндетті. 

Се бебі Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі 

үй ді жалға берудің ең жоғарғы сомасын 

нақ тылайтын кезде, яғни өтініш иесінің 

тө лем қабілетін анықтағанда, отбасы мү-

ше лерінің барлығының жиынтық та быс-

та рын есепке алады. 

13 МЫҢ ТЕҢГЕНІ 

НЕ ҮШІН ТӨЛЕЙМІЗ?

Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі тұ ты-

ну шының төлем қабілетін анықтап, жалға 

алу дың ең жоғарғы сомасын нақтылау 

үшін комиссиялық ақы ретінде 13 мың 

теңге алады. Жұрт арасында бұған на ра-

зы лар да жоқ емес. Олар «осы соманы не-

ге өзге банктердегідей тек өтініші қа на ғат-

тан дырылған  азаматтардан  ал мас қа?» 

дей ді. 

Бұған банктің де айтар уәжі дайын. 

Өті ніш берушінің әр жерден жинап әкелген 

құ жаттарын қарастырып, жеті күн ішінде 

соған қызмет етуі үшін банкке қосымша 

еңбек ресурстары қажет. Сондай-ақ 

Алғашқы несие бюросы, Зейнетақы мен 

төлемақы төлеу мемлекеттік орталығынан 

өтініш беруші мен отбасы мүшелерінің 

қарызы бар-жоғын анықтау да шығынды 

қажет етеді екен. Оған зейнетақы төлем-

де рі туралы ақпаратты сұратуды қосып 

қо йыңыз. Бұл ғана емес, үй алғысы келетін 

адам нан қабылданған құжаттарды сақтау 

да қып-қызыл ақша көрінеді. 

Міне, осы көрсетілген жайттар және 

банк қарастырған тиімділік туралы нор-

ма ның 5 пайызына сай, комиссияның кө-

ле мі 13 мың теңгені құрайды. 

Бұған қоса, банктің өтініш иесіне төлем 

қа білеті туралы сараптама жасау үшін көр-

се тер қызметі бір реттік, ал өтініш иесінің 

банк клиенті еместігін де ескеру керек 

екен. 

Бұл ретте банктің негізге алған басты 

құ жаты – 1995 жылы тамыздың 31-інде 

қа былданған «Банктер және банк шаруасы 

жө ніндегі» Қазақстан Республикасы Заңы. 

Он дағы №2444 нормаларда, соның ішін-

де 39-баптың 1-тармағында «банк қыз-

меті үшін көрсетілетін комиссияны, та-

риф ті банктердің өзі белгілейді» делінген. 

ШАРТ БҰЗЫЛСА, ҚАРЖЫ 

ҚАЙТАРЫЛМАЙДЫ 

Жалға алушы азамат кейіннен сатып 

алу құқығымен жалға берілетін пәтерге 

қатысты кез келген операцияны тек бес 

жылдық мораторий біткеннен кейін ғана 

жасай алмақ. Егер де ол алғашқы бес жыл 

Қазақстандық марка тарихын 

буыны қатпаған, жас десе де бо-

лады. Өйткені КСРО кезінде ор та-

лық тандырылған «Гознак» фа бри-

ка 

сы барлық кеңес маркаларын 

шы  ғаратын. Егемендікке қол жет кіз-

ген нен кейін өз маркамызды шығару 

мә селесі туындады. Өйткені марка 

кез келген елдің бет-бейнесі іспетті. 

Сон дықтан Үкіметтің шешімімен де-

реу отандық марка шығаруды қолға 

алу қажет болды. Бұл қиын еді. Бі-

рін шіден, «тырнақтай» қағазға қа-

жет 

ті суретті бейнелейтін суретші 

та бу оңай емес. Екіншіден, марканы 

ба сатын арнайы құрал-жабдық ке-

рек. Үшіншіден, марка елдің пошта 

әкім шілігінің фирмалық белгісі бо-

Мен биылдан бастап марка жинаумен айналыса бастадым. 

Туыстарым мен таныстарымның үйіндегі марканың бәрін жинап 

алдым.  Бірақ еліміз Тәуелсіздік алған соң шыққан тұңғыш марка 

туралы ешкім айтып бере алмады. Сол жайында білгім келеді.

Жасұлан ЕРМЕКОВ, оқушы

лып табылады. Сондықтан оның 

әкім  шілік дәрежесін көрсететін та-

қы 

рып айқындалуы тиіс. Міне, 

осын  дай  қиыншылықтарға  қа ра-

мас тан, 1992 жылғы 20 наурызда 

Қа зақстанның «Алтын Сарбаз» атты 

тұң ғыш пошта маркасы айналымға 

шық ты. Онда Алматы облысындағы 

Есік қорғанында табылған сақ 

жауынгерінің  киімі бейнеленген. 

Тұңғыш марканың идеялық авторы 

сол кездегі ҚР байланыс министрінің 

орын басары Қажыкен Базылов бо-

ла 

тын. Суретін Г.Комлев салған. 

Мәс  кеудің  «Гознак»  фабрикасында 

жыл  тыр қағазбен басылды. Та ра-

лымы – 2500 мың дана. Бағасы 50 

тиын еді.

Классикалық схема 

бойынша пәтер жалдауға 

және кейіннен пәтерді 

сатып алу құқығымен 

қоса, жалға алу кезінде 

өз қызметкерлеріне кепіл 

болуға ниет еткен заңды 

тұлғаларға хабарлама: 

социал, эконом, бизнес-

класс пәтерлері тек қана 

жеке тұлғаларға арналған.

Мұрат АЛМАСБЕКҰЛЫ

НАҚТЫ ДЕРЕК

Қазір Астанада «Ақ Жайық» пен «Әл-Арқа» үйлерінің құрылысы ғана 

аяқталды. Ондағы 377 бос пәтердің тек 141-і ғана қор компаниялары 

қызметкерлері арасында бөліске салынады. Ал қалған 236 баспана өзге 

азаматтарға тиесілі болады. Арендалық пәтерлер 2012 жылдың аяғына 

дейін беріледі, сондықтан үйге мұқтаж жандардың пәтерге деген қажеттілігін 

барынша қамтамасыз етуге мүмкіндіктері бар. 

«САМҰРЫҚ-ҚАЗЫНА» ЕСКЕ САЛАДЫ

Арендалық пәтерлер төлем қабілеті жоғары азаматтарға арналған. 

Өйткені қаржы Ұлттық қордікі, оны кері қайтару қажет. Негізі, Ұлттық 

қордың қаржысы үлескерлердің мәселесін шешуге бағытталған еді, демек, 

бұл үйлер үлескерлердің қатысы бар құрылысты аяқтау үшін сатып алынған. 

Жылжымайтын мүлік қоры жалға беру үшін арнайы нысандар салған жоқ, 

керісінше, үлескерлердің қатысы бар үйлерді сатып алып, сондағы бос 

пәтерлерді жалға беріп жатыр. 

ҚАМҚОРЛЫҚ

КОММУНИКАЦИЯ

Тегін телефон 

байланысы – 

майдангерлер 

отбасына көмек

Цифрлық 

телевизияны 

тамашалайтын 

болдық

Қазіргі уақытта еліміздегі екінші дә ре-

желі банктер Ұлы Отан соғысына қа ты  су-

шы отандастарымызға түрлі сый-сия пат-

тар тарту етіп, жеңілдіктер жасап жа тыр. 

Бі рі майдангерлер отбасын банк қыз меті 

тө лемдерінен босатса, енді бір қар жы ме-

кемесі оларға қомақты қаражат ұсы нып 

отыр. «Қазақстан теміржолы» ұлт тық ком-

паниясының жыл аяғына дейін ар да гер-

лер ге пойызбен тегін жүруге мүм кін дік 

бер        генін  білеміз.  Сондай-ақ  еліміздің  бар-

 лық аймағында посткеңестік кеңістік ел  де-

рін фашизм бұғауынан мәңгілік азат ет  кен 

қарт 

тарымызға баспана мен басқа да 

әлеу меттік көмек берілуде. 

Енді әрбір майдангер «Қазақтеле ком-

ның» номиналы мың теңге болатын «Тар-

лан» атты телефон картасын тұтына ала-

ды. Оның көмегімен еліміз бен алыс-жа-

қын шетелдердегі азаматтармен емін-ер-

кін тілдесуге болады. Бұл – қатары си реп 

қалған ардагерлердің ұзақ уақыт ха-

барласпай кеткен жолдас-жораларымен 

бай  ланыс жасауына да таптырмас мүм кін-

дік. 

Бұған қоса, мамырдың 7-9-ы күндері 

ара  лы ғында «Қазақтелеком» АҚ Қазақстан 

ау  мағында халықаралық телефон бай ла-

ны сы құнына жеңілдіктер жасайды. Түн гі 

00.00 және 03.00 аралығында бұл же ңіл-

дік 15 пайыз болмақ. Ал 03:00 мен таңғы 

06.00-ге дейінгі аралықта 60 пайызға де-

йін жеңілдік жасалады. Күндіз 9 Мамыр 

кү  ні 25 пайыз жеңілдік болады. 

Байланыс операторы өздерінде тізімде 

тұр ған соғыс ардагерлері мен оларға те-

ңес тірілген тұлғаларға естелік сыйлықтар 

та быс етеді. Майдангерлер мен тыл қай-

раткерлерінің құрметіне салтанатты ша ра-

лар ұйымдастыру да жоспарланып отыр. 

Ұлы Жеңістің 65 жылдығына арналған 

ша 

 

раларға компания барлығы 29 млн 

тең   ге  (!)  жұмсамақшы.

Болатбек МҰХТАРОВ

Бекер күліпті. 2015 жылға қарай бә рі-

бір сандық телевизияға көшетін болдық. 

Бұл туралы күні кеше байланыс және ақ-

па рат министрі Асқар Жұмағалиев жет-

кізді. Министрлік СТ-ға көшу жоспарын 

әзір  леп те қойған. 13 сәуірде Үкімет оны 

ма құлдады. Сөйтіп, осы жылдың 1 жел-

тоқ са нына дейін спутниктік сандық хабар 

та ра ту жүзеге асырылады. Ол бойынша 

отан дық және ресейлік  40 телеарнаны те-

гін тамашалай аламыз. Құзырлы мекеме 

жа ңа жиілік-аймақтық жоспар бойынша 

эфир лі сандық хабар таратудың эко но ми-

ка лық есебін жүргізіп көрмекші. Тәжірибе 

2011 жылдың шілдесінде Қарағандыда 

бас талады. Шекаралық аймақтардан бас-

тал ған белгі біртіндеп бүкіл ел аумағына 

та райды. СТ-ның тұңғыш мультиплексіне 

20 телеарна енеді екен. Оның ішіне қай 

телеарнаны енгізу жөнінде қазір сарапшы 

топ айналысуда. Тұңғыш мультиплекс үшін 

де тұтынушы бір тиын төлемейді.  Сонымен 

бірге кабельді және спутниктік желі опе ра-

тор лары бұл «міндетті контентті» өз тұ ты-

ну шыларына осындай шартпен жеткізетіні 

жос парланған. 

Алайда сандық телевизияны та ма ша-

лау ға қосымша құрал – Set-to-boxes қа-

жет. Оның көмегімен сандық белгі ана лог-

тік режимге көшіріледі. Кейбір елдерде 

мұн дай құралды жалға алады. Ал АҚШ-та 

50 пайыздық жеңілдікпен сатып алуға та-

лон беріледі. 2007 жылы СТ-ға көшкен 

кез де Ұлыбритания мүгедектер мен 75 

жас тан асқан азаматтарға жәрдем ретінде 

тех никалық құралды тегін орнатып берді.  

Біз де де тұрғындардың әлеуметтік жағ да-

йы нашар бөлігіне осындай құралды тегін 

та рату жағы қарастырылуда.  

Айта кету керек, СТ қызметі, әсіресе, 

қа 

 

ла тұрғындарына таңсық емес. Тіпті 

қол  жетімді де. Өйткені елімізде кабельді 

те  левизия қызметін ұсынатын 60-тан ас-

там компания абоненттері сандық ре жим-

ге жыл сайын қосылып отырды. Бірақ көп-

ші  лік аналогтік режимдегі стандартты ба-

за  лық  пакеттерді  сатып  алуға  дағ ды лан-

ған. 

жүктеу/скачать 3,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: