Дипломдық жобаның мақсаты нақты мысал негізінде компанияның бренд
Брендті бағалау әдістері мен тәсілдері
жүктеу/скачать 3,5 Mb. Pdf көрінісі
|
2019 5B090800 Джабасова А., Рахимова Д.
| 1.3 Брендті бағалау әдістері мен тәсілдері
Зияткерлік меншікті бағалаудың үш негізгі тәсілі бар - табыстық, шығындық және салыстырмалы.
өзгеше өзге құн табыстық, шығындық және салыстырмалы тәсілдерге топтастырылған бағалау әдістерін қолдану жолымен белгіленеді. Бағалаудың нақты әдістерін таңдау бағалау мақсаттарымен және қолда бар немесе қол жетімді бастапқы деректермен айқындалады. Әрбір тәсілді қолдану кезінде зияткерлік меншік объектілері қызметінің экономикалық және заңды мерзімдері ескеріледі. Негізгі табыстық тәсілі болып табылады. Шығындық тәсіл көмекші ретінде және объект табыс тәсілінің көмегімен бағалау қиын болған жағдайларда пайдаланылады. Салыстырмалы тәсілді қолдану зияткерлік меншік объектілерінің бірегейлігіне және зияткерлік меншік объектілерімен коммерциялық мәмілелер бойынша ақпараттың болмауына байланысты шектелген. Табыс тәсілі күтудің экономикалық қағидасына негізделеді және зияткерлік меншік объектісін пайдаланудан түсетін болашақ табыстардың ағымдағы құнын айқындаудан тұрады. Табыс тәсілі ескереді: -кірістер мен тәуекелдердің әртүрлі түрлері; -шығын факторлары; -ақша ағындары арналары; -құқықтарды пайдаланудың ықтимал мерзімдері; -саланың, өндірілетін өнім көлемінің, нарықтық конъюнктураның даму болжамы. Бағалаудың табыстық тәсілін қолдану кезінде мынадай әдістер қолданылады: -кірістерді капиталдандыру әдісі; -ақша ағындарын дисконттау әдісі; -лицензиялық сыйақыдан босату әдісі. 28
Кірістерді капиталдандыру әдісі осы объектіні пайдаланудан түскен табысты ағымдағы құнға тікелей түрлендіру негізінде зияткерлік меншік объектісін бағалаудан тұрады. Бұл әдіс бірдей уақыт кезеңдерінде өзара тең немесе пайдаланудың тұрақты шарттарын сақтай отырып, зияткерлік меншік объектілерін пайдаланудан түсетін бірдей қарқынмен өзгеретін ақша ағындарын әкелетін бағаланатын объектілер үшін пайдаланылады. Табысты капиталдандыру зияткерлік меншік объектісінің құнын оны пайдаланудан түскен табыс тұрақты болған жағдайларда жеткілікті дәлдікпен айқындауға мүмкіндік береді, мысалы, бұл табыс патенттелген өнертабысты пайдаланғаны үшін көлемі бойынша тұрақты лицензиялық төлемдер (роялти) құрайды. Есепке салық салуға дейінгі табыс алынады, өйткені бағалау мақсаты- зияткерлік меншік объектісінің нарықтық құнын анықтау. Табысты капиталдандыру кезінде мынадай жұмыстар жүргізіледі: -бағалау объектісі әкелетін таза табыстың көздері мен мөлшері анықталады; -таза табысты капиталдандыру ставкасы айқындалады; -бағалау объектілерінің құны таза табысты капиталдандыру ставкасына бөлуден жеке ретінде есептеледі. Ақша ағындарын дисконттау әдісі зияткерлік меншік объектілерін пайдаланудан барлық болашақ ақша ағындарын дисконттаудың белгілі бір ставкасы бойынша бағалау жүргізу күніне келтіру үдерісін білдіреді. Бұл әдіс пайдаланудың тұрақты шарттарын сақтай отырып, зияткерлік меншік объектілерін пайдаланудан бір-бірімен тең уақыт кезеңдеріне тең емес ақша ағындарын әкелетін бағаланатын объектілер үшін пайдаланылады. Ақша ағындарын дисконттау кезінде мынадай жұмыстар жүргізіледі: -бағалау объектілерін пайдаланудан түсетін таза табысты құрайтын болашақ ақша ағындары бағаланады; -дисконттау ставкасы айқындалады; -болашақ кірістердің жиынтық ағымдағы құны есептеледі; -алынған нәтижеге ағымдағы кезеңге келтірілген бағалау объектілерінің құны қосылады. Дисконтталатын табыс ретінде таза табыс немесе ақша ағыны пайдаланылуы мүмкін. Лицензиялық сыйақыдан босату әдісі зияткерлік меншік объектісіне айрықша құқық иесі, егер бұл құқықтар басқа тұлғаға тиесілі болса, ол төлеуге мәжбүр болатын лицензиялық сыйақыны төлеу қажеттілігінен босатылады. Әдістің мәні лицензиялық шарт жасалатын зияткерлік меншік объектісінің құны осы лицензиялық шарт бойынша барлық лицензиялық төлемдердің ағымдағы сомасы ретінде қарастырылады. Лицензиялық төлемдер роялти немесе паушалдық төлемдер түрінде төленеді. Роялтидің есептік ставкасы лицензиялық шарттарды жасасудың отандық және шетелдік тәжірибесін талдау негізінде белгіленеді. Ақпарат көздерінде 29
қажетті деректер болмаған жағдайда, роялтидің есептік ставкасы лицензия объектісін пайдалану нәтижесінде әлеуетті лицензиат алуы мүмкін экономикалық әсерді немесе пайданы талдау жолымен анықталуы мүмкін. Лицензиялық шарт объектісін пайдалану кезінде лицензиаттың алатын экономикалық тиімділігі немесе табысы лицензия бойынша өнімді сату сомасы мен осы өнімнің өзіндік құны мен өнімді өткізуге келтірілген шығындар арасындағы айырма ретінде айқындалуы мүмкін. Бұл ретте лицензиаттың барлық шығындары мен түсімдері есеп айырысу жылына келтірілуі тиіс. Роялтидің есептік мөлшерін анықтау үшін роялти базасын таңдау қажет. Роялти базасы лицензиар мен лицензиат өнімді өндіру (сату) көлемінің өсуіне, лицензия негізінде технологияны қолдануға қарай лицензиялық шарт объектісін пайдаланудан кіріс алатындай таңдалады. Өндірілген (өткізілген) өнімнің құны, лицензиялық өнімнің бірлігінен тіркелген аударым, лицензия бойынша объектіні пайдаланудан түскен қосымша табыс база бола алады. Паушалдық төлемді пайдаланған кезде лицензиат несие беруші, ал лицензиар – несие алушы ретінде әрекет етеді. Лицензиар банкке салынған пайданы мөлшері бойынша және уақыты бойынша роялти түрінде лицензиялық сыйақыны төлеуге тең мөлшерде қамтамасыз ететін паушалдық төлемдердің осындай сомасын алуға ұмтылады. Дисконттау әдісін пайдалана отырып, роялти нысанындағы ағымдағы төлемдерді паушалдық төлемге жеткізуге болады және керісінше, паушалдық төлемді лицензиялық шарттың барлық әрекет ету кезеңінде роялтидің орташа деңгейіне жеткізуге болады. Дисконт ставкасы ретінде ұзақ мерзімді несиелер бойынша коммерциялық банктің қолданыстағы ставкалары, сала бойынша рентабельділіктің орташа деңгейі, ұқсас инвестициялар бойынша кіріс нормасы немесе пайызбен көрсетілген тиімділіктің салалық нормативтік коэффициенті алынуы мүмкін [3]. жүктеу/скачать 3,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|