Дәріс 4. Архебактерияладың морфологиясы, систематикасы және

1050С  темп-рада)  тіршілік  етуге  бейімделген  Sulfolobus,  Desulfurococcus, 

Thermophіllum  туыстары,  ал  галобактерияларға  Halococcus,  Halobacterіum 

туыстары жатады. 

Галобактерияның  ішінде  аэробты  да,  анаэробты  да  өкілдері  кездеседі. 

Олардың  бір  ерекшелігі  —  фотосинтез  процесі  кезінде  күн  сәулесін 

хлорофилл  дәні  арқылы  емес,  керісінше,  бактериородопсин  (белок)  арқылы 

сіңіреді. Архебактериялардың термоацидофильді топтары Thermoplasma жоғ. 

темп-рада (600С), төменгі қышқылдықта (рН(1-2), оттегі жоқ жерде тіршілік 

етеді.  Молекулалық  деңгейде  жүргізілген  зерттеулерге  қарағанда 

Архебактериялардың  эукариотты  ағзадерге  ұқсастығы  бар.  Сондықтан 

Архебактериялар тобындағы микроағзадердің эволюция тұрғысынан алғанда 

шығу тектері бірдей болуы мүмкін деген болжам айтылады. 

. 

    К.Вуз  1977-2002  аралығында    архебактерияларды    зерттеп,ол    тіршіліктің  

үшінші    түріне    жатқызды.      Бұрын    тірі      организмдерді    екі    үлкен  

патшалыққа    бөлген:эукариоттылар    және      прокариоттылар.  К.Вуздың  

ұсынуымен    тірі    организмдерді      үш    доменге    бөлді.  Eukarya,  Bakteria  , 

Archea Архебактериялар бактериялардан  құрылымдары  мен  молекулярлы-

биологияның    қасиеттері    бойынша      ерекшеленеді    және    эукариоттармен  

кейбір  ұқсастықтары  бар. 

Клеткалардың  пішіндері    әр    түрлі:таяқша,үш  бұрыш,төрт    бұрыш    пішінді  

болады.Алайда  архебактерияларда    бұл    түрлері      өзгеше    болып   

келеді.Бұларда  бұрыс    сфера    және    бұрыс    таяқша    болып    келеді.Таяқша  

тәрізді    архебактериялар    сопақша,коккабациллалы    және    қысқа    таяқша  

түрінде   болады.Кейбір    түрлері   жіпше    тәрізді,табақша,әйнектің      сынығы  

тәрізді  жазық  үшбұрышты,төртбұрышты  пішінділер  жатады. 

Кокктардың      мөлшері    1-2  мкм,жазық    төртбұрышты,клеткалардың  

қалыңдығы  0,2-0,3  мкм.Жіпше      тәрізді    клеткалардың    ұзындығы    100-200 

мкм.Жақында  (2002ж)өте  ұсақ  түрі  сипатталған.Оларды  нанобактериялар  

д.а.Көптеген    ұқсастықтарына    байланысты    Берджи    анықтағышында  

архебактерияларды    13  топ  метан    түзуші    бактериялармен  

біріктірген.Берджи    анықтағышында    Метан    түзуші    бактерияларлдың  

3туысы    сипатталған  Methanobacterium,  Methanosarcina,  Methanococcus. 

Олардың    негізгі    ерекшеліктері  –  метан    түзеді,және    мктан    түзу    арқылы  

энергия  алады. 

Архебактериялар    мен    метантүзуші    бактериялар    басқа    бактериялардан   

айырмышылығы    экстремальды    жағдайда    тіршілік    етуі    өте    тұзды  

жерлерде 

(галофильдер) 

ыстық 

қышқылды 

 

жерлерде  

(термоацидофильдер).60

0

  С      температурада,қышқылды    ортада    (рН  1-2) 

өседі.  

Клетка   қабықшасы  5 типке  бөлінеді: 

1.  Иілген    қапшық        түрінде,пептидогликан    жоқ,гетереполисахаридтен  

тұрады. Methanosarcina және галобактерияларда табылған. 

2.  Иілген    қапшық    псевдомуреиннен    Methanobacterium  туысына  

жататын  метаногенді  бактерияларда  табылған. 

3.  Иілімді   қапшығы  жоқ  Methanococcus туысына  жатады. 

4.  Қабықшасы  иілімді  емес,ол  гетеропротеиннен тұрады.Halobacterium 

5.  Ешқандай қабықшасы жоқ архебактериялар. Thermoplasma 

Псевдомуреииннің    химиялық      құрамы    муреинге    қарағанда    өзгеше  N-

ацетилмурам    қышқылының    орнына      N-ацетилталозамин    болады.Клетка  

қабықшасында    пептидогликан    қабатының    болмауы    архебактерияларды  

антибиотиктерге    төзімсіз    болады.Архебактериялардың  клеткалары  

прокариотты    болғандықтан,оларда      ядро    мембранамен    қапталған.Бірақ  

археобактериялардың  рибосомасының  құрылысын  нағыз  бактериялар  мен 

эукариот/н  өзгеше.Мөлшері    бойынша    олар  70S.Морфологиясы  жағынан  

археобактериялар рибосоманың кіші  бөлігі бөлігі (30S) өзгеше. 

Архебактериялардың  рибосомасының  кіші  бөлшегінде    тұмсығы    бар.Бұл  

жағынан,ол    эукариоттар    рибосомасына      ұқсас,бірақ    қалақтары  

жоқ.Рибосомадағы  белоктардың    саны    бактериялардың    белоктарының  

санына  қарағанда  артық,бірақ эукариоттардан  кем. 

жүктеу/скачать 1,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: