Зерттеу әдістері
Біз техникалық-тактикалық шеберлікті
жетіл діру бағдарламасын құруда жарыс кездесу-
лерінің стенографиялық нәтижелерін есепке
алдық. Олар жетілдірудің жеке бағдарламасын
құруда негізге алынған болатын. Әр палуанға
төмендегідей техникалық-тактикалық көрсет-
кіш тер анықталып берілді:
– белсенділік – жарыс белдесуінде палуан
шабуылға кетірген уақыт (сек);
– жалпы вариативтілік (шартты бірлікте),
яғни, палуанның жарыс кездесулерінде қолдан-
ған түрлі әдістер көлемі;
– жалпы вариативтілік (шартты бірлікте),
яғни, төрешілер бағалайтын палуанның жарыс
кездесулерінде қолданған түрлі әдістер көлемі;
– шабуыл тиімділігі (% бойынша) төрешілер
бағалайтын техникалық әрекеттер жасау саны;
– шабуыл тиімділігі (% бойынша) нәтижелі
жүйе жасалған қарсылас тарапынан жасалған әре -
кеттерге бағытталған техникалық әдістер саны;
Біз әзірлеген техникалық-тактикалық шебер-
лікті жетілдіру міндеттерінің жүйесі маңызды
факторлардың негізінде қалыптасты:
– әртүрлі анатомо-морфологиялық, физика-
лық және психологиялық ерекшеліктері бар
серіктестерді таңдап алу;
– тәсілдерді өткізуге қолайлы жағдайлар жа-
сау үшін әртүрлі тактикалық дайындық түрлерін
қолдану;
– палуандардың өзара орналасуының ара-
лық және бастапқы қиындықтары;
– басып алулардың тиімді орындалуы;
– бұлшық еттердің босаңсу және кернеу
дәрежелері.
Тапсырмалар жүйесін құра отырып, біз
келесі міндеттерді анықтадық:
1) техникалық-тактикалық әрекеттерді жа-
рыстарды тиімді қолдану мақсатында жетілдіру;
2) техникалық-тактикалық әрекеттерді жа-
рыс жекпе-жектерінде туындауы мүмкін әртүрлі
жағдайларда жетілдіру.
Қойылған міндеттерді шешу мақсатында біз
келесі әрекеттерді қолдануды ұсынамыз:
Бірінші міндетті жаттықтырушылар біз
саралаған әдістемелік тәсілдерді қолдана оты-
рып шешті:
– тәсілді жарыстарда тиімді қолдану талап-
тарын арттыра отырып біртіндеп орындау қажет;
– біртіндеушіліктің педагогикалық принцип
талаптарын сақтау, яғни нәтижеліліктің артуы
техниканың бұзылуына алып келмеуі қажет.
Екінші міндетті орындау үшін келесі әдіс-
темелік тәсілдерді орындау ұсынылды:
– техникалық-тактикалық әрекеттерді орын-
дау үшін жағдайды қиындату (бастапқы
орын ның өзгерісі, тірек шарттарының, тірек
аумағының өзгерісі, міндеттерді орындаудың
түрлі жылдамдығы мен дәлдігі, дайындық
жұмыстарының түрлі әрекеттерін орындау, т.б.);
– экстремалды жағдайда техникалық-так-
тикалық әрекеттерді орындау (эмоционалды
шиеленіс және қажудың әр түрлі дәрежесімен,
көруді пайдаланудың шектеулігімен және т.б.);
– техникалық-тактикалық iс-әрекеттерді орын-
дау шарттарын жеңiлдету (бұлшық ет қауырт-
тылығын төмендету, бағдарларды енгiзу және эле-
менттердiң шұғыл ақпарат бірліктері, бөлшектерi);
– техникалық-тактикалық
iс-әрекеттерді
орын дау үшiн тапсырманы қиындату (iс-әрекет-
тi орындауы, шарттардың өзгеруi немесе басқа
қозғалыстармен тапсырмаларды кешенді орын-
дау элементтерi).
Палуандардың
аналитикалық
және
рефлексивтік ойлауларын қалыптастыру үшін
ISSN 2520-2634 Journal of Educational Sciences. №2 (51). 2017
83
Мырзабосынов Е.
олардың бойында педагогикалық үрдіс бары-
сында келесі дағдыларды қалыптастыру қажет:
– қолайлы динамикалық жағдайларды жасау
үшiн техниканың нақты бiрлiктерiн жетiлдiру,
пайдаланылатын тактикалық әрекеттi орындау;
– тактикалық ұстанымдардың түрлі нұс-
қаларын жүзеге асыру;
– басып алу жағдайына байланысты олар-
ды әртүрлі стильде (күштік, темптік және ойын)
жүргізу;
– қарсыласымен белдесу түрлі нұсқаларды
жүзеге асыруға икемді болу (меншiктi қызметтiң
ұйымы, бәсекелестiң үйреншiктi тайталасын
iрiткi салу және бәсекелеспен өзара iс-әрекеттiң
ұйымы);
– түрлі бағыттағы қарсы шабуыл, шабуыл-
шы және қорғаныстық басып алуларды құру.
Әр түрлi тактикалық қондырғылардың жарыс
айқастарында өткiзуі жарыста жақындатылған
жаттығу шарттарында қайта-қайта олардың
қайталауы талап етіледi. Біздің ойымызша, па-
луан кемел түрде бірқатар дағдыларды меңгеруі
қажет:
– шабуыл және қорғаныстық қызметтер
үшін кілем көлемін ұтымды қолдану;
– шынайы және жалған техникалық-такти-
калық әрекеттерді уақытында шапшаң таңдау;
– қорғаныс әрекетін бәсекелеске орындау
үшiн арақашықтықтың өзара орналасуы, басып
алулар, орын ауыстыруы қолайлы өз шабуыл-
шысына, қарсы шабуыл жасауға мәжбүр ету;
– жарыс кездесулердiң әр түрлi шартта-
рындағы iс-әрекеттерi және техникалық-так-
тикалық әрекеттерді қиыстыру;
– техникалық-тактикалық iс-әрекет жүргiзу-
дiң қарқындылығын реттеу.
Достарыңызбен бөлісу: |