Г. К. Кенжебаев ҚазаҚстан тарихынан әңгімелер Жалпы білім беретін 11 жылдық мектептің 5-сыныбына арналған оқулық
жүктеу/скачать 6,79 Mb. Pdf көрінісі
|
5 synyp
| §36. абай Құнанбайұлы
1. Өмір жолы. Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845 – 1904) – қазақ халқының ұлы ақыны, саз- гер, қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушы, ойшыл. Оның әкесі Құнанбай өз заманында беделді адам, аға сұлтан, қажы болған. Абай алдымен ауыл молдасынан сауат аша- ды. Он жасқа толғаннан кейін Семей қаласын- дағы Ахмет Риза медресесінде үш жыл оқиды. Абай парсы, шағатай (ескі өзбек) тілдерін жетік меңгереді. Медреседе оқып жүріп, Семейдегі «Приходская школаға» оқуға түседі. Орыс тілінде сауатын ашып, орыс тілі және әдебиетімен танысады. Ақын-жазушылардың еңбектерін оқып, өз бетінше білімін жетілдіреді. Бірақ Абай мұсылманша да, орысша да оқуын аяқтай алмайды. Әкесі Құнанбай оны ел билеу ісіне араластырмақ болып, елге шақыртып ала- ды. Сөйтіп, Абай 13 жасынан ел ісіне араласа бас тайды. Абай 12 жасынан бастап өлең жазған. Бірақ қатал әкеден жасқанып, өлеңдерін достарының аттарымен таратады. Тек қырық жастан ас- қаннан кейін ғана өлеңдеріне өз атын қоя бас- тайды. Абай әкесінің қасын- да болған жылдары би- болыстардың, патша үкі метінің отаршылдық саясатын, елдегі тең- сіз дікті, аштық пен жалаңаштықты өз көзі- мен көреді. Ол елге пай- далы, адамгершілігі мол әділ басшы болуды мақсат етеді. 1876–1878 жылдары елінде болыс болып сайланады. Сонда әділ билігімен елге та- Абайдың «Берекеңді қашырма, ел тыныш болса, сол жақсы» деген сөзін қалай түсінесің? Абайдың замандаста- ры: Шоқан, Ыбырай, Махамбет, Біржан сал, Сүйінбай ақын туралы не білетініңді есіңе түсір. Абайдың Мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби- мемориалды қорық музейі қорынан алынған бейнесі 118 нылады. Шешен сөйлеуге төселеді. Елдегі дау- лы мәселелерді шешу кезінде Абай билеушілер- дің әділетсіздігі мен қатыгездігіне қарсылық білдіріп отырды. Елдегі жүгенсіздік, қаталдық үшін әкесі Құнанбаймен жиі-жиі тартысып қала береді. Өлеңдерінде надандықты, билер мен шенеуніктерді аяусыз әшкереледі. жүктеу/скачать 6,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|