Аман абасилов әлеуметтік лингвистика
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТІЛ ТУРАЛЫ
жүктеу/скачать 2,06 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жалпы ережелер 1-бап. Негізгі ұғымдар Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады: диаспора
- Осы Заңның реттейтін мәселесі
- Қазақстан Республикасындағы тіл туралы заңдар
- Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі
- Орыс тілін қолдану
- Мемлекеттің тіл жөніндегі қамқорлығы
- Тілдердің қолданылуына кедергі келтіруге жол бермеу
| ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТІЛ ТУРАЛЫ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢЫ 1997 жылғы 11 шілде № 151 Осы Заң Қазақстан Республикасында тілдердің қолданылуының құқықтық негіздерін, мемлекеттің оларды оқып-үйрену мен дамы- ту үшін жағдай жасау жөніндегі міндеттерін белгілейді. Қазақстан Республикасында қолданылатын барлық тілге бірдей құрметпен қарауды қамтамасыз етеді. I тарау Жалпы ережелер 1-бап. Негізгі ұғымдар Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады: диаспора – өзінің тарихи шығу тегінен тысқары елде тұрып жатқан халықтың бір бөлігі (этникалық қауымдастық); ономастика – тіл білімінің жалқы есімдерді, олардың пайда бо- луы мен өзгеруінің тарихын зерттейтін бөлімі; орфография – дұрыс жазу ережесі, сөйленген сөзді (сөздер мен грамматикалық тұлғаларды) жазбаша беру тәсілдерінің бірізділігін белгілейтін ережелер жүйесі; топонимика – ономастиканың географиялық объектілердің ата- уларын, олардың пайда болуы, өзгеру, қолданылу заңдылықтарын зерттейтін бөлімі; транслитерация – бір графикалық жүйедегі мәтіндер мен же- келеген сөздерді басқа графикалық жүйенің құралдарымен әріппе- әріп арқылы беру. 2-бап. Осы Заңның реттейтін мәселесі Мемлекеттік, мемлекеттік емес ұйымдар мен жергілікті өзін-өзі 208 басқару органдарының қызметінде тілдерді қолдануға байланысты туындайтын қоғамдық қатынастар осы Заң реттейтін мәселе бо- лып табылады. Осы Заң жеке адамдар арасындағы қатынастарда және діни бір- лестіктерде тілдердің қолданылуын реттемейді. 3-бап. Қазақстан Республикасындағы тіл туралы заңдар Қазақстан Республикасындағы тіл туралы заңдар Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы Заңнан, тілдерді қолдануға және дамытуға қатысты Қазақстан Респуб- ликасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады. Тіл туралы заңдар Қазақстан Республикасының азаматтарына, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады. 4-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі — қазақ тілі. Мемлекеттік тіл – мемлекеттің бүкіл аумағында қоғамдық қаты- настардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі. Қазақстан халқын топтастырудың аса маңызды факторы болып табылатын мемлекеттік тілді меңгеру - Қазақстан Республикасының әрбір азаматының парызы. Үкімет өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар: Қазақстан Республикасында мемлекеттік тілді барынша дамытуға, оның халықаралық беделін нығайтуға; Қазақстан Республикасының барша азаматтарының мемле- кеттік тілді еркін және тегін меңгеруіне қажетті барлық ұйымдас- тырушылық, материалдық-техникалық жағдайларды жасауға; қазақ диаспорасына ана тілін сақтауы және дамытуы үшін көмек көрсетуге міндетті. 5-бап. Орыс тілін қолдану Мемлекеттік ұйымдарда және жергілікті өзін-өзі басқару органдарында орыс тілі ресми түрде қазақ тілімен тең қолданылады. 6-бап. Мемлекеттің тіл жөніндегі қамқорлығы 209 Қазақстан Республикасының азаматының ана тілін қолдануына, қарым-қатынас, тәрбие, оқу және шығармашылық тілін еркін таңдауына құқығы бар. Мемлекет Қазақстан халқының тілдерін оқып-үйрену мен дамыту үшін жағдай туғызу жөнінде қамқорлық жасайды. Ұлттық топтар жинақты тұратын жерлерде іс-шаралар өткізілген кезде олардың тілдері пайдаланылуы мүмкін. 7-бап. Тілдердің қолданылуына кедергі келтіруге жол бермеу Қазақстан Республикасында тілдік белгісі бойынша азамат- тардың құқықтарын кемсітуге жол берілмейді. Қазақстанда мемлекеттік тілдің және басқа да тілдердің қолданылуына және оларды үйренуге кедергі келтіретін лауазымды адамдардың іс-әрекеттері Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа әкеп соқтырады. II тарау жүктеу/скачать 2,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|