Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығына арналған «ЖАҢА Қазақстанды қалыптастырудағЫ Қр тұҢҒыш президенті н.Ә. Назарбаевтың тағдыркешті шешімдері»
жүктеу/скачать 5,76 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ковальская С.И.
- Кадырбаева М.Е.
- ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІРІНШІ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ ЯДРОЛЫҚ ҚАРУСЫЗ ӘЛЕМ ҚҰРУДАҒЫ РӨЛІ
- Түйін сөздер
ACKNOWLEDGEMENTS Authors would like to use this opportunity for expression of the gratitude to the government of the Kazakhstan and personally Mr. President Nazarbaev for the financial support of our initiatives in the frame of State Industrial Innovative Development-2 Program
1.
Gaudet C., Annulis H., Carr J. ( 2003) Building the Geospatial Workforce, URISA Journal 15, pp 21-30 2.
3.
[IGT] http://www.mtu.edu/gradschool/programs/degrees/ 4.
[ITC] http://www.itc.nl/unu 5.
Marble D. F. (2006) Who Are We? defining the Geospatial Workforce. http://www.gpsworld.com/gis/management-and-processes/who-are-we-defining- geospatial-workforce-4686 6.
the U.S. Remote Sensing Industry Phase IV, Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, 72-9, pp. 985-1000. 7.
technology in a changing society: A research definition workshop. Columbus, OH: Center for Mapping and School of Natural Resources. 8.
9.
[UNU] http://unu.edu/ 66
д.и.н., профессор кафедры истории Казахстана Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева
ПО ФОРМИРОВАНИЮ ИСТОРИЧЕСКОГО САМОСОЗНАНИЯ НАЦИИ
В первые годы независимости практически вся гуманитарная сфера в деле формирования массового сознания была выдавлена на периферию. Это было время преобладания технократического подхода, который на время позволил осуществить «приватизацию» истории и создать так называемую непрофессиональную историографию. Однако уже в 1995 году Институтом истории им. Ч.Валиханова была разработана «Концепция становления исторического сознания в Республике Казахстан», которая была нацелена на поиск основных ориентиров исторического знания; обозначения главных проблем исторической науки в переходный период и направления их решения; намечала пути реформирования исторического образования [1]. Концепция, по сути, предлагала изучать Историю Казахстана не
как исключительно часть российско-советского пространства, но как часть мировой истории, кочевой цивилизации, тюркского мира, центрально-азиатского региона. Тем самым утверждался переход от моноцентристского подхода к изучению истории к полицентристскому, позволявшему увидеть исторический процесс как дорогу с двусторонним движением. На всех этапах развития национальная история остается главным жанром историописания, важным компонентом процесса государствообразования, создавая из населения народ, территориально очерчиваемый установленными пространственными границами и соединяемый конструируемой версией общего и автохтонного происхождения. На наш взгляд, ключевой работой, посвященной анализу этих непростых вопросов, стала книга Н.А. Назарбаева «В потоке истории», изданная в 1999 году
[2]. После вступления в новый исторический этап независимого развития Республика Казахстан столкнулась с целым рядом задач первостепенной важности. Среди них необходимость выработки общенациональной идеи, основанной на гражданской идентичности и патриотизме. Существенным препятствием на этом пути была сложная трансформация ментальности от советской к постсоветской идентичности. Национальная казахская культура вступила в особый этап осознания себя в качестве интеграционной составляющей общеказахстанской культуры. Необходимо было презентовать Казахстан на международной арене, выработать
67
имиджевые маркеры. Последнее оказалось не из легких, и работа в этом направлении активно продолжается и сейчас. Практически все сектора общественно-политического и социально-экономического развития в той или иной мере были подчинены решению этих непростых задач. Поиск новой общегосударственной идеи – эта задача стоит на повестке дня современного Казахстана и исторической науки. С 2004 года начала реализовываться государственная программа «Культурное наследие», которая осуществлялась поэтапно вплоть до 2011 года. По инициативе президента Н.А. Назарбаева в 2013 году была разработана специальная программа под названием "Народ в потоке истории". Её главные цели – создание условий для качественного скачка исторической науки Казахстана на базе передовой методологии и методики; расширение горизонтов национальной истории казахов, формирование нового исторического мировоззрения нации; осмысление двух десятилетий новейшей истории Казахстана. Выступление Госсекретаря Республики Казахстан М. Тажина в июне 2013 года в стенах Евразийского национального университета им Л.Н. Гумилева тому подтверждение [3]. Приоритеты дальнейшего развития исторической науки Казахстана были сформулированы следующим образом:
общественных наук.
Нужно выработать на качественно новом уровне общую концепцию истории Казахстана. Она должна быть тесно увязана со всемирной историей, четко показывать место Казахстана в глобальных исторических процессах, системе их взаимосвязи и научной периодизации.
классификации всего имеющегося у нас и за рубежом исторического материала о Казахстане. Нужно тщательно исследовать все основные зарубежные хранилища исторических артефактов (это касается и новейшей истории), а также изучить вопрос о возможности репатриации этих исторических материалов в страну, либо, если это невозможно, осуществить их копирование с обеспечением последующего доступа для ученых и широкой публики.
Среди приоритетов – изучение центрально-азиатской номадической цивилизации, хранителем которой в настоящее время является казахский этнос.
В повестке дня остро стоит вопрос подготовки качественных учебников по истории. Как мы видим, основной акцент сделан практически исключительно на дальнейшем развитии собственно национальной истории, что и понятно. Сформировавшись как отдельная отрасль научного знания в середине ХХ века, историческая наука Казахстана продолжает активный процесс 68
самопостижения нации, столь усиленного событиями тектонического характера конца ХХ века – распадом СССР и получением возможности написания собственной национальной истории, которая все еще только создается. При этом нельзя не понимать, что в результате проблематика всемирной истории остается совершенно неохваченной. Специалистов по всемирной истории в республике можно по пальцам сосчитать. Причем, и в формирующемся новом поколении исследователей мы также практически не найдем тех, кто бы писал работы и защищал PhD диссертации по Следующим шагом на
пути формирования исторического самосознания и процесса нациестроительства стала идея Патриотического акта «Мәңгілік Ел», который в наиболее полной форме прозвучал в Послании Президента «Нурлы жол – путь в будущее» 17 января 2014 года. Из выделенных Президентом Республики Казахстан глобальных вызовов XXI века нам бы хотелось выделить ускорение исторического времени и кризис ценностей нашей цивилизации. Ответом Казахстана на эти вызовы станут 7 новых приоритетов развития страны, среди которых новый Казахстанский Патриотизм. Патриотический акт «Мәңгілік Ел» нацелен на воспитание нового казахстанского патриотизма; равенство прав граждан всех этносов; развитие казахского языка и триединство языков; возрождение культуры, традиции и самобытности; поднятие роли национальной интеллигенции; укрепление светского характера государства. История Казахстана – это часть мировой истории и, хочется надеяться, что её развитие будет продолжаться в контексте современных тенденций, существующих в мировой исторической науке. Кроме того, история Казахстана будет продолжать изучать историю соседних государств, с которыми мы объединены географически и геополитически, имеем общую историю и разноуровневый характер взаимоотношений. Задача современной исторической науки Республики Казахстан – существенно наполняться качественным содержанием, создать ситуацию научной конкуренции воззрений и выбора дальнейших перспектив исследований. Всё это будет только способствовать её дальнейшему развитию. Список литературы
1.
Концепция становления исторического сознания в Республике Казахстан// Deutsche Allgemeine Zeitung. - №28. - 15 июля 1995 2.
3.
Тажин М. Состояние и перспективы развития исторической науки Республики Казахстан. Ссылка доступа – http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1370550180).
69
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, тарих, археология және этнология факультетінің 2-курс магистранты, Алматы қ.
ПРЕЗИДЕНТІНІҢ ЯДРОЛЫҚ ҚАРУСЫЗ ӘЛЕМ ҚҰРУДАҒЫ РӨЛІ
Мақалада Қазақстан Республикасының бірінші Президенті Н.Ә.Назарбаевтың ядролық қарусыз мемлекет құрудағы негізгі бағыттары мен жоспарлары талданады. Оның жүзеге асырылу сатылары мен жасалған жұмыстардың нәтижесі сарапталады. 25 жылда Қазақстанның жеткен жетістіктерімен алдағы күнге бағытталған сындарлы саясаттарын қарастырады. Қазақстанның ядролық қарусыз әлем құру жолындағы тарихи қызметін үш кезеңге бөліп қарастырады: 1. Қазақстаннан ядролық қаруды шығару, Семей ядролық сынақ алаңының жұмысын тоқтату бағытындағы қызметі; 2. Қазақстан тарапынан әлемдегі ядролық сынақ алаңдарының жұмысын тоқтату, ядролық қаруды шығаруға бақылау қоюдағы мемлекеттер арасындағы бірлескен іс-қимылдарын іске асыру; 3. Әлемді ядролық қарудан аластаудағы Қазақстанның бастамашылығы мен ұсыныстары. Ядролық қарусыз әлем құрудағы Президентіміздің орны, халықаралық ұйымдармен байланысы, олардың бағасы талданады.Халықаралық аренадағы Қазақстанның сипатына да тоқталып өтеді. Түйін сөздер: ядролық қару, атом, саммит, әлем, полигон, президент, стратегия, қауіпсіздік.
Қазақстан Тәуелсіздік алғалы бері 25 жылдың ішінде ядролық қаруды таратпау, қарусыздану, атомды бейбіт мақсатта пайдалану жолында халықаралық деңгейде бастама көтеріп, бірқатар ұсыныстар жасаған еді. Еліміз сол бағытынан таймай келеді. Жаппай қырып-жою қаруын таратпау саласындағы саясаты халықаралық қауіпсіздікті нығайту мен мемлекеттер арасындағы ынтымақтастықты дамытуға, жаһандық мәселелер мен қақтығыстарды реттеудегі халықаралық ұйымдардың рөлін арттыруға қарай бағытталуда. ХХ ғасырдың соңғы кезеңінде Елбасы Н.Назарбаевтың адамзатты ядролық қарудан бас тартып, оны тек бейбіт мақсатта қолдану жолындағы бастамалары әлемнің жетекші мемлекеттері мен халықаралық
70
қоғамдастықтың мойындауына ие болып, Қазақстанның ядролық қарусыздану және оны таратпау бағытындағы жаһандық көшбасшылығын нығайтты. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халықаралық деңгейдегі шешімдері мен қызметі оны бүгінгі таңда әлем деңгейіндегі көшбасшыға айналдырды. Бұл сөзімнің жарқын мысалы бүкіл әлем көз тігіп жіті қадағалаған 2016 жылдың сәуір айының алғашқы күндері Вашингтонда өткен 51 ел мен БҰҰ, Еуропа кеңесі, Еуропа комиссиясы, МАГАТЭ және т.б. беделді ұйымдардың басшылары бас қосқан ядролық қауіпсіздік туралы IV саммитті болды [1]. Бұл самитте қабылданған шешімдер мен халықаралық құжаттар қақтығыстан шаршаған адамдарға жаңа үміт сыйлады. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев құрастырған «Әлем. XXI ғасыр» атты Манифесті қауіпсіз болашаққа жол бастар құжаттардың түпқазығына айналды. Елбасының қазақ халқының ғана емес, бүкіл әлем халқының алдындағы президенттік те, перзенттік те парыздың өтелуі деген осындай болса керек. Елбасының ядролық қарусыз әлем құрудағы әлемдік деңгейдегі көшбасшыға айналу жолы Президентің тікелей басшылығымен тәуелсіздігіміздің алғашқы жылдарынан бастап іске асырылып отырған еліміздің ядролық қаруға қарсы қызметінен бастау алды. Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың тікелей басшылығы және бастамашылығы негізінде іске асырылып отырған еліміздің ядролық қаруға қарсы қызметін бірнеше кезеңге бөліп қарастыруға болады. Олар атап айтқанда: 1. Қазақстаннан ядролық қаруды шығару, Семей ядролық сынақ алаңының жұмысын тоқтату бағытындағы қызметі; 2. Қазақстан тарапынан әлемдегі ядролық сынақ алаңдарының жұмысын тоқтату, ядролық қаруды шығаруға бақылау қоюдағы мемлекеттер арасындағы бірлескен іс-қимылдарын іске асыру; 3. Әлемді ядролық қарудан аластаудағы Қазақстанның бастамашылығы мен ұсыныстары [2]. Ядролық қарудың жарылыстарын және де төл территориямызға орналастырылған осындай қару тиеген зымырандардың орны толмас апатын ондаған жылдар бойы толығынан басынан кешірген Қазақстанның егемендігіне қол жеткізген күннен бастап – ақ сыртқы саясатының басты бағыты өзіндегі Кеңес Одағынан қалған ядролық қаруға деген қатынасты айқындау мәселесі болды. Міне сондықтан да Н.Ә. Назарбаев Қазақстанның Президенті болып сайланған алғашқы күннен бастап, өз жерінде ядролық жарылыстардан зардап шеккен халқының тілегі мен сұранысына сай Семей ядролық сынақ алаңын жабу, сонымен қатар республика территориясында молынан орналастырылған аталған қару түрлерінен аластау мақсатындағы аластау жұмыстарының бастаушысы 71
және жетекшісіне айналды. Нәтижесінде қысқа мерзімде «Елбасының бастамасымен дүниежүзіндегі ең ірі Семей ядролық полигоны біржолата жабылып, ядролық қарудың әлемдегі төртінші арсеналы жойылды. Қазақстан әлем тарихында ядролық қарудан өз еркімен бас тартқан бірінші ел болды» [3]. Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстанның Президенті ретіндегі ХХ ғасырдың 90-жылдарының басындағы Кеңес Одағынан енші болып қалған ядролық қарудан арылу, халқымызға қаншама жылдар қасірет әкелген Семей ядролық сынақ алаңын жабу жолындағы нақты қадамдары өз халқы сонымен бірге бейбітсүйгіш дүниежүзі қауымдастығының оған деген ризашылылық, құрмет сезімін тудырғандығы анық. Оның атқарған осындай нақты шаралары арқылы адамзаттың болашақ дамуының тікелей кепілі ядролық қарусыз әлемді құрудағы алғашқы игі қадам жасалды. Яғни «Әлем тарихында Қазақстан тұңғыш болып сол жойқын арсеналдың барлығынан ерікті түрде бас тартуға шешім қабылдады. Бұл шешім тәуелсіз Қазақстанның ғаламшардағы тұрақтылықты және қауіпсіздікті нығайту ісіне қосқан абыройлы үлесі болды». Қазақстан Республикасының Президенті, Ұлт Көшбасшысы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналған салтанатты жиналыста сөйлеген сөзіндегі: «Бүгінде біз ядролық қарусыз әлем үшін бүкіләлемдік қозғалысына басшылық жасаймыз. Біріккен Ұлттар Ұйымында лайықты орнымыз бар», - деген анықтама тәуелсіз еліміз- дің әлемдегі ең келелі халықаралық саясаттағы атқарып отырған қызметін белгілейтіндігі айғақ. Н.Ә. Назарбаевтың әлемдік ядролық қаруға қарсы сындарлы саясатын барша отандастары қолдап, Елбасының 95 осы өмірлік әлемдік келелі істің басшысына айналып отырғандығына мақтаныш сезімін білдіруде. Елбасы ядролық қаруға шектеу қою, оған бақылау орнату, сынақ алаңдарының жұмысын толығымен тоқтату жолындағы өзінің ұсыныстарын, осы бағыттағы атқарылар іс-қимылдар жоспарын Біріккен Ұлттар Ұйымы мінбесінен барша әлемдік, аймақтық ұйымдар, бірлестіктердің сахнасынан үнемі қойып келеді [4]. Ядролық қарусыз аймақты, одан ары әлемді қалыптастырудағы Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың күн талабынан туып отырған ұсыныстары Қазақстан халықтарынан ғана емес әлемдік қауымдастықтан оңды қолдау табуда. Мысалы, АҚШ Конгресінің мүшесі Эни Фалеомаваеганың: «2011 жылы АҚШ Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың осы ерлік қадамының 20 жылдығын атап өтті. Қазақстан Семей ядролық сынақ полигонын жабу арқылы айырықша батылдық танытты. ... Осы орайда Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың саяси күш-жігерін ерекше атап өткен жөн. Білуімше, сол үшін Қазақстан 97 халқы Елбасын бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығына ұсыну бастамасын көтерді. Алайда, осы уақытқа дейін Нобель комитеті бұл сыйлықты тек ядролық полигондарға инспекция жасаған, не болмаса, осы салада ынтымақтастық 72
орнатқаны үшін беріп келген еді. Ядролық қаруды саяси тұрғыда жойғанына орай, ондай сыйлық әлі де бірде-бір адамға тағайындалмаған. Сондықтан мен Қазақстан халқының бастамасына қосыла отырып, Нобель комитетін Нұрсұлтан Назарбаевты осы атақпен наградтауға шақырамын», - деген бастамасы Қазақ елінің Басшысының Әлемді ядролық апаттан арашалаудағы атқарып отырған қызметіне нақты айқындама екендігі белгілі [5]. Міне сондықтан да Н.Ә. Назарбаевтың аймақтық және бүкіл дүниежүзі халықтары мен мемлекеттері арасындағы түсіністік, ұғыныстық, барша даулы істер мен шиеленістерді келісімдер негізінде шешу жолындағы бастамашылдығы, оларды іске асырудағы нақты да нәтижелі жұмысы келелігімен ерекшеленіп, оңды бағысын алуда. Осылардың ішіндегі Елбасының ядролық қаруды толығымен және де мәңгілікке жою жолындағы өзіне дейін ешкім атқара алмаған еңбегіне барша адамзаттан, болашақ ұрпақтан ризашылық сезімі туатындығына ешқандай күмән болмайтындығы қазірдің өзінде айқындалып отырғандығы ақиқат. Олай болатын болса Н.Ә. Назарбаевты «ХХ ғасырдың соңы – ХХІ ғасырдың басындағы әлемдік тұрғыдағы бейбітшілік ісіне зор үлес қосушы аса көрнекті саяси және мемлекет қайраткер» деп есептеуге толық негіз бар. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың биылғы «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты халыққа арнаған кезекті Жолдауында былай, деген болатын: «Ядролық қаруды таратпау режімін нығайту жөніндегі бастамаларымыз — әлемдік тұрақтылыққа, тәртіп пен қауіпсіздікке қосқан сөзсіз үлесіміз. Әлемде алғашқы болып Семей ядролық полигонын жауып және атом қаруынан бас тарта отырып, біз жетекші ядролық державалардан — АҚШ- тан, Ресейден, Ұлыбританиядан, Франциядан және Қытайдан қауіпсіздігімізге берік халықаралық кепілдік алдық. Біз Орталық Азияда ядролық қарусыз аймақ құруда негізгі рөл атқардық және жер шарының басқа да аймақтарында, әсіресе, Таяу Шығыста осындай аймақтар құруға белсенді қолдау көрсетеміз. Біз әлемдік қауымдастықтың ядролық терроризм қатеріне қарсы тұрудағы күш-жігеріне қолдау жасаймыз. Қазір біз ядролық қатерді таратпау жөнінде одан әрі табанды шешімдер қабылдау қажеттілігі туралы батыл айтамыз. Ядролық қаруды таратпау туралы шарт таратпау режімінің арқауы болды және солай бола бермек. Ядролық сынақтарға жаппай тыйым салу туралы шарттың тезірек күшіне енуі таратпау режімін нығайтудың маңызды қозғаушысы болуға тиіс. Бұдан бірнеше жыл бұрын БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы 29 тамызды Халықаралық ядролық сынақтарға қарсы іс-қимыл күні деп жариялау туралы ұсынысымды қолдады. Осының барлығы — жаһандық саясаттағы біздің рөлімізді тану. Осындай жауапты саясатының арқасында Қазақстан ядролық қаруды таратпау режімінің көшбасшысы, басқа мемлекеттер үшін үлгі болып танылды», - деді Президент Н.Ә. Назарбаев [4]. 73
Қорыта келе, Президентіміз салған сара жол мен сындарлы саясаттын әрі қарай жалғастыру – бүгінгі жастардың, яғни біздің міндетіміз. Олай болса, жаңа әлемде өзіндік бейнесі қалыптасып үлгерген жаңа Қазақстанның халықаралық саяси аренада ойып тұрып орын алуы – тәуелсіз елдің білімді, білікті ұрпағының қолында! Сол үшін аянбай еңбек пен табысты жұмысты жұмыла жасай білейік!
Пайдаланған әдебиеттер тізімі жүктеу/скачать 5,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|