Информация о проведении Облумц

Инструктивно

-

методическое письмо

 

ǀ 2016

-

2017 учебный год

 

 

152 

 

4

 

мазмұн мен стиль бірлігі сақталса; 

5

 

дәйек сөздер орынды қолданылса; 

6

 

қорытынды пікірді орынды жасай алса; 

7

 

мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 1-2 қате болса. 

«4» деген баға 

1

 

мәтін мазмұны ашылып, тақырыбына сай болса; 

2

 

мазмұндауда оқушының ой жүйесі бұзылса; 

3

 

мазмұндама тілі әдеби, жазба нормаларына сай болса; 

4

 

мазмұн мен стиль бірлігі сақталса; 

5

 

сөздер орынды қолданылса; 

6

 

қорытынды пікірі дұрыс болса; 

7

 

мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 2-4 қате болса. 

«3» деген баға 

1

 

мазмұндама мәтін тақырыбынан ауытқыса; 

2

 

ой  желісі аздап бұзылғандығы байқалып, стиль бірлігі сақталмаса; 

3

 

сөздер орнымен қолданылмаса; 

4

 

тіл байлығы жеткіліксіз болса; 

5

 

дұрыс қорытынды пікір жасай алмаса; 

6

 

мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 7-8 қате болса. 

«2» деген баға 

1)

 

мазмұндама мәтін тақырыбына сай келмесе; 

2)

 

мазмұндау жүйесі тақырыпқа сай келмей, стиль бірлігі сақталмаса; 

3)

 

сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі жиі бұзылса; 

4)

 

сөздік қоры жеткіліксіз болса; 

5)

 

қорытынды пікір жасай алмаса; 

6)

 

мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 9-10 қате болса. 

 

Мазмұндамаға екі баға қойылады:  

1-

шісі: жұмысының мазмұны мен көркемдік сапасы, тіл байлығы үшін;  

2-

шісі: грамматикалық сауаттылығы үшін. 

Мазмұндаманың екі бағасы бір пәнге қойылады. 

Мазмұндама мәтінін бағалауда шартты белгілер  қолданылады (15-кесте). 

 

15-

кесте – Мазмұндама мәтінін бағалаудағы шартты белгілер.  

 

16-

кесте –Шығарма жұмыстарын бағалау нормалары  

Баға 

Өлшемшарттары 

«5»  деген 

баға 

–

 

өз ойын және көзқарасын өте жақсы білдірсе; 

–

 

жауабының толығымен жүйелі құрылымы болса; 

–

 

стиль бірлігі сақталса; 

Шартты белгілер 

Белгілер 

Нені  білдіреді? 

[] 

артық, керексіз 

> 

Кеңейту 

= 

негізгі  ойды  білдірмейді 

~ ~ ~ 

жүйе  жоқ 

z 

азат  жол 

Z 

азат  жолдың  керегі  жоқ 

Қ 

Қолдану 

Х 

орынсыз  қолданылған  сөз 

1,2,3 

сөз  тәртібі бұзылған 

С 

сөйлем дұрыс қолданылмаған 

Инструктивно

-

методическое письмо

 

ǀ 2016

-

2017 учебный год

 

 

153 

 

–

 

қорытынды пікірі орынды, тиянақты болса; 

–

 

әдеби тіл нормаларына сай болса; 

–

 

мазмұнында 1 орфографиялық, 1 грамматикалық, 1 тыныс белгісінен, 1-2 

тілдік қате жіберілсе. 

«4»  деген 

баға 

−

 

өз ойын және көзқарасын жақсы білдірсе; 

−

 

жауабында ой жүйесінен шамалы бұзылуы байқалса; 

−

 

стиль бірлігі сақталса; 

−

 

қажетті қорытындылар мен түйіндеулерін дұрыс жасай алса; 

−

 

әдеби тілмен жазылса; 

−

 

мазмұнында  1  орфографиялық,  2  грамматикалық,  3  тыныс  белгісінен 

байланысты, 3-4  тілдік қате жіберілсе. 

«3»  деген 

баға 

−

 

өз ойын және көзқарасын білдірсе; 

−

 

жауабында ой жүйесінен шамалы бұзылуы байқалса; 

−

 

стиль бірлігі сақталмаса; 

−

 

қажетті қорытындылар мен түйіндеулерін дұрыс жасай алса; 

−

 

сөздік қоры жеткіліксіз, бірыңғай синтаксистік құрылымдар қолданылса, 

сөз орынсыз пайдаланылса; 

−

 

мазмұнында 4 орфографиялық, 4 грамматикалық, 5 тыныс белгісінен, 5 

тілдік қате жіберілсе. 

«2»  деген 

баға 

−

 

өз ойын және көзқарасын білдіре алмаса; 

−

 

ой жүйесі бұзылса, бір-бірімен байланысы болмаса; 

−

 

стиль бірлігі сақталмаса; 

−

 

қажетті қорытындылар мен түйіндеулерін дұрыс жасай алса; 

−

 

сөздік қоры жеткіліксіз, бір типті сөйлемдер  қолданылса, сөз қолдануы 

дұрыс болмаса; 

−

 

мазмұнында  7-8  орфографиялық,  7-8  грамматикалық,  7-9  тыныс 

белгісінен, 8-9 тілдік қате жіберілсе. 

 

Шығармаға екі баға қойылады:  

1-

шісі: жұмысының мазмұны мен көркемдік сапасы, тіл байлығы үшін;  

2-

шісі: грамматикалық сауаттылығы үшін. 

 

 

 

 

 

Шартты  белгілер 

Белгілер 

Нені білдіреді? 

/ 

емле қатесі белгіленеді 

V 

тыныс белгісінен кеткен қате 

Z 

абзац керек деген белгі 

Z 

артық қойылған абзац 

? 

екі ұшты, осы сөйлемді ойлан деген белгі 

?! 

пікірді немесе фактіні бұрмалаудан кеткен кемшілік 

! 

осы жерге ерекше көңіл аудар 

~ ~ 

ауыстыруды  керек  ететін,  бірнеше    қайталанған  сөздер  мен 

сөйлемдер 

... 

стильдік жағынан дұрыс құрылмаған, жөндеп жаз деген белгі 

... 

сөз қалдырып кетсе, түсініксіз сөйлемдерді белгілейді 

Инструктивно

-

методическое письмо

 

ǀ 2016

-

2017 учебный год

 

 

154 

 

Оқушыларда болуы тиіс дәптерлер санын ұсынамыз (17-кесте). 

17-

кесте –  Оқушы дәптерлерінің саны. 

Пән 

Жұмыс дәптер  Жазбажұмыс дәптері 

Сөздік дәптер  Барлығы 

Қазақ тілі 

2 

1 

1 

4 

 

- 

қазақ  тілі  пәнінен  жазба  жұмыстарынаарналған  дәптері(бұл  дәптерге 

диктанттар  мен  мазмұндамалар,шығармалар,  эсселер,  бақылау  жұмыстары 

орындалады); 

- 

«Қазақ тілі» пәнінен сөздікке арналған дәптері. 

Дәптердегі  барлық  жұмыстар  төмендегі  талаптарды,  ережелерді  сақтай 

отырып жүргізілуі керек:  

- 

ай аты мен күн реті жазбаша жазылады. 

- 

күн реті мен жұмыс түрінен соң нүкте қойылмайды. Дәптердің басынан 

жол тасталмай барлық жазбалар бір деңгейде жазылады. Үлгі: 

Қазанның тоғызы 

Сынып жұмысы 

–

 

үй жұмысы сынып жұмысының жалғасы деп есептелінеді де, күн реті 

жазылмайды. Жаттығу (тапсырма) сөзі толық жазылады. Мысалы: 15-жаттығу 

(тапсырма); 

–

 

тапсырмаға сәйкес сөздерді бағандарға бөліп жазғанда бірінші сөзі бас 

әріптен үтірсіз жазылады. Мысалы: 

Адам 

Ара 

Аю 

–

 

сынып  жұмысын  немесе  үй  жұмысын  орындағанда  тапсырмалар 

арасында жол қалдырылмайды; 

–

 

мәтін азат жолдан басталады; 

–

 

сынып жұмысы мен үй жұмысының арасында 2 жол қалдырылады; 

–

 

талдау  жасау  тапсырмаларын  орындағанда  жақсы  ұшталған  қара 

қарындашпен орындаған жөн; 

–

 

ереже, емлені белгілеу үшін жасыл сияны қолдануға болады.  

Талдау  жұмыстар  қарындашпен  орындалады  (сөз  құрамына,  сөйлем 

мүшелеріне талдау).  

Төл  дыбыстарды  дұрыс  жазбаса  қызыл  жолға  дұрыс  жазылуы  көрсетілуі 

тиіс.  

Дәптерге мүмкіндігінше мұғалімнің ескертулері жазылып отырады (Дұрыс 

жаз. Қатесіз көшір.).  

Дәптерлерді тексеруден кейін келесі сабақта талдау жасалу қажет.  

Дәптердегі барлық жұмыс қызыл сиялы қаламмен тексеріледі.  

Диктанттан  жіберілген  қателер  жол  бойынша  сол  тұстағы  қызыл  жолға 

көрсетілуі керек:  

орфографиялық қате - /. тыныс белгілер қатесі – ۷ 

Диктант тексерілгеннен кейін қатемен жұмыс жүргізіледі.Қатемен жұмыс 

жүргізу  жазба  жұмысынан  кейінгі  келесі  сабақтың  15-20  минутында  іске 

асырылады.  Оқу  бағдарламасында  «Қатемен  жұмыс»  түріне  арнайы  сағат 

Инструктивно

-

методическое письмо

 

ǀ 2016

-

2017 учебный год

 

 

155 

 

бөлінбегендіктен журналға жазылмайды. 

Дәптерлерді тексеру тәртібі: 

1) 10-11-

сыныптарда үй жұмысы күнде тексеріледі;  

2) 10-11-

сыныптарда жұмыс дәптерлері аптасына 1-2 рет тексерілуі қажет;  

3) 10-11-

сыныптарда  сөздік  дәптерлері  айына  1  рет  тексеріледі  (баға 

қойылмайды, ескертулер жазылуы тиіс).  

«Қазақ  тілі»  пәнінен  қазақ  тілді  емес  мектептерде  сабақтан  тыс 

ісшараларды ұйымдастыруда келесе мерекелерді ескеру ұсынылады: 

–

 

наурыз – Наурыз мейрамы; 

–

 

1 мамыр – Қазақстан халықтарының бірлігі мерекесі; 

–

 

мамыр – Отан қорғаушылар күні 

–

 

маусым-Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері күні. 

–

 

шілде – Астана күні; 

–

 

30 тамыз – Қазақстан Республикасының Конституциясы күні; 

–

 

қыркүйек - Қазақстан халықтарының тілдері күні. 

–

 

1 желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні. 

–

 

16 

желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні. 

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәндері мұғалімдерінің әдістемелік бірлестігінің 

2016-

2017 оқу жылының отырыстарында келесі тақырыптардың қарастырылуы 

ұсынылады: 

–

 

«

Мәңгілік Ел» ұлттық идеясын жүзеге асыру аясында «Жаңа формация 

мұғалімі: тәжірибе және кәсіби диалог»; 

–

 

«

Білім  беруді  жаңарту  аясында  жаңа  ақпараттық  технология  арқылы 

оқушылардыңқазақ  тілін  үйренуге  деген  ынта-ықыласын  арттыру  және  жан-

жақты  дамыған,  сыни  көзқарасы  бар  тұлға  қалыптастыру:  халықаралық 

тәжірибе және отандық практика»; 

–

 

«Білім  беру  мазмұнын  жаңарту  жағдайында  smart  технологияның 

оқушы дамуына ықпалы»; 

–

 

«Оқытуды басқаруға көмектесетін қажетті еңқызықты технологиялар»; 

–

 

«Біліктілікті  арттыру  жүйесінде  мұғалімнің  АКТ  құзыреттілігін 

дамыту». 

Оқыту  қазақ  тілді  емес  мектептердегі  «Қазақ  тілі»  пәнінің  мұғалімдеріне 

қосымша материалдар алу үшін ұсынылатын сайттар: 

1)

 

nao.kz 

(Ы.  Алтынсарин  атындағы  Ұлттық  білім  академиясыныңресми 

сайты); 

2)

 

u-s.kz  (

Ұстаздар сайты); 

3)

 

ustaz.kz 

(Ашық сабақтар сайты);  

4)

 

testent.ru/news/uroki

(Уроки казахского языка в русской школе); 

5)

 

sabak.ucoz.org/news

(Сайт творческих учителей Казахстана); 

6)

 

plani.kz 

(«Планы.kz» планирование для учителей Казахстана); 

7)

 

agartu.com

(«Просвещение"  -  казахстанский  педагогический  интернет 

журнал); 

8)

 

testent.ru(

Сайт  для  подготовки  к  ЕНТ  и  КТ  2015  -  Образовательный 

сайт); 

Инструктивно

-

методическое письмо

 

ǀ 2016

-

2017 учебный год

 

 

156 

 

9)

 

obrazovanie 

(Каталог Казахстанских ресурсов); 

10)

 

abiturient.kz

 

(Сайт о современном образовании в Казахстане) . 

 

«Казахская  литература»  для  школ  с  русским/узбекским/уйгурским/ 

таджикским языком обучения 

«Қазақ  әдебиеті»  пәнін  оқыту  арқылы    қазақ  тілді  емес  мектептердегі 

оқушыларды қазақ халқының төл туындыларымен таныстыра отырып, олардың 

бойында мемлекеттік тілді құрметтеу мен отансүйгіштік сезімін қалыптастыру 

көзделеді. Білім мазмұны қазақ тілінде еркін, жетік сөйлей алатын мәдениетті 

тұлғаның қалыптасуы мен дамуына сай қажетті туындылардан құрылған. Білім 

мазмұнын іріктеуде көркем шығармалар ықшамдалып берілген және әдебиеттiң 

теориялық  мәселелерi,  көркем  шығармаларды  талдау  жүйесi,  көркем 

туындының  стильдiк  ерекшелiктерi  тұтастай  емес,  әр  тақырыптың  өзіндік 

ерекшелігіне қарай талданып қарастырылған.  

10-11-

сыныптарда  оқушылар  «Қазақ  әдебиеті»  пәні  бойынша    ХІХ  және 

ХХ ғасырдағы әдебиет үлгілерімен танысады. Олар сол кезеңнің көрнекті ақын-

жазушылары туралы мәлімет алады. Сонымен қатар, оқушылар қазақ тілінде өз 

ойларын ауызша, жазбаша баяндауды үйренеді.  

«ҚР  бастауыш,  негізгі  орта,  жалпы  орта  білім  берудің  үлгілік  оқу 

жоспарларын  бекіту  туралы»  ҚР  БҒМ  2013  жылғы  27  қарашадағы  №471 

бұйрығына 

сәйкес 

қоғамдық-гуманитарлық 

және 

жаратылыстану-

математикалық  бағыттарындағы  «Қазақ  әдебиеті»  пәні  бойынша  оқу 

жүктемесінің көлемі: 

10-

сыныпта аптасына 1 сағаттан, барлығы – 34 сағат;  

11-

сыныпта аптасына 1 сағаттан, барлығы – 34 сағатты құрайды.  

Мазмұндама–  оқушының  өз  ана  тілі  мен  әдебиетінен  алған  білімін 

тексерудің  негізгі  нысандарының  бірі.  Мазмұндама  арқылы  баланың  өз  ойын 

жазбаша  жүйелі  баяндай  білу  қабілеті  мен  тіл  байлығы,  сауаттылық  деңгейі 

айқын көрінеді (1-кесте). 

 

1-

кесте – Мазмұндама мәтінінің көлемі төмендегідей болады: 

 

Көркем мәтiндi меңгертуде жиi қолданылатын жазу жұмыстарының  бiрi – 

мазмұндама.  Мазмұндама  жаздыру  арқылы  оқушылар  оқыған  мәтiндi 

қабылдап, сол қабылдағандарын қайта еске түсіруге тиiс және естерiнде қалған 

мәлiметтердi  өз  сөздерiмен  жазып  беруге  дағдыланады,  сөз  тiркесiн  құру, 

сөйлем  құрау  шеберлiгiне  жаттығады.  Мазмұндама  жазу  арқылы  бiрқатар  сөз 

тiркесi  мен  сөйлемдер,  бейнелi  сөздер  оқушының  есiнде  қалады,  оқылған 

мәтiндi  қайта  жаңғырту  үшiн  сөздер  мен  сөйлемдердi  бiр-бiрiмен 

байланыстыруға жаттығады. 

Қазақ  әдебиеті  пәнінен  қолданылатын  мазмұндама  түрі  -  дайын  мәтiн 

Мазмұндама  мәтініндегі сөз мөлшері 

Сынып 

Сөз  мөлшері 

10 

180-200 

11 

200-220 

Инструктивно

-

методическое письмо

 

ǀ 2016

-

2017 учебный год

 

 

157 

 

бойынша  мазмұндама  жаздыру.  Дайын  мәтiн  бойынша  мазмұндаманың  өзiн 

бiрнеше түрге бөлуге болады: 

–

 

мәтiнге жуық немесе толық мазмұндау; 

–

 

мәтiннiң  мазмұнын  сақтай  отырып,  бiрақ  баяндалу  формасын  өзгертiп 

баяндау; 

–

 

қысқарта баяндау; 

–

 

толықтырып мазмұндау. 

Шығарма мен мазмұндама екі бағамен бағаланады:  

1-

шісі: жұмысының мазмұны мен көркемдік сапасы, тіл байлығы үшін: 

мазмұны мен идеясы,  

–

 

ой - пікірдің жүйелілігі;  

–

 

стилі; 

–

 

грамматикалық сауаттылығы;  

–

 

әдеби материалдарды пайдалануы. 

2-

шісі: грамматикалық сауаттылығы үшін:  

–

 

оқушы  жұмысының  мәтін  мазмұны  мен  негізгі  ойға  сәйкестігі 

тақырыптың толық ашылуы, баяндау жүйесі; 

–

 

сөздік қорының деңгейі; 

–

 

сөйлем құрылысы, мәтіннің стильдік біртектілігі, сөз шеберлігіне  назар 

аударылады; 

–

 

орфографиялық,  пунктуациялық  және 

грамматикалыққателіктері 

бойынша сауаттылығы бағаланады. 

Мазмұндама,  шығарма  екі  бағамен  бағаланады.Баға  дәптердің  сол  жақ 

шетіне қойылады. 

Бақылау  жұмысының  бағасы  жазба  жұмысы  өткізілген  күнгі  журналдағы 

бағанға қойылады. 

Шығарма жазу әдістемесі 

Шығарма    –  оқушылардың  тілдік  және  әдебиеттік  білімдері  мен  өзінің 

таным,  түйсік,  көзқарасының  тәжірибелеріне  сүйене  отырып  өз  ойын  жүйелі, 

әдеби  тіл  мен  жеткізуге  машықтандыратын  жазбаша  тәжірибелік  жұмыстың 

бірі.  

Шығарманы  оқушының    тілдік  мәдениеті,  сөздік  қоры,  теориялық  білімі, 

әдеби  ұғым  -  түсінігі,  жазуға  икемі  мен  ойлау  деңгейін  аңғаруға  болады. 

 

Шығарма  жазу  және  оған  жоспар  құру  -  оқушылардың  ой  –өрісін 

дамытады.   

Шығарманың  негізгі  мақсаты  –  оқушының  дүниеге  көзқарасын 

қалыптастыру. 

Шығарманың түрлері: 

1. Оқушының өз тәжірибесіне, алған әсеріне байланысты. 

2. Еркін тақырыпқа жазылған шығарма. 

3. Әдеби тақырыпқа жазылған шығарма. 

Шығарманың құрылымы: 

І. Әңгіме түріндегі шығармалардың сызбасы 

1. Кіріспе  

Инструктивно

-

методическое письмо

 

ǀ 2016

-

2017 учебный год

 

 

158 

 

2.Негізгі бөлім: 

3. Қорытынды 

ІІ. Талдау түріндегі шығармалардың сызбасы 

1.

 

Кіріспе 

2.

 

Негізгібөлім: 

а) Тақырып бойынша көтерілген мәселе  

ә) Ұсынылған дәлелдер 

б) Дәйексөз түріндегі мысалдар  

в) Өзіндік ойлар 

3.

 

Қорытынды 

Шығарма жазу үшін оқушы мынаны білген жөн: 

1.

 

Ұсынылған шығармалардың тақырыбынойланыпалып жазу. 

2.

 

Жоспардың тақырыпқа сай, нақтыболуы. 

3.

 

Эпиграф тақырып пен негізгі идеяғасәйкестігі. 

4.

 

Шығарма мазмұнының тақырыпқа сайжазылуы. 

5.

 

Негізгі пікірлер шығарманың негізгі бөліміндеболуы. 

6.

 

Келтірілген мысалдар, салыстырулар негізгі пікірге байланысты болуы 

қажет. 

Мұғалім шығарманы тексергенде мыналарға ерекше назар аударған жөн: 

1.

 

Логикалықжағынан:а)  тақырып  пен  идеяның  ашылуын;  ә)  пікірдің 

молдығын;б) дәлелдің дұрыстығы. 

2.

 

Пікірдің  жүйелілігі:а)  жоспардың  жүзеге  асуы;  ә)  әрбір  бөлімнің 

мөлшері. 

3.

 

Грамматикалық  сауаттылығы:  а)  емлелік  жағынан;ә)  синтаксистік 

жағынан; 

4.

 

Стилі:а) сөйлемдердің дұрыстығы; ә) көркемдігі.

 

Эссе жазу әдістемесі 

Эссе дегеніміз (фр. тіл. essai -тәжірибе, лат.т. exagium – құрау ) –автордың 

жеке  көзқарасын  білдіретін  прозалық  мәтін.  Жанр  ретінде  енгізген  1580  ж. 

Мишель Монтень болатын, ал «эссе» сөзін бірінші рет қолданып, осы жанрда 

1597 жылы Френсис Бэкон кітаптарын жазып шығарды.  

Эссе құрылымы 

Кіріспе  –  берілген  тақырыпты    негіздеу,  ол  логикалық  және  және 

стилистикалық  байланысқан  компоненттер  қатарынан  тұрады.  Бұл  кезенде  өз 

зерттеу барысында ашқалы отырған  тақырыпқа қойылатын сұрақты дұрыс қою 

керек.  ”Мен  алған  тақырып  неліктен  маңызды?”,  “  Менің  тұжырымдауымда 

қандай  түсініктер  қолданылуы  мүмкін?”,  “Мен  тақырыпты  кішкене 

тақырыпшаларға бөле аламын ба?, т.б. сұрақтарға  жауап іздеген жөн.  

Негізгі бөлім. Тақырыптың теориялық негізі мен сұрақтың мазмұнын жазу. 

Бұнда эссенің  негізгі мазмұны жазылады, бірақ ол    біраз қиындық тудырады. 

Сондықтан  негізгі    бөлімді  шағын  тақырыпшаларға  бөлуге  болады.  Әр 

тақырыпшаларды  аргументті  түрде  тұжырымдау  негізгі  сұраққа  жауап  беруге 

көмектеседі.  

Қорытынды  –  жалпыланған  және  аргументі  бар,  қолдану  аймағы  

жүктеу/скачать 4,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: