Әдістемелік
-
нұсқаулық хатǀ2016
-
2017 оқу жылы
48
10-
15 күнде бір рет.
Мазмұндама тақырыптарының көлемі диктант мәтіндерінің көлеміне
қарағанда шамамен 15-20 сөзге артық болуы тиіс.
Шығарма жұмыстарын бағалау мөлшері
Шығарма тақырыбын таңдауда оның өмірмен байланыстылығын, балалар
тәжірибесі мен қызығушылығына жақындығын, мазмұнының қол жетімділігін,
мәтін құрылысы және оның тілдік безендірілуінің күштілігін ескеру қажет.
2-3-
cыныптарда мазмұндама, шығарма жазуға үйрету деп қарастырылады
да, 1 ғана баға қойылады.
4-
сыныпта мазмұндама мен шығармалар үшін 2 баға бір тор көзге
қойылады: 1 баға – мазмұны үшін, 1 баға сауаттылығы үшін (5/5, 5/4 сияқты)
«5» деген баға – автордың мәтінін (мазмұндама) жүйелі әрі дұрыс
баяндалған; тақырып ашылған, сөздік қоры бай, сөз қолданысы дұрыс; сөздік
қолданыста 1-2 түзету жіберілсе қойылады.
«4» деген баға – жұмыста автор мәтіні (мазмұндама) дұрыс, барынша
толық берілген, мәтін мазмұны ашылған (шығарма), бірақ ойды баяндау
бірізділігі шамалы ауытқыған, аздаған (1-2) фактілік және сөз қателері, сондай-
ақ 1-2 емле қате, 1-2 түзету жағдайда қойылады.
«3» деген баға – мәтін мазмұнынан ауытқушылықтар жіберілген
(мазмұндама), тақырыптан алшақтаған, негізінен дұрыс қолданғанымен ой
жүйелі жеткізілген, 2-3 сөйлем құрылысында кейбір кемшіліктер бар. Сөздік
қоры аз, сөз қолданыста қателер бар. Мәтінді құруда және ойды жүйелі
жеткізуде 3- 6 қате және 1-2 түзету болғанда қойылады;
«2» деген баға – қорытынды мазмұндама мен шығармалар мазмұнынан көп
алшақ, қателері көп, ой жүйесі сақталмаған, әр бөлім арасында байланыс жоқ.
Сөздік қоры жұтаң. Жазба жұмысында мәтін құру мен мазмұнында 6-дан көп
қате және 3-5 түзету болған жағдайда қойылады.
Бастауыш сыныптардағы мазмұндамалар және шығармалар үйретушілік
сипатта болатынын ескере отырып, қанағаттанарлықсыз баға тек қорытынды
мазмұндамалар жазғанда ғана қойылады.
Үйрету мақсатындағы мазмұндама мен шығарма сыныпта мұғалімнің
басшылығымен орындалады. Оқушыларға (2-4 сыныптар) мазмұндама жазғызу
оқулық мәтіні және таныс емес мәтіндер негізінде кезектестіріп жүргізілуі
керек.
Сөздік диктанттар ағамдағы тексеру жұмысы және бақылау (тоқсанына 1
рет) ретінде өткізіледі. Сөздік диктантардың мазмұнын жазылуы ережемен
реттелмейтін сөздерден құралады.
Сөздік диктантқа берілетін сөздер саны:
2-
сыныпта – 6-8 сөз.
3-
сыныпта – 8-10 сөз.
4-
сыныпта – 10-12 сөз.
Сөздік диктантты бағалау мөлшері:
«5» –
қатесі жоқ;
«4» –
1 қате, 1 түзету жіберілсе;
«3» –
2 қате бар, 1 түзету жіберілсе;
Әдістемелік
-
нұсқаулық хатǀ2016
-
2017 оқу жылы
49
«2» – 3-
5 қате жіберілсе.
5-
кесте – Қорытынды бақылау жұмыстарының түрлері
Жұмыс түрлері
Сыныптар
II
III
IV
I
жарты-
жылдық
II
жарты-
жылдық
I
жарты-
жылдық
II
жарты-
жылдық
I
жарты-
жылдық
II
жарты-
жылдық
Мәтінді көшіру
2
2
1
2
1
1
Бақылау мазмұндама
-
-
-
-
-
1
Бақылау шығарма
-
-
-
-
1
-
Сөздік диктанттар
1
1
1
1
1
1
6-
кесте – Қорытынды бақылау жұмыстарының саны (грамматикалық
тапсырмамен диктанттар)
Тоқсан
2-
сынып
3-
сынып
4-
сынып
Барлығы
Тақырып Бақылау Тақырып Бақылау
Тақырып Бақылау Тақырып Бақылау
I
5
2
8
2
8
2
21
6
ІІ
1
1
1
3
III
1
1
1
3
IV
1
1
1
4
Жыл
5
5
8
5
8
5
21
15
Тест тапсырмаларын бағалау
Тексеруді тест тапсырмаларының барлығы бойынша, сондай-ақ жеке
бөлімдер бойынша өткізуге болады. Оқушы 75%-дан артық дұрыс жауап берсе,
оның жеткілікті базалық дайындығы бар деп саналады.
Оқушыларды тапсырманы орындауға алдын ала дайындау қажет. Ол үшін
алдындағы сабақтардың бірінің соңындағы 10-15 минутты бөлу керек. Тесттегі
тапсырмаларға ұқсас 1-2 тапсырманы тақтаға жазып қою және оларды
оқушылармен бірге орындау ұсынылады.
7-
кесте – Тест тапсырмаларын бағалау нормасы
Базалық деңгей
0 - 60%
60 - 77%
77 - 90%
90 - 100%
17 балдан азырақ
18 -
22 балл
23 -
26 балл
27-
30 балл
бағасы «2»
бағасы «3»
бағасы «4»
бағасы «5»
Грамматикалық тапсырма
«5» бағасы, барлық тапсырмалар қатесіз орындалса қойылады.
«4» бағасы, егер оқушы кемінде тапсырмалардың 3/4 бөлігін дұрыс
орындаса қойылады.
Әдістемелік
-
нұсқаулық хатǀ2016
-
2017 оқу жылы
50
«3» бағасы, егер оқушы тапсырмалардың 1/2 бөлігінен артығын дұрыс
орындаса қойылады;
«2» бағасы, егер оқушы кемінде
тапсырмалардың 1/2 бөлігін дұрыс
орындаса қойылады.
Мәтінді көшіріп жазудан (оқулықтан, тақтадан және т.б.) тұратын
оқушылардың жазбаша ағымдық және қорытынды тексеру жұмыстарын
бағалауда келесі нормалар қолданылады (8-кесте):
8-
кесте – Мәтінді көшірудің бағалау нормалары
сыныптар
Тоқсандар
I
II
III
IV
2-
сынып
20-25
25-30
30-35
35-40
3-
сынып
40-45
45-50
50-55
55-60
4-
сынып
60-65
65-75
70-75
75-80
9-
кесте – Жіберілген қателер саны
Бағалар
2-
сынып
3-
сынып
4-
сынып
«5»
Қате жоқ. Графикалық сипаттағы бір
кемшілік
Қате жоқ
Қате жоқ
«4»
1-
2 қате, 1- түзету
1-
қате, 1- түзету 1- қате, 1- түзету
«3»
3 қате, 1- түзету
2 қате, 1- түзету 2 қате, 1- түзету
«2»
3 қате, 1- 2 түзету
3 қате, 1- 2 түзету 3- қате, 1-2 түзету
Әдебиеттік оқу
«Әдебиеттік оқу» пәні – бастауыш сынып оқушыларының ауызша және
жазбаша тілін дамытуды, яғни сөздік қорын байытуды, байланыстыра және
грамматикалық тұрғыдан жүйелі сөйлеуге үйретуді, сөйлеу мәдениетін
қалыптастыруды көздейді. Ұлттық тәрбие, рухани-мәдени құндылықтар, ана
тілі және қазақ халқының салт-дәстүрі негізінде сусындаған жеке тұлғаны
қалыптастыруға ықпал етеді. Адамның ішкі рухани жан дүниесі байлығын
ашуға, адамгершілікке тәрбиелеуге, тілі мен қиялын дамытуға мүмкіндік
береді.
«Әдебиеттік оқу» пәнін оқыту ерекшелігі – пән мазмұны балалар әдебиеті
(
ауызекі, жазба) үлгілерін, жазушылар өмірбаяны мен шығармашылығы туралы
қысқаша мәліметтерді, ғылыми-танымдық шығармаларды оқытып үйретеді,
мақала, естелік, өмірбаян туралы түсінік қалыптастырады, әдеби-теориялық
білімдерді игертеді, монолог, диалог құруға дағдыландырады.
2-3-
сыныптарда
маусымдық-тақырыптық
ұстаным
басшылыққа
алынатыны себепті маусымдық материалдардың дер кезінде оқылуы, мәтіндегі
оқиғалардың оқушының көз алдында өтіп жатуы тиістігі ескеріліп, оқу күз
айында басталатынына орай «Білім керек бәріне», қыс мезгілінің материалдары
«Қыста талай қызық бар», көктем, жаз айлары келбеттері «Туған өлке
табиғатын қастерлейік» деген атаулармен берілді.
Әдістемелік
-
нұсқаулық хатǀ2016
-
2017 оқу жылы
51
Бастауыш сынып оқушысының дайындық деңгейіне келесі талаптар
қойылады:
- 2-
сыныпта көлемі 150-200 сөзден тұратын мәтін мазмұнын толық,
қысқаша және жоспар бойынша таңдау мен әңгімелеу; халық ауыз әдебиет
үлгілерін және 2-3 өтірік өлеңді, 10-15 мақал-мәтел мен жұмбақ, жаңылтпашты
жатқа айту; 2-3 өлеңді жатқа айту, 25-30 сөзден тұратын мазмұндама мен
шығарма жазу;
- 3-
сыныпта көлемі 200-250 сөзден тұратын мәтін мазмұнын толық,
қысқаша және жоспар бойынша таңдау және әңгімелеу; халық ауыз әдебиет
үлгілерін және 3-4 өтірік өлеңді, 4–5 өлеңді жатқа айту; 15-20 мақал-мәтел мен
жұмбақ, жаңылтпашты жатқа айту; 30-35 сөзден тұратын мазмұндама мен
шығарма жазу;
- 4-
сыныпта көркем шығармадан алған әсерін 8-10 сөйлеммен жазбаша
түрде орындау; 40-45 сөзден тұратын мазмұндама мен шығарма жазу.
-
«Әдебиеттік оқу» пәні 2-4-сыныптарда аптасына 4 сағаттан оқытылып,
оқу жылы бойынша әр сыныпта 136 сағатты құрайды.
Пән бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
2-
4 сыныптарда – аптасына 4 сағат, оқу жылында 136 сағат.
10-
кесте – Қорытынды жұмыстар саны
Тоқсан
2 сынып
3 сынып
4 сынып
Барлығы
Тексеру Бақылау Тексеру Бақылау Тексеру Бақылау Тексеру Бақылау
I
4
1
4
1
4
1
12
3
II
1
1
1
3
III
1
1
1
3
IV
1
1
1
3
жыл
4
4
4
4
4
4
12
12
Бағаның төмендеуіне әсер ететін қате мен кемшіліктердің
классификациясы
Қателер: қате оқу (әріптерді ауыстыру, сөздерді, әріптерді тастап кету,
сөздерді, буындарды, әріптерді қосып оқу); екпінді дұрыс қоймау; мәтіннің
бәрін мағыналық кідіріссіз оқу, дауыстап оқығанда сөздің айтылуын ырғагы
мен анықтығын бұзу; қойылған оқу уақытында оқылған мәтіннің жалпы
мағынасын түсінбеу; мәтін мазмұнына сай сұрақтарға жауап бере алмау,
оқылғаннан негізгі ойды көрсете алмау, оқылған мәтіннен негізгі мазмұнды
түсінуді білдіретен мәтіндегі сөз және сойлемді таба алмау, мазмұнын айтуда
шығарма оқиғасының бірізділігін бұзу; дайындалған мәтіннен жатқа айтудан
берік емес білім; бірсарынды оқу, мәнерлеп оқи алмауы.
Кемшіліктер: дауыстап оқуда мағыналық кідіріс, ырғақ пен сөздердің
айтылу анықтығының бұзылуы; орнатылғаннан біршама жоғары уақытта
оқылған мәтінді түсінуі; шығарманың негізгі ойын тұжырымдаудағы дәлсіздік;
мәнерлеп оқуды мақсатты қолдана алмауы, кейіпкер мінезін көрсетудегі
Әдістемелік
-
нұсқаулық хатǀ2016
-
2017 оқу жылы
52
мәнерлеудің жеткіліксіздігі.
Бағалау нормасы
2-
сынып
«5» деген баға, оқыған мәтіннің мазмұнын түсінетін, дыбыстарды, сөздерді
дұрыс анық айтатын, сөздегі әріптер мен буындар орналасуының
ауыстырмайтын, буындап оқып сөзді толық оқуға біртіндеп көшетін; 2-
жартыжылдықта күрделі сөздерді толық оқитын; сөйлем соңында қойылатын
тыныс белгілерге сәйкес сөздегі екпінді, дауыс ырғағын қоя білетін, мұғалімнің
сұрағына дұрыс жауап бере алатын және мәтіннің мазмұнын қысқаша айтып
бере алатын; тақпақтың мәтінін жатқа білетін және оны мәнерлеп оқитын
оқушыға қойылады.
«4» деген баға оқыған мәтіннің мазмұнын түсінетін; буындап оқитын және
жеке сөздерді толық оқитын; сөйлемнің соңында дауыс ырғағын сақтауда,
оқуда сөзде 1-2 қате жіберетін; мәтіннің мазмұнын дұрыс жеткізіп, мұғалімнің
сұрағына дұрыс жауап қайтаратын, бірақ тілі анық емес, оны өзі немесе
мұғалімнің аздаған көмегімен түзейтін; өлеңді жатқа білетін, оқуда бірлі-жарым
қате жіберетін және оларды өзі түзететін оқушыға қойылады.
«3» деген баға оқыған мәтіннің мазмұнын тек мұғалімнің көмегімен
меңгеретін; оқуда әріп пен буындарды тастап кету, ауыстыруда 3-5 қате
жіберетін; сөйлемдер мен сөздерде кідірісті сақтамай оқитын; мұғалімнің
көмегімен мәтіннің мазмұнын айтып, тілдік қателерді тек мұғалімнің көмегімен
түзететін, өлеңді жатқа біледі бірақ анық айтпайтын оқушыға қойылады.
«2» деген баға оқыған мәтіннің мазмұнын түсінбейтін; мұғалімнің сұрағы
бойынша мәтінді айта алмайтын; жатқа оқу барысында бірізділікті бұзатын,
оқылған мәтінді толық жеткізе алмайтын оқушыға қойылады.
3-
сынып
Оқушыға «5» деген баға егер ол оқыған мәтіннің мазмұнын түсінген;
мәтінді мәнерлеп оқуда дауыс ырғағын сақтаған; өздігінен мәтіндерді
бөліктерге бөле алған; бастысын бөліп көрсететін, оқытылған мазмұнды
жеткізе алатын, тілін грамматикалық дұрыс қоя білетін, контекстегі сөз
мағынасын түсінетін, өздігінен мәтіннен бейне үшін автормен қолданылған
әрекеттігі тұлға мен табиғатты сипаттауды сөз бен сөйлемді таба алатын, өлеңді
жатқа айтатын және мәнерлеп оқыған жағдайда қойылады,
Оқушыға «4» деген баға мәтінді саналы түрде мәнерлеп оқыған; оқуда
және кішігірім қажет оқиғаларды табуда 1-2 өрескел емес қателер болған;
оқығаннан негізгі мәнін дұрыс түсінген, бірақ анық жеткізе алмайтын, тақпақты
жатқа білген, оны мәнерлеп оқитын, бірақ шамалы қателер жіберген
(қайталаулар, ұзақ кідіріс және тағы басқа) жағдайда қойылады.
Оқушыға «3» деген баға оқыған мәтіннің мазмұнын дәйекті түрде
жеткізген, негізгі ойды көрсетіп, мұғалімнің көмегімен жетелеуші сұрақтар
арқылы мәтінді бөліктерге бөле алған, мазмұндау барысында мәтіннің
мазмұнын сақтамай қателесіп, оны мұғалімнің көмегімен түзеткен; мәтінді
жатқа айтатын, бірақ оны толық білмейтін, тақпақ мәтінін бірсарынды оқитын
жағдайда қойылады.
Оқушыға «2» деген баға сөздерді толық оқыған; 6 және одан да көп қате
Әдістемелік
-
нұсқаулық хатǀ2016
-
2017 оқу жылы
53
жіберген; негізгі ойды көрсете алмайтын және қосымша сұрақтар арқылы
мәтінді бөліктерге бөле алмайтын; тақпақ мәтінін жатқа толық білмейтін
сөздерді нақты айтпайтын жағдайда қойылады.
4-
сынып
Оқушыға «5» деген баға егер ол жылдам, түсінікті оқыған; әдеби сөздерді
дұрыс оқудың барлық нормаларын орындаған, ойын дауыс ырғағы арқылы
жеткізіп, толық, қысқаша және өзінің қалауымен айтып беретін; өздігінен
қарапайым жоспарларды құратын, оқыған мәтіннің негізгі ойын анықтайтын,
белгілі тақырыпқа сай (табиғат, оқиға, кейіпкерлер туралы) әңгіме құрастыра
алатын жағдайда қойылады.
Оқушыға «4» деген баға мәтінді жылдам әрі мәнерлі оқыған, оқуда 1-2 қате
жіберген, мәтінге сай жоспар құрастыра алған, мәтін мазмұнын толық айтқан;
өздігінен мәтіннің негізгі ойын анықтай алған, мәтінді мәнерлеп жатқа айтқан,
бірақ шамалы қателер жіберілген жағдайда қойылады.
Оқушыға «3» деген баға саналы түрде және бірсарыңды оқыған,
жеткіліксіз мәнерлеп оқитын, оқуда 3-тен 5-ке дейін қате жіберілген; мәтін
мазмұнын толық және қысқаша жеткізетін, мұғалімнің жетелеуші сұрақтары
арқылы жоспар құрастыра алатын, мәтінді жатқа айту барысында жіберілген
қателерді мұғалімнің көмегімен түзететін жағдайда қойылады.
Оқушыға «2» деген баға жеке сөздерді толық оқыған, көп мөлшерде
сөздерді және буындарды ауыстырып, тастап кету қателіктерін жіберген, мәтін
мазмұнын жетік меңгермеген, сөздерді толық оқи алмаған, 6 және одан да көп
қате жіберген (2-жартыжылдықта), мәтіннің мазмұнын тікелей, қысқаша және
өз қалауынша айта алмайтын, мұғалімнің жетелеуші сұрақтары арқылы
өздігімен жоспар құрастыра алмайтын, жатқа айту барысында мәтінді толық
жеткізе алмаған жағдайда қойылады.
11-
кесте – Оқу жылдамдығының нормасы
Сыныптар
2-
сынып
3-
сынып
4-
сынып
1 тоқсан
25-30
50-54
75-78
2 тоқсан
31-40
55-60
78-82
3 тоқсан
41-45
61-69
82-90
4 тоқсан
46-50
70-75
90-95
Үй
жұмысын
бағалауда
алдын
ала
дайындықсыз
оқумен
салыстырғандағыдан жоғары талаптар қойылады.
Оқу үшін баға оқушының ауызша жауабы мен өз бетімен оқуы негізінде
қойылады. Бағаға оқу көлемі: 2-сыныпта оқулықтың 1/4 беті; 3-сыныпта – 1/3
беті; 4- сыныпта – 1/4 беті болуы керек.
Оқушының қорытынды оқу дағдысын тексеру жылына үш рет жүргізіледі;
І және ІІ жартыжылдықтың соңында қорытынды бақылау жұмысы алынады.
Орыс тілі (оқыту орыс тілді емес сыныптар үшін)
Роль русского языка в школьной системе образования определяется в
Әдістемелік
-
нұсқаулық хатǀ2016
-
2017 оқу жылы
54
целом его основной функцией как языка межнационального общения в
многонациональном государстве.
Цели обучения русского языка: формирование и развитие элементарной
русской речи на ограниченном лексико-грамматическом материале;
взаимосвязанное обучение видам речевой деятельности (аудированию,
говорению, чтению, письму); практическое усвоение элементов уровней
русского языка (фонетики, графики, орфоэпии, лексики, грамматики,
словообразования, орфографии, пунктуации); воспитание средствами русского
языка коммуникативной, нравственной и эстетической культуры.
Задачи учебного предмета:
-
научить учащихся строить простейшие типовые предложения, широко
употребляемые в живой русской речи, обогатить словарный запас учащихся (в
пределах лексико-грамматического минимума);
-
научить распространять простейшие типовые предложения за счёт ранее
усвоенных слов и словосочетаний по законам синтаксического строя русского
языка;
-
у
учащихся
элементарные
навыки
активного
пользования
синтаксическими конструкциями для выражения собственных мыслей, чувств и
наблюдений в рамках тематики для чтения и развития речи;
-
совершенствовать навыки чтения и письма, полученные на уроках
родного языка; дифференцировать звуки и буквы в системе гласных и
согласных с учётом различий в фонетических системах родного и русского
языков.
Содержание предмета состоит из трех блоков: речевой деятельности,
языкового материала и текстов для чтения и развития речи, охватывающих
сферы общения: учебную, социально-бытовую, социально-культурную,
игровую. Так как текст выступает как единица обучения и развития речи, для
отбора рекомендуются адаптированные тексты из произведений детских
писателей прозаического характера, стихотворения, а также произведения
малого жанра (пословицы, поговорки, загадки), сказки.
При отборе содержания обучения русскому языку как второму следует
учитывать сферу речевой деятельности младших школьников, уровневые
минимумы (лексический, грамматический, тематико-ситуативный, фонетико-
орфоэпический и др.) для начального этапа обучения, явления транспозиции и
интерференции.
Ведущими компонентами при отборе языкового материала являются
словарь (список слов для активного усвоения) и тематика для чтения и развития
речи.
На начальном этапе обучения русскому языку как второму учащиеся
должны усвоить 1000 лексических единиц (в каждом классе примерно
450-
500 слов).
Особенности предмета русского языка. Содержание предмета состоит из
трех блоков: речевой деятельности, языкового материала и текстов для чтения и
развития речи, охватывающих учебную, социально-бытовую, социально-
культурную, игровую сферы общения. Так как текст выступает как единица
|