currency [‘kʌrənsi] n 1.валюта, ақша ♦trad- ing in foreign ~ - шет ет валютасымен сауда жасау ♦a strong ~ - қуатты валюта 2.көпшiлiк, жалпы қолданыста болу, таралу
т.с.с.♦ideas which had enjoyed a brief ~ during the eighteenth century - он сегiзiншi ғасырда қысқа уақытқа кең таралған идеялар ♦The rumour soon gained ~. - Өсек бiраздан соң жайыла бастады. ♦Newspaper stories gave ~ to this scandal. - Бұл жанжал жөнiндегi əңгiмелердi газеттер жайып жiбердi.
current [‘kʌrənt] A.adj 1.қазiргi, ағымдағы,
осы кездегi ♦~ issues, prices - қазiргi мəселелер, бағалар ♦the ~ year - биыл, биылғы жыл, осы жыл 2.көшiлiкке ортақ, кең қолданыстағы;
көпшiлiк мойындаған, қабылдаған ♦~ opin- ions, beliefs - кең таралған пiкiрлер, нанымдар ♦words that are no longer ~ - қолданыстан шығып қалған сөздер ♦a rumour that is ~ in the city - қалада кең тарап жүрген қауесет B.n 1.ағын, ағыс ♦She had to swim against the ~. - Ол ағысқа қарсы жүзуге мəжбүр болды.
2.электр ағыны
current account n (əсiресе Brit) (USchecking account) ағымдағы шот
current affairs қазiргi (кезде болып жатқан)
оқиғалар
current assets (коммерц) ағымдағы активтер
currently [‘kʌrəntli] adv қазiргi, қазiр, қазiргi
кезде т.с.с.
curriculum [kə’rikjuləm] n (pl~s не -la [-lə])
мектепте, курста оқытылатын пəндер, оқу
жоспары ♦Is German on your school’s ~? - Немiс тiлi саған мектепте оқытыла ма? curriculum vitae [kə,rikjuləm ‘vi:tai] (abbr cv) (US кейде résumé) өмiрбаян, резюме,
автобиография
curried [‘kʌrid] adj ащыға қуырылған, өте ащы
көкөнiстермен пiсiрiлген ♦~ chicken, beef - ащыға қуырылған тауық, сиыр етi curry I [‘kʌri; ‘kз:ri] n карри, кэрри (ащы,
қоймалжың сұйықтағы ет я көкөнiс түрiндегi
үндiлiк тамақ, көбiне күрiшпен берiледi)
curry II [‘kʌri] v (pt, ppcurried) 1.(жылқыны)
ат тарақпен жуып тазалау 2.(idm) *to~ favour (with smb) (жақтырм) бiреуге жылпылдау,
маймөңкелеу
curry-comb n ат тарақ
curry powder n карри, кэрри ұнтағы (куркума,
зире жəне тағы басқа ащылардың ұнтақталған
қоспасы, карри əзiрлегенде қолданылады)
curse [kз:s] A.n 1.қарғыс ♦angrily muttering ~s - ызалана қарғау, қарғыс сөздер айту 2.дуа,
қарғыс ♦The witch put a ~ on him. - Мыстан кемпiр оны дуалап тастады (-ған). ♦to be un- der a ~ - дуаланған болу ♦to lift a ~ - дуасын кетiру, алу 3.пəле, пəлекет, зардап ♦the ~ of infl ation - инфляция зардабы ♦Gambling is of- ten a ~. - Құмар ойнау көбiнесе пəле. 4.the ~ (көне қолд ауызекi) етеккiр B.v 1.(a) ~ (at smb/ smth) қарғау, қарғап-сiлеу ♦I ~d her for spoiling my plans. - Жоспарымды бұзған үшiн мен оны қарғадым. (b)дуалау, дуа салу ♦The witch-doc- tor has ~d our cattle. - Мыстан-дəрiгер бiздiң iрi-қараны дуалап тастады. 2.be ~d with smth бiрнəрсеге душар болу, бiрнəрседен жапа
шегу т.с.с. ♦to be ~d with bad health - ауыр науқас соры болу ♦to be ~d with a violent temper - өзiнiң дүлей мiнез-құлығынан жапа шегу cursed [‘kз:sid] adj жиiркенiштi; жайсыз
cursive [‘kз:siv] adj қолмен жазылған
cursor [‘kз:sə(r)] n (комп) курсор, сiлтеуiш
(компьютер экранындағы белгiлi бiр
позицияны көрсететiн жылжымалы таяқша я
нүкте)
cursorily [‘kз:sərəli] adv апыл-ғұпыл, iле-шала,
асығыс т.с.с.
cursory [‘kз:səri] adj (əдетте жақтырм)
асығыс iстелген, шала-пұла, апыл-ғұпыл
iстелген ♦a ~ look, inspection - асығыс қарас, шала-пұла тексеру ♦He put aside the papers after a ~ study. - Ол қағазды апыл-ғұпыл оқыды да, шетке қоя салды.
curt [kз:t] adj (жақтырм) (сөйлеушi, оның
мiнез-құлқы ж.) дөрекiлеу; тiк; қатқыл ♦a ~ an- swer тiк жауап ♦He’s rather ~ when he is angry. Ашуланған кезде ол аздап дөрекiлеу. ♦I was a little ~ to him. - Мен оған аздап қатқыл болдым.
curtly [‘kз:tli] adv [қ-з: curt]
curtness [‘kз:tnis] n [қ-з: curt]
curtail [kз:’teil] v азайту, келтелеу
curtailment [kз:’teilmənt] n азайту, келтелеу
curtain [‘kз:tn] A.n 1.(USdrape) перде 2.сахна
шымылдығы, пердесi ♦The ~ rises/goes up. - Спектакль басталмақшы. ♦The ~ falls/comes down. - Спектакль аяқталады. ♦(ауысп. мағ.)
The ~ has fallen on her long and distinguished career. - Оның ұзақ əрi тамаша карьерасы аяқталды. ♦Tonight’s ~ is at 7.50. - Бүгiн спектакль сағ. 7.50-де басталады. ♦after the fi nal ~ - спектакль аяқталғанда 3. (ауысп. мағ.) таса, жамылғы, қорғаныш ♦a ~ of fog - тұман пердесi ♦A ~ of rain swept over the valley. - Жаңбыр алқапты бүркiп өттi. ♦the ~ of secrecy that hides the government’s inten- tions - үкiмет ниетiн бүркемелеген құпиялық пердесi 4.~s~ (for smb/smth) (ауызекi) үмiтсiз
жағдай, тығырық, ақыры ♦When I saw he had a gun, I knew it was ~s for me. - Оның қолындағы қаруды көргенде, тығырыққа тiрелгенiмдi бiлдiм. 5.(idm) *toring up/down the ~ ring
B.v 1.перде iлу, перделеу ♦~ed windows - переде iлiнген терезелер ♦enough material to ~ all the rooms - барлық бөлмелерге перде iлуге жеткiлiктi материал 2.(phr v) *~ smth off пердемен бөлу ♦to ~ off part of a room - бөлменің бір шетін пердемен бөлу curtain-call n спектакль бiткен кездегi
актердiң сахнаға шығып көрермендерге
iлтипат көрсетуi
curtain-raiser n~ (to smth) (a)(сөзбе сөз:
шымылдық ашар) (спектакльдiң негiзгi бөлiгi
басталар алдындағы) кiрiспе, шымылдық
ашар (b)кiрiспе, үлкен оқиғаға себепшi нəрсе
♦border incidents that were ~s to a full-scale war - iрi соғысқа айналып кеткен шекара қақтығыстары curtsey, curtsy [‘kз:tsi] A.n тағзым, тəжiм,
монархқа көрсетiлген iлтипат B.v (pt, ppcurt- seyed, curtsied) ~ (to smb) тағзым ету, iлтипат ету
curvaceous [kз:’veiʃəs] adj (sexist)дене бiтiмi
ұршықтай иiрiлген, көрiктi (əйел)
curvature [‘kз:vəʧə(r); US -ʧuə(r)] n иiн, иiлген
нəрсе, майысу, иiлiс ♦the ~ of the earth’s surface - жер бетiнiң иiлiсi ♦to suffer from ~ of spine - омыртқаның қисаюынан азап шегу curve [kз:v] A.n 1.қисық сызық 2.иiн, иiлiс,
қисық, майысқан нəрсе, бұрылма, т.с.с. ♦a ~ in the road - жол иiнi ♦her attractive ~s - оның (əйелдiң) мың бұралған тартымды денесi B.v 1.ию, майыстыру, иiлу, майысу, қисаю
т.с.с. ♦The road ~d suddenly to the left. - Жол кенеттен солға қарай иiлдi. ♦a knife with a ~d blade - қайқы жүздi пышақ 2.қисық
траекторияда қозғалу ♦The spear ~d through the air. - Найза ауаны тiлiп өттi. curvy adj (-ier, -iest) (ауызекi) 1.қисық, бұралаң,
иiлген, майысқан 2.curvaceous
cushion [‘kuʃn] A.n 1.көпшiк (отырғанда жұмсақ
болу үшiн iстелетiн, iшiне жұмсақ материал,
құс жүнi салынған қапша) 2.жұмсақ нəрсе
3.бильярд борты B.v 1.соққыны я құлауды
т.б. жұмсарту ♦They had put mattresses on the ground to ~ is fall. - Ол құлағанда жұмсақ болуы үшiн олар жерге матрацтар төседi. 2.~ smb/
476
477
smth (against/from smth) (ауысп. мағ.)қорғау,
қорғаштау ♦Wage increases have ~ed us from the effects of higher prices. - Жалақының өсуi қымбатшылық əсерлерiнен сақтады бiздi.
cushy [‘kuʃi] adj (-ier, -iest) (ауызекi көбiне жақтырм) 1.жеңiл, көп күш қажет етпейтiн
2.(idm) *a ~ number (ауызекi) өмiрдегi
қолайлы, жеңiл жұмыс не рахат
cusp [kʌsp] n ұш, бiрнəрсенiң ұшы; екi қисық
сызықтың кездесетiн нүктесi
cuss [kʌs] n (ауызекi) 1.curse 2.(сын есiмнен
кейiн келедi) кiсi, адам ♦stubborn, stupid ~ - тоңмойын, топас неме 3.(idm) *not togive a ~/damn (about smb/smth) мүлде бейқам,
алаңсыз болу
cussed [‘kʌsid] adj (ауызекi жақтырм)
қырсық, тоңмойын, iшi тар
cussedly [‘kʌsidli] adv [қ-з: cussed]
cussedness [‘kʌsidnis] n [қ-з: cussed]
custard [‘kʌstəd] n тəттi соус, кастард (сүт,
жұмыртқа жəне қант қосып жасалған)
custard pien тəттi пирог, кастард пирогы
custodial [kʌ’stəudiəl] adj (заң) түрмеге
жабатын, қамап ұстайтын
custodian [kʌ’stəudiən] n қамқоршы, күтушi
custody [‘kʌstədi] n 1.қамқорлық, күтiм,
қарау; асырау ♦to leave one’s valuables in safe ~ - асыл бұйымдарын дұрыс жерге аманат ету ♦When his parents died he was placed in the
~ of his aunt. - Əке-шешесi қайтыс болғанда
оны апай асырап алды. ♦The court gave the mother ~ of the child. - Сот баланы шешесiнiң асырауына бердi. ♦parents involved in a battle over ~ - баланы өз асырауына алмақ болған ата-аналар тартысы 2.қамау, қамауға алу ♦to be held in ~ - қамауда болу ♦to take smb into ~ - бiреудi қамауға алу custom [‘kʌstəm] A.n 1.(a)дəстүр, салт,
салт-дəстүр, əдет-ғұрып ♦the ~s of the Es- kimos - эскимостар əдет-ғұрпы (b)əдет,
дағды ♦It is my ~ to rise early. - Ерте тұрып дағдыланғанмын. 2.дүкеннен, саудагерден
тұрақты сатып алу ♦We would like to have your ~. - Сiздiң бiздiң заттарымызды алғаныңызды қалаймыз. ♦We’ve lost a lot of ~ since our prices went up. - Тауарларымыз қымбаттағалы берi көп жоғалттық. ♦I shall withdraw my ~ from that shop. - Мен ол дүкеннен ендi алмайтын боламын. B.adj заказбен, тапсырыспен
iстелiнген ♦a ~ car - заказбен жасалған машина customize, -ise v заказбен, заказ бойынша iстеу
custom-built, custom-made adj заказ бойынша
тұрғызылған, жасалған
customary [‘kʌstəməri; US -meri] adj дағдылы,
əдеттегi, əдеттенген ♦She gave the ~ speech of thanks to the chairman. - Ол төрағаға дағдылы алғыс сөзiн айтты.
customarily [‘kʌstəmərəli; US ,kʌstə’merəli] adv дағдысынша, əдеттегiдей т.с.с.
customer [‘kʌstəmə(r)] n 1.тұтынушы, сатып
алушы, клиент 2.(ауызекi) (сын есiмнен кейiн
келедi) кiсi, адам, неме ♦a tough ~ - қиын адам ♦an ugly ~ - оңбаған неме ♦a cool ~ - ұстамды кiсi customs [‘kʌstəmz] n 1.кеден салығы, кеден
төлемдерi, импорт салығы 2.(кейде the ~)
кеден, таможня
customs house n кеден үйi, кеден мекемесi
customs unionn кеден одағы, кедендiк одақ
cut [kʌt] A.v (-tt-, pt, ppcut) 1.(a)кесу, тiлу,
жаралау, қию ♦You need a powerful saw to ~ through metal. - Металды кесу үшiн күштi ара қажет. ♦She cut her fi nger on a piece of broken glass. - Оның саусағын сынған əйнек тiлiп кеттi. (b) ~smth (from smth): ~ smth (for smb) ♦to ~ some fl owers - бiраз гүл қию ♦Please ~ me a piece of cake/~ a piece of cake for me. - Маған кейктен кесiп бершi. (c)~ smth (in/into smth) ♦to ~ apples into halves - алмаларды қақ бөлу (d) ♦sandstone ~s easily - құмтас тез кесiледi (бөлiнедi) ♦This knife won’t ~. - Мына пышақ өтпейдi. 2. (ауысп. мағ.)
жүрегiн жаралау, жанын ауырту 3.астық жинау
4.(сызық ж.) кесу 5.кесу, азайту (м: жалақыны)
6.(ауызекi) тоқтату, доғару ♦C~ the chatter and get on with your work! - Сөздi доғардағы, iсiңдi жалғастыр! 7.~(from smth) to smth (фильмде т.с.с.) бiр көрiнiстен екiншiсiне
ойысу ♦The scene ~s from the shop to the street. - Көрiнiс дүкеннен көшеге ойысып кетедi. 8.
өшiру, сөндiру 9. (ауызекі) қатыспау, болмау
10. (ауызекі) танымаған болу, мұрнын шүйiру
♦She ~ me (dead) in the street the other day. - Ол менi ана күнi көшеде көрмегенсiп өте шықты.
11.(жаңа тiс ж.) өсе бастау, шыға бастау 12.~ smth (with smth) (əсiресе US)араластыру,
жидiту; əлсiрету ♦to ~ whisky with water - вискидi сумен араластыру 13. музыканы
таспаға түсiру ♦The Beatles cut their fi rst disc in 1962. - Битлз өзiнiң алғашқы дискiсiн 1962- жылы таспаға түсiрген. 14.(idm) *to ~ and run (slang) қашып кету *to ~ corners corner *to ~ it/things fi ne fi ne15.(phr v) *~accross smth сəйкес келмеу, қайшы келу ♦Opinion on this issue ~s across traditional political boundar- ies. - Осы мəселе жөнiндегi пiкiр қалыптасып қалған саяси шеңберлердi бұзып өтедi. *~ across, along, through, etc (smth) төте жүру,
кесе жүру ♦I usually ~ across/through the park on my way home. - Мен үйге қайтқанда парктi кесе жүремiн. *~ at smb/smth бiреудi/бiрнəрсенi пышақпен кеспек, ашпақ
я жараламақ болу ♦She cut at the rope in at- tempt to free herself. - Ол өзiн босатпақ болып арқанды кестi. *~ smth away (from smth) кесiп алу ♦They cut all the dead branches from the tree. - Олар ағаштың қураған бұтақтарын кесiп алды. *~ smth back (бұтаны т.с.с.)
келтелеу, қысқарту; отау ♦to ~ back a rose bush - раушан бұтасын келтелеу *~ smth back; ~ back (on smth) əжептəуiр азайту ♦If we don’t sell more goods, we’ll have to ~ back (on) production. - Көптеп тауар сата алмайтын болсақ, өндiрiстi едəуiр кесуге тура келедi. *~ smb down (ауызекі) (a)шабу, кесу (b)өлтiру *~ smth down (a)кесiп түсiру, құлату ♦to ~ down a tree - ағашты кесiп құлату (b)қысқарту,
келтелеу ♦Your article is too long - please ~ it down to 1000 words. - Мақалаң тым ұзақ, 1000 сөзге дейiн азайтқын. *~ smth down; ~ down (on smth) азайту, тежеу ♦to ~ down one’s expenses - шығындарын азайту *~ smb down (to smth) бағасын түсiруге көндiру ♦He was asking $400 for the car, but we cut him down to $ 350. - Ол машинаға $400 сұраған болатын, бiрақ бiз оны $ 350-ге дейiн түсiрдiк. *~ smb/ smth from smth кесiп алу ♦to ~ a branch from a tree - ағаштың бұтағын кесiп алу *~ in (on smb/smth) (көлiк я жүргiзушi ж.) басқа
көлiктiң алдын орау, кесу ♦The lorry overtook me and then cut in (on me). - Жүк машинасы менi басып озды да алдымды орады. *~ in (on smb/smth); ~ into smth бiреудi/бiрнəрсенi
бөлу, үзу; килiгу ♦She kept ~ting in on/~ting into our conversation. - Ол бiздiң əңгiмемiзге килiге бердi. *~ smb in (on smth) (ауызекі)
бiреуге табыстан үлесiн беру ♦to ~ smb in on a deal - контракттан түскен табыстан бiреуге үлесiн беру *~smb off (a)телефонмен
сөйлесiп жатқанда үзiп жiберу ♦We were cut off in the middle of our conversation. - Бiз əңгiмемiздiң ортасына келгенде телефон үзiлiп кеттi. (b)мұраға ешнəрсе қалдырмау,
мұрасыз қалдыру ♦He cut his son off without a penny. - Ол ұлын бiр тиынсыз қалдырды. (c)қыршынынан қиылу, жастай қайтыс болу
*~ smb/smth off бiреуге/бiрнəрсеге берудi
тоқтату, доғару ♦Our water supply has been cut off. - Бiзге су беру тоқтатылды. ♦Her father cut off her allowance. - Əкесi оған қаражат беруiн тоқтатты. *~ smth off жолын кесу,
бөгеу ♦to ~ off the enemy’s retreat - жаудың шегiнуiн тоқтату *~ smth off (smth) азайту,
кесу ♦He cut off a metre of cloth from the roll. - Ол орамадан бiр метр кесiп алды. ♦The winner cut ten seconds off the world record. - Жеңiмпаз əлемдiк рекордты он секундқа жаңартты.
*~ smb/smth off (from smb/smth) жолын кесу,
бөгеу, алдын алу, болдырмау ♦an army cut off from its base - базасынан бөлiнiп қалған армия ♦She feels very cut off living in the coun- try. - Ауылды жерде тұрғандықтан, ол өзiн басқа дүниеден оқшауланғандай сезiнедi. *~ smth open (байқаусызда) жарып алу, кесiп алу
т.с.с. ♦She fell and cut her head open. - Ол құлап қалып басын жарып алды. *~ out тоқтау,
iстемей қалу ♦One of the aircraft’s engines cut out. - Ұшақтың бiр моторы iстемей қалды. *~ smth out (a)кесе аршу, кесу арқылы жол салу
♦to ~ out a path through the jungle - ну орман (джунгли) iшiнде бұталарды аршып соқпақ салу (b)(киiм) пiшу ♦to ~ out a dress - көйлек пiшу (c) (ауызекі) тоқтату, доғару ♦I’m sick of you two squabbling – just ~ it out! - Осы, екеуiң шуылдап пəле болдыңдар ғой, қысқартыңдар ендi! (d) (ауызекі) енгiзбеу; алып тастау ♦You can ~ out the inimportant details. - Елеусiз детальдарды алып тастасаң болады. (e)
(ауызекі) тоқтату, доғару ♦to ~ out sweets in order to loose weight - арықтау үшiн тəттiнi жеудi доғару *~ smth out (of smth) қиып алу,
кесiп алу ♦to ~ an article out of the newspa- per - газеттен мақаланы қиып алу *be ~ out for smth; be ~ out to be smth (ауызекі) қажет
қасиеттерi мен қабылеттерi болу; сай келу ♦He is not cut out for teaching/to be a teacher. - Ол
478
479
мұғалiмдiкке жаралмаған. ♦Sally and Michael seem to be cut out for each other. - Сəлли мен Мичел дəп бiр бiрiн бiрi үшiн жаралғандай.
*~ smth through smth тесе я кесе жол салу
♦The prisoners cut their way through the barbed wire and escaped. - Абақтыдағылар тiкен сым темiрдi кесiп өтiп қашып кеттi. *~smb up (a) (ауызекі) бiреудiң үстi-басын көгерту,
жаралау, тiлгiлеу ♦He was badly cut up in the fi ght. - Ұрыс кезiнде оның үстi-басы көгала қойдай болды. (b)жою, талқандау ♦to ~ up the enemy’s forces - жау күшiн жойып жiберу (c) (ауызекі) қайғыру т.с.с. ♦He was badly cut up by the death of his son. - Ұлының қайтыс болуы оны қайғыға батырып кеттi. *~ smth up турау, кесiп бөлу ♦to ~ up vegetables - көкөнiстi турау B.n 1.жара, тiлiк, кесiлген
жер 2.(a)кесу, қырқу, турау ♦Your hair could do with a ~. - Шашыңды жасату керек. (b)
пышақпен, қылышпен, қамшымен осу, осып
жiберу 3.~ (in smth) азайту, келтелеу, кесу,
қырқу 4.~ (in smth) кiтап, фильм, пьесаны
қию, редакциялау 5.кесiлiп алынған ет, тiлiм
6.пiшу, киiм үлгiсi, стилi ♦I don’t like the ~ of his new suit. - Мен оның жаңа костюмiнiң үлгiсiн жақтырмаймын. 7.ауыр сөз, жүрекке
тиетiн сөз 8. (ауызекі) үлес ♦Your ~ will be $200. - Сенiң алатын үлесiң $200. 9.(idm)
*a ~ above smb/smth (ауызекі) бiреуге/
бiрнəрсеге қарағанда тəуiр, жақсы ♦Her work is a ~ above that of the others. - Оның жұмысы басқалардыкiне қарағанда тəуiрiрек. ♦She’s a ~ above the rest (of her colleagues). - Ол өз əрiптестерiнiң iшiндегi ең тəуiрi. *~and thrust (of smth) қызу айтыс, өткiр пiкiрталас
♦the ~ and thrust of parliamentary debate - парламенттегi дебаттың ыстығы мен суығы *a short ~ short *the ~ of smb’s jib (көне қолд)
кiсiнiң түрi, мiнезi, қылығы, сұрқы ♦I must say that I didn’t like the ~ of his jib. - Мен оның сұрқын жақтырмағанымды айтуға тиiспiн.
cut and dried adj өзгертуге болмайтын, келмейтiн
cutaway [‘kʌtəwei] n үйдiң, машинаның т.б.
iшкi жағын көрсететiн сызба, модель; жарма
cut-back n азайту, қысқарту
cute [kju:t] adj (-r, -st) (кейде жақтырм)
1.тартымды, көз тартатын; сүйкiмдi 2(ауызекі əсiресе US) ақылды, қырағы
cutely adv [қ-з: cute]
cuteness n [қ-з: cute]
cutesy [‘kju:tsi] adj (US) жүйкеге тиердей
ақылды, тартымды; тым жылтырақ
cutey [‘kju:ti] n (ауызекi) тартымды; мейiрiмдi;
биязы
cuticle [‘kju:tikl] n кутикл, кутикула,
тырнақтың түбiндегi қатайған терi
cut-glass n қырлы əйнек, үстi кедiр-бұдыр əйнек
cutlass [‘kʌtləs] n (ертеде теңiзшiлер
қолданған) шолақ қайқы қылыш
cutler [‘kʌtlə(r)] n пышақшы, пышақ т.б.
кесетiн құралдар жасап сатушы
cutlery [‘kʌtləri] n асқа арналған пышақтар,
шанышқылар, қасықтар