cortege [kɔ:teiʒ] n кортеж (көбiнесе жерлеуге  бара жатқан адамдар мен көлiктер шеруi, легi) cortex

444
445
шетелдiк импорттарға деген тарифтермен 
қорғашталған өнеркəсiп
cost [kɒst; US kɔ:st] A.v (pt, pp cost) 1.бағасы, 
құны болу, белгiлi бiр сомаға тұру ♦ How 
much/what does it ~? - Мынау (мына зат) 
қанша тұрады?/Мынаның құны қанша? 
♦The meal cost us $30. - Тамақтану үшiн бiз 
$30 төледiк. 2. (ауысп. мағ.) (a)нəтижесiнде 
жоғалту, зиян шегу т.с.с. ♦Dangerous driving 
could ~ you your life. - Машинаның қатты 
жүргiзсең, өмiрiңнен айырылуың мүмкiн. 
♦The scandal cost her her career. - Жанжалдың 
нəтижесiнде ол қызметiнен айырылды. (b)
белгiлi бiр күш-жiгердi, талпынысты қажет 
ету ♦Her irresponsible behaviour cost her 
father many sleepless nights. - Оның ессiз 
қылықтарының салдарынан əкесiне түн 
ұйқысын төрт бөлуге тура келдi. ♦Compiling 
a dictionary ~s much time and patience. - Сөздiк 
құрастыру үшiн көп уақыт əрi шыдам керек. 
3.(pt, pp ~ed) (коммерц) белгiлi бiр нəрсеге 
кететiн шығынды есептеп шығару ♦Has this 
project been ~ed? - Мына жобаның шығыны 
есептелiп шығарылды ма? 4.(ауызекi) бiреу 
үшiн қымбат болу ♦You can have the de luxe 
model if you like, but it’ll ~ you. - Алғың келсе 
ала бер де люкс моделiн, бiрақ бұл сен үшiн 
өте қымбат болады. 5.(idm) *to charge/ ~ 
/ pay smb the earth earth *to ~ smb dear 
бiреуге залал, шығын т.б. əкелу, ауыр нəрсеге 
ұрындыру ♦That mistake cost him dear: he lost 
the game because of it. - Жiберген қатесi ол 
үшiн ауыр соққы болды: осының кесiрiнен ол 
ойында ұтылды. 6.(phr v) *~ smth out құнын 
есептеп шығару ♦I thought I could afford it, 
then I ~ed it out properly and found it was too ex-
pensive. - Менiң оған ақшам жететiн шығар 
деп ойлағанмын, сосын есептеп шығарғанда 
оның тым қымбат екенiне көзiм жеттi. B.n 
1.құн, баға ♦She built the house without regard 
to ~. - Ол үйiн құнына қарамастан салды. 
♦the ~ of living/living ~s - өмiр сүруге кететiн 
шығындар, өмiр сүру құны 2.бiрнəрсеге 
қол жеткiзу үшiн қажет нəрсе, күш-жiгер, 
құрбандық, құн ♦The battle was won at (a) 
great ~ in human lives. - Ұрыста жеңiске жету 
үшiн көп адам құрбан болды. 3.~s (заң) сот 
шығыны, сотта бiрнəрсенi шешуге я реттеуге 
жұмсалатын шығын ♦to pay a $50 fi ne and 
$25 ~s - $50 айыппұл (штраф) жəне $25 сот 
шығынын төлеу 4.(idm) *at all ~s не болса 
да, қайтсе де ♦You must avoid a scandal at all 
~s. - Не болса да, жанжалдан аулақ жүр. 
*at the ~ of smth бiрнəрсенi құрбан ете ♦She 
saved him from drowning, but only at the ~ of 
her own life. - Ол оны суға батып кетуден өз 
жанын құрбан етiп қана құтқара алды. *to 
count the ~ count *to one’s ~ өзi кезiнде 
жапа шеккендiктен бiлетiн деген мағ. ♦Wasp 
stings are serious, as I know to my ~. - Сонаның 
шаққандары ауыр болады, мен өзiм басымнан 
өткергем.
cost accountant, clerk есепшi, бухгалтер
co-star [‘kəu stα:(r)] A.v (-rr-) (кинода я ТВ-де) 
1.~ (with smb) фильмде я пьесада өзi сияқты 
басқа да кино я театр жұлдыздарымен түсу, 
жұмыс iстеу ♦Laurence Oliver is in the fi lm, and 
Maggie Smith ~s with him. - фильмде Лоуренс 
Оливер бар, жəне Мəгги Смит онымен бiрге 
ойнайды. 2.фильмде бiрнеше жұлдыз (атақты 
актер) болу ♦The fi lm ~red Robert Redford and 
Paul Newman. - Фильмде Роберт Редфорд 
пен Пол Ньюмəн бiрге жарқырайды. B.n ко-
стар, фильмге түсетiн я пьесада ойнайтын көп 
жұлдыздардың (əйгiлi актерлардың) бiрi ♦His 
~ in the fi lm was Maggie Smith. - Ол фильмге 
Мəгги Смитпен бiрге түстi.
cost benefi t (экономикада) бiр заттың құны 
мен одан түсетiн пайданың арақатынасы
cost-effective adj пайдалы ♦It isn’t ~ to build 
cars in such small quantities. - Машиналарды 
осындай аз мөлшерде шығару пайдалы 
емес.
cost-effectiveness n пайдалылық, тиiмдiлiк
costermonger [‘kɒstəmʌηgə(r)] n (көне қолд 
Brit) арбамен жүрiп жемiс-жидек, көкөнiс 
саушы
costing [‘kɒstiη] n бiрнəрсенiң бағасын, құнын 
есептеп шығару, есептеу
costly [‘kɒstli; US ‘kɔ:st-] adj (-ier, -iest) 
қымбат ♦a ~ mistake - ауыр қате
costliness [‘kɒstlinis; US ‘kɔ:st-] n қымбаттық, 
құнының көптiгi
cost price (коммерц) 1.тауардың өзiндiк құны 
2.көтерме саудадағы құны
costume [‘kɒstju:m; US -tu:m] n киiм, костюм
costumier [kɒ’stju:miə(r); US -’stu:-] n костюмер, 
костюм тiгушi, сатушы я жалға берушi
costume jewellery жасанды тастардан iстелген 
арзанқол асыл бұйымдар
cosily adv [қ-з: cosy] 
cosiness n [қ-з: cosy]
cosy [‘kəuzi] A.adj (US cozy) (-ier, -iest) (оң 
мағ.) 1.жайлы, жақсы 2.ақжарқын, жылы 
B.n (шəйнекrt, пiскен жұмыртқаға арналған) 
құндақ, қап, тыс
cot [kɒt] n 1.(Brit) (US crib) сəби төсегi 2.(US) 
қарапайым жiңiшке төсек
cotangent [kəu’tænʒənt] n (abbr cot) (матем) 
котангенс
cot-death n ұйқыдағы сəбидiң түсiнiксiз 
жағдайда шетiнеп кетуi
cote [kəut] n (құрама сөздерде) үй 
жануарларына, құстарға арналған қора, пана, 
ұя не үйшiк ♦a dove-~ - көгершiн ұясы ♦a 
sheep-~ - қой қора
co-tenant [,kəu’tenənt] n (үйде т.с.с.) бiрге тұрушы
coterie [‘kəutəri] n (көбiнесе жақтырм) 
үйiрме, мүдделестер тобы ♦a literary ~ - əдеби 
үйiрме
coterminous [,kəu’tз:minəs] adj ~ (with smth) 
(кiтаби) шекаралас
cottage [‘kɒtiʤ] n коттедж, ауылды жердегi 
шағын үй
cottage cheese коттедж сыры, iрiмшiгi 
(iрiмшiктiң түрi ақ бiр түрi)
cottage hospital n (Brit) коттедж госпиталь, 
ауылды аймықтағы шағын аурухана
cottage industry n коттедж өнеркəсiбi, үй 
шаруашылығы м:тоқу, ыдыс-аяқ жасау т.б.
cottager [‘kɒtiʤə(r)] n 1.коттедж тұрғыны 
2.(Brit slang) əжетханада т.б. жерлерде өзiне 
гомосексулист партнер iздеушi
cottage pie = shepherd’s pie
cottaging [‘kɒtiʤiη] n (Brit slang) əжетханада 
т.б. жерлерде өзiне гомосексулист партнер iздеу
cotter pin [‘kɒtə pin] n (инженерияда) сына; 
жабдықтың бөлiктерiн ұстап тұратын шпонка
cotton [‘kɒtn] A.n 1.(a) мақта (b)мақта өсiмдiгi, 
мақта 2.(a)жiп, мақтадан иiрiлгiн жiп (b)
мақтадан тоқылған мата, тiгiлген киiм B.v (phr 
v) 1. ~ on (to smth) (Brit ауызекi) бiрнəрсенi 
түсiну, көзi жету ♦At last she’s ~ed on to what 
they mean. - Ақырында ол олардың ненi меңзеп 
тұрғанын түсiндi. 2.~ to smb (US ауызекi) 
бiреудi жақсы көре бастау
cotton candy = candy fl oss 
cotton seed oil n мақта (дəнi) майы
cottontail n мақтақұйрық (кiшкентай солт. 
америкалық қоян)
cotton wool n мақта, вата
cotyledon [,kɒti’li:dn] n (бот) дəн жарнағы, 
тұқымнан шыққан алғашқы өскiн 
couch [‘kauʧ] A.n коуч, диван B.v 1.~ smth 
(in smth) (кiтаби) ойды, т.с.с. хатпен бiлдiру 
2.(архаизм) (аңдар ж.) көсiле жату
couchant [‘kauʧənt] adj (геральдикада) 
(эмблемадағы аң бейнесi ж.) артқы аяқтарын 
астына жiберiп, алдыңғы екi аяғын алға соза, 
басын көтере жатқан
couchette [ku:’ʃet] n (Fr) кушет, вагондағы 
ұйқтайтын төсек
couch-grass, couch [‘kauʧ grα:s, ‘ku: ʧ-; 
US -’græs] n шырмауық бидайық (тамыры 
шырмауықша ұзын өсiмдiк)
cougar [‘ku:gə(r)] n пума, кугуар, тау барысы 
(Солт. Американың батысындағы жəне Оң. 
Америкада тауларда мекендейтiн мысық 
тұқымдас аң)
cough [kɒf; US kɔ:f] A.v 1.жөтелу, жөткiрiну 
♦She was ~ing (away) all night. - Ол түнi 
бойы жөтелiп шықты. ♦(ауысп. мағ.) The 
engine ~ed and spluttered into life. - Мотор 
қақалып-шашалып барып оталды. 2.~ smth 
(up) жөтелгенде өңешiнен я өкпесiнен 
бiрнəрсе шығу ♦He’d been ~ing up blood. - Ол 
жөтелгенде қан шығып жүрдi. 3.(phr v) ~ 
(smth) up (Brit ауызекi) ерiксiз айту, беру, 
көрсету ♦He owes us money, but he won’t ~ 
(it) up. - Ол бiзге ақша қарыз, бiрақ бергiсi 
келмей жүр. ♦Come on, ~ up: who did it? - Ал, 
айт қанеки: кiм iстедi бұны? B.n 1.жөтел, 
жөтелу 2.жөтел, өкпеге суық тиiп т.б. ауырып 
қалғандық
could I [kəd; күшейтпелi түрi kud] modal v 
(болымсыз түрi could not, қысқартылған түрi 
couldn’t [‘kudnt]) 1.(рұхсат сұрауды бiлдiредi) 
♦C~ I use your phone? - Телефоныңызды 
қолдана ала ма екенмiн? ♦C~ borrow your 
bycicle? - Велосипедiңiздi бере тұрасыз ба? 
2.(өтiнiштi бiлдiредi) ♦C~ you baby-sit for us 
on Friday? - Жұма күнi бiз үшiн баламызға 
қарай алмас па екенсiз? ♦C~ you type one more 
letter before you go? - Кетерден бұрын тағы 
бiр хат басып жiбересiз бе? 3. (нəтиженi 
бiлдiредi) ♦I’m so unhappy I ~ weep. – 

446
447
Соншама қапалымын, тiптi, жылағым келiп 
отыр. 4.(мүмкiндiктi, болжамды бiлдiредi) 
♦You ~ be right, I suppose. - Сiздiкi дұрыс та 
шығар деп ойлаймын. ♦Somebody must have 
opened the cage - the lion couldn’t have es-
caped on its own. - Бiреу есiктi ашқан болар 
- əйтпесе арыстанның өздiгiнен қашып 
кетуi мүмкiн емес. ♦You ~ at least have sent a 
card. - Құттықтау кардын жiберуiңе болар 
едi ғой. 5.(ақыл-кеңестi бiлiредi) ♦We ~ write 
a letter to the director. - Бiздiң директорға 
хат жазуымызға болады. ♦You ~ always try 
his home number. - Сен ылғи да оның үйiне 
телефон шала аласың.
could II [kəd; күшейтпелi түрi kud] pt of can
coulter [‘kəultə(r)] n (US colter) соқа тiсi, 
соқа(ның өткiр) жүзi
council [‘kaunsl] n 1.кеңес, басқару кеңесi 
♦a city/county ~ - қалалық/аудандық кеңес 
2.(сайланған я тағайындалған топ) кеңес, 
басқарма т.с.с. ♦A ~ of elders governs the tribe. 
- Қариялар кеңесi тайпаны басқарады. ♦a ~ 
of war - соғыс кеңесi (қайраткерлердiң, əскери 
қолбасшылардың мəжiлiсi)
council chamber кеңес кеңсесi
council estate (Brit) қала, аудан салған тұрғын 
үй кешенi
council fl at/house (Brit) қала, аудан салған я 
берген пəтер/үй
councillor [‘kaunsələ(r)] n (US кейде councilor) 
кеңес мүшесi
counsel [‘kaunsl] A.n 1.(кiтаби) кеңес, 
ақыл ♦Listen to the ~ of your elders. - 
Үлкендерiңнiң ақыл-кеңесiн тыңда. ♦wise 
~ - данышпандықпен айтылған ақыл 2.(pl 
өзгермейдi) адвокат ♦~ for defence/prosecu-
tion - ақтаушы/айыптаушы адвокат ♦The 
court heard ~ for both sides. - Сот екi жақтың 
да адвокаттарын тыңдады. 3.(idm) *a ~ of 
perfection орындауға өте қиын тамаша кеңес 
*to hold/take ~ with smb (кiтаби) бiреумен 
кеңесу *to keep one’s own ~ ойын, жоспарын 
iшiне бүгiп жүру, құпия ұстау *to ~ together 
(кiтаби) бiр бiрiмен кеңесу B.v (-ll-; US кейде 
-l-) 1.кəсiби кеңес беру, ақыл айту ♦a psychia-
trist who ~s alcoholics - маскүнемдерге кеңес 
беретiн психиатр 2.кеңес беру, ақыл айту ♦I 
would ~ caution in such a case. - Мұндай кезде 
сақтануға кеңес беремiн. ♦He ~led them to give 
up the plan. - Ол оларға бұл жоспардан бас 
тартуға кеңес бердi.
counselling [‘kaunsəliη] n ақыл, кеңес, 
консультация
counsellor (US кейде counselor) [‘kaunsələ(r)] n 
1.кеңесшi 2.(US, Irl) адвокат, заңгер
count I [kaunt] A.v 1.~ (from smth)(to smth) 
санау ♦I can ~ (up) to 100. - Мен 100-ге дейiн 
санай аламын. 2.~ smth up санау, санап шығу 
♦Have the votes been ~ed up yet? - Дауыстар 
саналып болды ма? 3.(a) ~ (for smth) маңызды, 
құнды болу, еленерлiктей болу ♦Her opinion ~s 
because of her experience. - Оның тəжiрибесi 
бар болғандықтан, пiкiрi маңызды. ♦Knowl-
edge without common sense ~s for little. - Ақыл-
ойсыз жалаң бiлiмнiң берерi шамалы. ♦We’ve 
only a few bullets left, so make each one ~. - 
Бiзде небəрi бiраз ғана оқ қалды, сондықтан 
əр оқты дұрыстап ат. (b)~ (as smth) 
жарамды болу, лайықты болу, болып саналу ♦A 
few lines of rhyming doggerel don’t ~ as poetry. 
- Бiрнеше жол шатпақ - поэзия емес. 4.~ smb/
smth (as) smb/smth бiреу/бiрнəрсе ретiнде 
көру, есептеу, ұғыну ♦I ~ myself lucky to have a 
job. - Мен өзiмдi жұмысым бар болғандықтан 
бақыттымын деп есептеймiн. ♦We ~ her as 
one of our oldest friends. - Бiз оны өзiмiздiң ескi 
достарымыздың бiрi деп санаймыз. 5.(idm) 
*to ~ one’s blessings барға разы болу, барға 
қанағат ету ♦Don’t complain! C~ your bless-
ings! - Шағымданба! Барға разы бол! *to ~ 
one’s chickens (before they are hatched) (сөзбе 
сөз: балапандарын (шықпастан бұрын) санау) 
бiрнəрсенiң табысты болатынына тым сенiмдi 
болу *to ~ the cost (of smth) (сөзбе сөз: 
бiрнəрсенiң құнын санау) немқұрайдылық, 
топастықтың салдарынан жапа шегу ♦The 
town is now ~ing the cost of its failure to pro-
vide adequate fl ood protection. - Қала ендi су 
тасқынынан қорғануды қамтамасыз ете 
алмағандықтың зардабын шегiп жатыр. 
6.(phr v) *~ against smb; ~ smth against smb 
осал я кемшiн жерi, тұсы болып саналу, өзiне 
қарсы болып шығу ♦Your criminal record 
could ~ against you in fi nding a job. - Сiздiң 
бұрынғы қылмыстық iстерiңiз жұмыс табар 
кезде өзiңiзге кесiрiн тигiзуi мүмкiн. ♦He is 
young and inexperienced, but please do not ~ 
that against him. - Ол жас əрi тəжiрибесiз, 
бiрақ сондықтан да ол лайықсыз демеңiз. *~ 
among smb/smth; ~ smb/smth among smb/
smth белгiлi бiр топқа т.с.с. жатады деп 
есептеу ♦She ~s among the most gifted of the 
current generation of composers. - Ол қазiргi 
буынның тамаша композиторларының бiрi 
болып есептелiнедi. ♦I no longer ~ him among 
my friends. - Мен оны достарымның ьiрi деп 
санамаймын. *~ down артқа қарай санау, 
терiс санау (яғни, 10, 9, 8, 7… … деп санау 
арқылы бiрнəрсенiң жақындап келе жатқанын 
бiлдiредi) *~ smb/smth in қосып санау, енгiзу 
т.с.с. ♦See how many plates we have, but don’t 
~ in the cracked ones. - Бiзде қанша тарелка 
бар екенiн көршi, бiрақ та шытынағандарын 
санама. ♦If you’re all going to the party, you can 
~ me in. - Егер барлығың да жиынтойға бара 
жатсаңдар, менi де қосып алуларыңа болады. 
*~ on smb/smth бiреуге/ бiрнəрсеге арқа сүйеу, 
үмiт арту ♦to ~ on smb’s help/on smb to help - 
бiреу көмектеседi деп үмiттену ♦Don’t ~ on a 
salary increase this year. - Бұл жылы жалақы 
өседi деп үмiттенбей-ақ қой. *~ smb/smth 
out (a)бiр бiрлеп санап шығу ♦The old lady 
~ed out thirty pence and gave it to the shop as-
sistant. - Қарт əйел отыз пенстi санап алды 
да сатушы көмекшiсiне бердi. (b)нокдаунға 
түскен боксердiң онға дейiн санағанда тұра 
алмай жеңiлгендiгiн бiлдiредi ♦The referee ~ed 
him out in the fi rst round. - Ол бiрiншi раунда-ақ 
құлап, рефери (төрешi) онға дейiн санағанда 
тұра алмады. (c)(ауызекi) бiреудi есептемеу, 
енгiзбеу, тыс қалдыру *~ up to smth қосылып, 
ұлғайып барып бiрнəрсеге тең болу ♦These 
small contributions soon ~ up to sizeable amount. 
- Мына шағын жарналар бiрiгiп бiраздан соң 
қомақты сомаға тең болады. B.n 1.санау, 
санақ ♦a second ~ of the votes in an election 
- сайлаудағы дауыстарды екiншi қайтара 
санау ♦I want to start on a ~ of 5 - Мен 5-ке 
дейiн санағаннан кейiн бастағым келедi (яғни 
1-ден бастап санап 5-ке жеткенде). ♦by my 
~ - менiң санауым бойынша 2.жалпы саны 
3.(the ~) бокста нокдаунаға түскен боксшының 
тұруын күтiп санау 4.(a)(заң) айыпталуышыға 
тағылған кiнə бабы ♦two ~s of forgery and one 
of fraud - құжаттарды боямалағаны бойынша 
екi айыптау бабы жəне жымысқылығы үшiн 
бiр баб ♦She was found guilty on all ~s. - Ол 
барлық баб бойынша кiнəлi болып табылды. 
(b)кез келген айтыс я пiкiрталас бабы, 
тақырыбы, мəселесi ♦I disagree with you on 
both ~s. - Мен сiзбен осы екi мəселе бойынша 
да келiспеймiн. 5.(idm) *keep/lose ~ (of smth) 
бiрнəрсенiң санынан хабардар болу/болмау 
♦So many arrived at once that I lost ~ (of them). 
- Бiрден соншама көп келгендiктен (олардың) 
қанша екенiн де бiлмей қалдым.
count II [kaunt] n граф (Франция, Италияда 
т.б. елдердегi аты, Англияда earl)
countable adj санауға болатын, саналарлық
countdown n ~ (to smth) (a)артқа қарай санаy, 
керi санау (яғни, ракета т.с.с. ұшырылар 
кезде керi 0-ге дейiн санау) (b) (ауысп. мағ.) 
маңызды оқиға болар алдындағы кезең, қарсаң 
♦the ~ to the local election - жергiлiктi сайлау 
алдындағы кезең басталды

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: