Еліміз өз тəуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтіп, дамуының жаңа кезеңіне аяқ бас

128
129
aural [‘ɔ:rə, кейде ‘ɑurəl] adj құлаққа, есту, 
тыңдауға қатысты ♦an ~ surgeon – құлақ 
хирургі ♦~ comprehension tests – тыңдап 
түсінуді тексеру
aureate [‘ɔ:riit] adj алтын түсті, алтын жалатқан
aureola [ɔ:’riələ], aureole [‘ɔ:riəul] n 1.(қасиетті 
адамды бейнелегендегі оның бүткіл денесін 
я басын қоршаған) нұр, шұғыла, ореол 2.нұр, 
нұрлы тəж 3.(астрон) күн тəжі (күн дискісінің 
жалын атқан сырты)
aurevoir [,əurə’vw:ɑ(r)] (Fr) көріскенше! ♦Au-
revoir, see you again next year! – Көріскенше, 
келесі жылы қайта табысайық!
auricle [‘ɔ:rikl] n (медиц) 1.құлақ қалқаны, 
құлақ жарғағы 2.жүрекше
auricula [ə’rikjulə] n (pl -las [-ləz], -ae [i:]) 
(бот) аврикула, сары жауқазын гүл, сары 
наурыз шешек
auriculae [ə’rikjuli:] pl of auricula 
auricular [ɔ:’rikjulə(r)] adj 1.құлақ, құлаққа 
қатысты, есту, тыңдауға қатысты 2.құпия, 
құлаққа сыбырла(н)ған ♦an ~ confession 
– құпия мойындау, сыр айту 3.естілген, 
тыңдалған ♦~ естілген айғақ 4.(медиц) 
жүрекше я оған қатысты
auriferous [ɔ:’rifərəs] adj құрамында алтыны 
бар (жыныс)
auriform [‘ɔ:rifɔ:m] adj құлаққа ұқсаған, құлақ 
тəрізді
Auriga [ɔ:’raigə] n (астрон) лаушы (аспанның 
солт. бөлігіндегі шоқжұлдыз, латынша: 
«арбакеш», орысша – «Возничий») 
aurochs [‘ɔ:rɒks] n (зоол) (жойылып кеткен 
сиыр тұқымдас айуан) зубр, бизон
Aurora [ɔ:’rɔ:rə] n 1.Аврора (ежелгі римдік 
таң шұғыласы құдайы) 2.шұғыла, шапақ
aurora australis [ɔ:’rɔ:rə ɒ’streilis] n оңт. поляр 
шұғыласы
aurora borealis [ɔ:’rɔ:rə bɔ:ri’eilis] n (кейде 
northern lights) солт. поляр шұғыласы
auroral [ɔ:’rɔ:rəl] adj шұғыла, нұр, шапақ я 
осыларға қатысты
aurora polaris [ɔ:’rɔ:rə pəu’læris] n поляр 
шұғыласы
auspices [‘ɔ:spisiz] (idm) *under the ~ of smb/
smth біреудің демеуімен, бірн-ң аясында 
♦to set up a business under the ~ of a govern-
ment aid scheme – үкіметтің жəрдем беру 
жоспарының аясында жеке ісін ашу *under 
favourable, etc ~ қолайлы, т.б. жағдайда, кезде 
♦The committee began its work under unfavoura-
ble ~. – Комитет өз жұмысын қолайсыз кезде 
бастады.
auspicious [ɔ:s’piʃəs] adj үміттендіретін, 
жігерлендіретін ♦I’m pleased that you’ve made 
such an ~ start to the new term. – Жаңа мерзімге 
көтеріңкі (жігерлендіретін) бастама 
бергеніңізге көңілім жұбануда. ♦an ~ occasion 
– айрықша оқиға
Aussie [‘ɔ:zi] n, adj (ауызекі) австралиялық (адам)
austere [ɒ’stiə(r), кейде ɔ:’stiə(r)] adj 1.қатаң, 
қатал ♦~ measures – қатаң шаралар 2.тақуа, 
сопы, аскет, өзін-өзі қатаң ұстайтын ♦monks 
leading simple, ~ lives – тақуалықпен 
(қарапайым əрі өте жұпыны) өмір сүретін 
монахтар 3.өте қарапайым, жұпыны (ғимарат, 
орын) 4.ащы, кермек
austerity [ɒ’sterəti, кейде ɔ:’sterəti] n 
1.қатаңдық, қаталдық ♦the ~ of govern-
ment measures – үкімет шараларының 
қатаңдығы 2.тақуалық, сопылық, аскеттік 
3.қиындық ♦War time ~ies included food ra-
tioning and shortage of fuel. – Соғыс кезіндегі 
қиындықтарға тамақты мөлшерлеу мен 
жанармай тапшылығы да кірді.
austral [‘ɔ:strəl] adj оңтүстік
Australian [ɒ’streiliən, кейде ɔ:’streiliən] adj, n 
австралиялық
Austro- comb form Austrian, of Austria м: Aus-
tro-Hungarian Empire
authentic [ɔ:’θentik] adj 1.түпнұсқа, нағыз, 
шын, рас ♦an ~ document, signature, painting – 
түпнұсқа құжат, қол, сурет 2.сенімді, заңды, 
түпнұсқа, сүйенуге болатын ♦an ~ statement – 
сенуге тұрарлық мəлімдеме
authentically [ɔ:’θentikli] adv
authenticate [ɔ:’θentikeit] v 1.куəландыру ♦to 
~ a claim – талапты куəландыру 2.(төркінін, 
тегін) анықтау, дəлелдеу, айғақтау, тану ♦Ex-
perts have ~d the writing as that of Shakespeare 
himself. – Мамандар жазбаны Шекспирдікі 
деп дəлелдеп берді.
authentication [ɔ:,θenti'keiʃn] n 
authenticity [,ɔ:θen'tisəti] n төркіні, 
түпнұсқалығы, растығы, нағыздығы ♦The ~ of 
the manuscript is beyond doubt. – Қолжазбаның 
нағыз өзі екен(діг)інде күман жоқ.
author [‘ɔ:θə(r)] n 1.автор, жазушы ♦Dick-
ens is my favourite ~. – Диккенс менің сүйікті 
авторым. 2.автор, жасаушы, (ойлап) табушы 
♦~ of the scheme – жоспар авторы (жоспарды 
жасаушы)
authoress [‘ɔ:θəris] n əйел автор [қ-з: author]
authorship [‘ɔ:θə(r)ʃip] n 1.кітап, т.с.с. төркіні, 
тегі ♦The ~ of this poem is not known. – Мына 
өлеңнің төркіні (шығу тегі) беймəлім. 
2.авторлық, автор болу
authoritarian [ɔ:,θɒri'teəriən] A.adj əміршіл, 
өктем, үкімшіл, авторитарлы ♦an ~ govern-
ment, regime, doctrine – əміршіл үкімет, 
режим, доктрина B.n əміршілдік, үкімшілдік 
жүйені жақтаушы
authoritarianism [ɔ:,θɒri'teəriənizm] n 
əміршілдік, үкімшілдік (жүйесі)
authoritative [ɔ:'θɒrətətiv; US -teitiv] adj 
1.сенімді, сүйенуге тұрарлық ♦information from 
an ~ source – сенімді көзден алынған ақпар 
2.ресми ♦~ instructions – ресми нұсқаулар ♦~ 
orders – ресми бұйрықтар 3.əміршіл, өктем, 
үкімшіл ♦an ~ tone of voice – өктем ырғақ 
(сөйлеу)
authority [ɔ:’θɒrəti] n 1.(a) билік ♦~ of Par-
liament – Парламент билігі ♦a man set in ~ 
– билігі бар адам ♦The leader must be a person 
of ~. – Басшы билік адамы болуы тиіс. ♦She 
now has ~ over the people she used to take or-
ders from. – Ол қазір бұрын өзі бағынышты 
болған адамдарға бастық. ♦Who is in ~ now? 
– Қазір кім билікте (бастық)? ♦I am acting 
under her ~. – Мен оның нұсқауымен жүрмін. 
(b)хақ, право, өкілет, билік ♦Only the treasurer 
has ~ to sign cheques. – Тек қазынашының 
ғана чектерге қол қоюға хақы бар. 2.билік, 
əкімшілік (органдары) ♦health ~ies – денсаулық 
(сақтау) органдары ♦I shall have to report 
this to the ~ies. – Маған бұны əкімшілікке 
хабарлауға тура келеді. 3.(a) арнайы маман, 
білгір деген мағ. ♦She is an ~ on phonetics. – 
Ол фонетика маманы (фонетиканы жақсы 
біледі). ♦He is an ~ on football. – Ол футбол 
білгірі. (b)мəлімет, ақпарат көзі ♦What is your 
~ for that statement? – Сен ол мəлімдемені неге 
сүйене айтып отырсың? ♦Always quote your 
~ies. – Ылғи да мəлімет көздеріне сілтеме жаса.
authorization, -isation [,ɔ:θərai'zeiʃn; US -ri'z] n 
1.өкілет, берілген билік 2.өкілет, билік беретін 
құжат, қағаз; рұхсат қағаз ♦May I see your ~ 
for this? – Сіздің өкілет беретін қағазыңызды 
көруге бола ма?
authorize, -ise [‘ɔ:θəraiz] v 1.өкілет, билік беру 
♦I have ~d him to act while I am away. – Мен 
оған мен жоқ кезде басқара тұруға өкілет 
бердім. 2.рұхсат беру, мақұлдау ♦to ~ a pay-
ment – төлеуге рұхсат беру ♦Has this visit 
been ~d? – Бұл сапарға рұхсат етіліп бе еді? 
♦(ауысп. мағ.) His conduct was ~d by the situa-
tion. – Ол жағдайға қарай əрекет етті.
authorized [‘ɔ:θəraizd] adj 1.өкілетті, билігі 
бар ♦~ agent – өкілетті агент 2.тиісті рұхсат 
берілген 3.the Authorized Version (қысқ AV) 
Библияның (Інжіл) 1611 ж. басылып, Король 
Джеймс І шіркеулерде қолд-ға рұхсат берген 
ағылшынша тəржімесі 
autism [‘ɔ:tizəm] n 1.(психол) аутизм 
2.өмірге өз бетінше қиялдай, күнделікті өмір 
шындығынан алшақ қарау
autist [‘ɔ:tist] n 1.(психол) аутист 2.қияли, 
қиялшыл
autistic [‘ɔ:tistik] adj (психол) аутизмнен 
қиналатын (ауыратын)
auto [‘ɔ:təu] n (pl ~s [-z]) = automobile
aut(o)- [‚ɔ:təu-] comb form (өз, өзі, жеке дара 
деген мағ. білд. м.: autobiography, autograph, 
autocracy, automobile
autobahn [‚ɔ:təbɑ:n] n автобан, автострада 
(жоғ. дəрежелі асфальт жолы, Герм., 
Швейцария ж/е Австрияда)
autobiographic(al) [,ɔ:təbaiə‘græfi k(l)] adj 
автографиялық, өз өмірі, өз өмірбаяны 
(жайлы) ♦~ novel – автобиографиялық роман 
♦~ material – өз өмірі ж. материал
autobiography [,ɔ:təbai’ɒgrəfi ] n автография, 
өз өмірбаяны (жайлы жазғаны) 
autobus [‘ɔ:təubʌs] n автобус (көбінесе bus)
autocar [‘ɔ:təukɑ:(r)] n автомобиль, жеңіл машина
autochthon [ɔ:’tɒkθən] n (pl ~s [-z], ~es [-i:z]) 
автохтонды, жергілікті, тұрғылықты адамдар, 
өсімдік, зат, т.с.с.
autochthonal [ɔ:'tɒkθənəl] adj автохтонды, 
жергілікті, тұрғылықты
autocracy [ɔ:'tɒkrəsi] n автократия, жеке дара билік
autocrat ['ɔ:təkræt] n автократ, өктем билеуші, 
əміршіл, үкімшіл, озбыр адам
autocratic [,ɔ:tə'krætik] adj автократиялық, 
өктем, озбыр, əміршіл, үкімшіл ♦~ government 
– қатаң үкімет ♦~ person – озбыр адам

130
131
autocross [‘ɔ:təukrɒs] n автокросс, ашық 
жердегі көлік жарысы
Autocue [‘ɔ:təukju:] n автокю, 
автосыбыр(лағыш) (теледикторға ғана 
көрінетін текст жазылған экран, титр)
autogamous [ɔ:’tɒgəməs] adj (бот) өзі 
тозаңданатын
autogenesis [,ɔ:təu’ʤenəsis] n автогенез, 
өзінен-өзі пайда болу
autogeny [,ɔ:’təuʤeni] = autogenesis
autogenous [ɔ:’tɒʤinəs] adj 1.(техн) автогенді 
♦~ welding – автогенді дəнекерлеу 2.өзі пайда 
болған, өздігінен өрістеген
autograph [‘ɔ:təgrɑ:f; US -græf] A.n автограф, 
қол(таңба) (естелік ретінде алынған) 
2.автордың өз қолымен жазылған жазба B.adj 
автордың өзі жазған ♦an ~ letter – автор өзі 
жазған хат C.v 1.автограф беру, естелік ретінде 
қолтаңба қалдыру ♦to ~ a book – кітапқа 
қолтаңбасын қалдыру 2.өз қолымен жазу
autographic [,ɔ:tə’græfi k] adj өз қолымен 
жазылған 
autointoxication [,ɔ:təuin,tɒksi’keiʃn] n (медиц) 
аутоинтоксикация (ас қорыту барысында ішек-
қарында пайда болған уландырғыш заттарға 
улану)
automat [‘ɔ:təmæt] n автомат (дүкен автомат, 
ішіне тауар қойылған, тұтынушы өзі төлеп 
алатын жабық сөре)
automate [‘ɔ:təmeit] v автоматтандыру 
♦This part of the assembly is now fully ~d. 
– Құрастырудың бұл бөлігі енді толық 
автоматтандырылды.
automatic [,ɔ:tə’mætik] adj, n автомат(икалы), 
өзі істейтін (машина, жабдық) ♦an ~ wash-
ing machine – кір жуғыш машина ♦an ~ 
device – автоматикалы жабдық ♦~pilot 
– автопилот ♦~pistol – автопистолет ♦~ri-
fl e – авт-ы винтовка, қол пулеметі ♦~ data 
processing – компьютер көмегімен ақпарат 
сұрыптау ♦~ transmission – автомат(икалы) 
ауыстырғыш (көліктердегі) ♦~tracking – 
автомат(тандырылған) іздеу, компьютермен 
іздеу ♦~ drive = ~ transmission
automatical [,ɔ:tə’mætikl] = automatic
automatically [,ɔ:tə’mætikli] adv
automation [,ɔ:tə’meiʃn] n автоматизация, 
автоматтандыру ♦Automation will mean the loss 
of many jobs in this factory. – Автоматизация 
дегеніміз бұл заводта көптеген жұмыс орны 
жоғалады деген сөз. 
automaton [ɔ:’tɒmətən; US -tɒn] n (pl –s не 
-ta [-tə]) 1.робот 2.автомат (өздігінен қызмет 
ететін құрал, жабдық) 3. (ауысп. мағ.) робот, 
машина (яғни, ештеңеге назар аудармай робот 
сияқты істей беретін адам)
automobile [‘ɔ:təməbi:l; ,ɔ:təmə’bi:l] n 
автомобиль, көлік ♦~ insurance – көлікті 
сақтандыру
automotive [,ɔ:tə’məutiv] adj 1.автомобиль, 
көлік ♦~ sale – автомобиль мату ♦~ industry – 
автомобиль индустриясы 2.өздігінен жүретін
autonomic [,ɔ:’tɒnəmik] adj автономды, тəуелсіз 
autonomist [ɔ:’tɒnəmist] n автономияны жақтаушы
autonomous [,ɔ:’tɒnəməs] adj 1.автономиялы, 
өзін-өзі басқаратын 2. (биол) автономды, жеке 
организм ретінде тіршілік ететін, өздігінен
autonomy [,ɔ:’tɒnəmi] n автономия, өзін-
өзі басқару(шылық) ♦Branch managers have 
full ~ in their own areas. – Филиал (тармақ) 
менеджерлерінің өз аймақтарындағы 
істерінде толық еріктері бар.
autopilot [‘ɔ:təu,pailət] n автопилот, автоұшу 
(ұшақтың автоматты басқарылуы)
autopsy [‘ɔ:təpsi] n аутопсия, ашу (өлім 
себебін анықтау үшін мəйітті сою)
autorifl e [‘ɔ:təu,raifl ] n қол пулеметі, автомылтық
autostrada [‘ɔ:təustrɑ:də] n (Ital) автострада, 
даңғыл асфальт жолы
auto-suggestion [,ɔ:təusə’ʤesʧən] n (психол) 
өзін-өіз сендіру, иландыру
autotruck [‘ɔ:təutrʌk] n жүк машинасы
autumn [‘ɔ:təm] n (US fall) күз ♦cold ~ - суық 
күз ♦(attr) ~ colours, weather, fashions – күзгі 
рең, ауа-райы, сəн ♦(ауысп. мағ.) in the ~ of 
one’s life – өмірінің соңғы кезеңі
autumnal [ɔ:’tʌmnəl] adj күзгі, күзге ұқсаған 
♦The weather in June was positively ~. – Маусым 
айындағы ауа райы дəп күздегідей болды.
auxilary [ɔ:g’ziliəri] A.adj қосымша, қосалқы; 
көмекші, жəрдемдесетін ♦~ troops – көмекші 
əскерлер ♦an ~ generator – қосымша 
генератор B.n 1. (нəрсе я адам ж.) қосымша, 
қосалқы; көмекші, жəрдемдесетін ♦medi-
cal ~ies – медиц-қ дəрі-дəрмек 2.auxilaries 
көмекке келетін одақтастар əскері 3.~ verb 
көмекші етістік (м: «Do you know? – дегендегі 
«do» көмекші етістік)
auxins [‘ɔ:ksinz] n pl (биол) өсімдіктің 
гормондары, ауксиндер
avail [ə’veil] A.v 1.~ oneself of smth 
мүмкіндікті пайдалану, өз пайдасына жарату 
♦You must ~ yourself of every opportunity to 
speak English. – Ыңғайы келген əрбір сəтте 
ағылшынша сөйлеуге тырыс. ♦They ~ed them-
selves of the opportunity to hear a fi ne concert 
free of charge. – Олар тамаша концертті 
тегін көру мүмкіндігін пайдаланды. 2.пайдалы 
болу, көмегі болу ♦What can ~ against the 
storm? – Дауылға қарсы не қауқар бола алады? 
3.(idm) *to ~ smb nothing түкке жарамау, еш 
көмегі болмау B.n (idm) *of little ~ онша сəтті 
(пайдалы) емес *of no ~ көмегі (пайдасы) 
жоқ ♦The advice we got was of no ~. – Бізге 
берілген кеңестің пайдасы шамалы болды. *to 
no ~, without ~ сəтсіз, пайдасыз ♦The doctors 
tried everything to keep him alive but to no ~. – 
Дəрігерлер оның жанын сақтау үшін бəрін 
істеп бақты, алайда еш көмегі болмады.
availability [ə,veilə’biləti] n бар болушылық, 
қол жетерлік болу
available [ə’veiləbl] adj 1.бар, қол жетерлік, 
қолдағы, уыстағы; жарамды ♦He used what-
ever excuse seemed ~. – Ол қисынды көрінген 
кез-келген сылтауды айтып бақты. ♦~ re-
sources – қолда бар ресурстар ♦The tickets are 
~. – Билеттер жарамды. ♦tickets are ~ for one 
day only – билеттер бір күнге ғана жарайды 
2.to be ~ (адам ж.) бос болу, уақыты болу ♦I’m 
~ in the afternoon. – Мен түстен кейін боспын. 
♦The Prime Minister was not ~ for comment. – 
Премьер-министр ешқандай комментарий 
бермеді (яғни, жоқ болды).
avalanche [‘ævəlɑ:nʃ; US -lænʧ] A.n (қар, мұз, 
тас, т.с.с.) көшкіні, тасқыны ♦Yesterday’s ~ killed 
a party of skiers and destroyed several trees. – 
Кешегі көшкін шаңғышылардың бір тобына 
ажал құштырып, бірнеше ағашты құртты. 
♦(ауысп. мағ.) ~ of letters – хаттар тасқыны 
B.v (қар, мұз, тас, т.с.с. ж.) көшу, тасу
avant-garde [,ævɒŋ’gɑ:d] A.n авангард, алғы 
топ, (əдебиет, өнердегі) жаңашыл, озық ойлы 
топ B.adj алдыңғы қатарлы, жаңашыл, озық ♦~ 
writers – жаңашыл жазушылар
avarice [‘ævəris] n ашкөздік, ашқарақтық, 
тойымсыздық, ашқарындық ♦Avarice makes 
rich people want to become even richer. – 
Ашкөздік бай адамдардың аранын одан сайын 
аша түседі.
avaricious [‘ævəriʃəs] n ашкөз, ашқарақ, тойымсыз
avariciously [‘ævəriʃəsli] adv ашкөздене, 
ашқарақтықпен, т.с.с.
avast [ə’vɑ:st] interj тоқта! (теңізшілер қолд-н 
бұйрық)
avenge [ə’venʤ] v кек алу, кек қайтару ♦She ~d her 
father’s murder. – Ол əкесінің өлімінің кегін алды.
avengeful [ə’venʤful] adj кекшіл
avenger [ə’venʤə(r)] n кек алушы, кек қайтарушы
avenue [‘ævənnju:; US –nu:] n 1.(abbr Ave) 
даңғыл, кең көше, проспект, авеню 2.кең 
жол я кең соқпақ 3.амал, тəсіл, жол ♦~s of 
escape – қашып құтылу жолдары ♦~s of suc-
cess – табысқа жету жолдары 4.бір жерге 
жету жолы ♦Various ~s to India. – Үндістанға 
жетудің түрлі жолы.
aver [ə’vз:(r)] v (кітаби) 1.нандыру, сендіру 
2.дəлелдеу, (пікір) түю 
average [‘æveriʤ] A.n 1.орташа сан, 
орта(ша) көрсеткіш ♦below ~ - орта 
көрсеткіштен (ортадан) төмен 2. (idm) 
*the law of ~s ортақтықтар заңы *on the ~ 
орта есеппен, орташа B.adj орта, орташа ♦~ 
age – орта жас(ы) ♦~ temperature – орташа 
температура C.v 1.орташа санын, көрсеткішін 
табу 2.орташа мөлшерде, деңгейде көріну, 
теңелу ♦This car ~s 40 miles to the gallon. – Бұл 
машина орта есеппен бір галлонды 40 мильге 
жұмсайды. ♦The rainfall ~s 70 cm per year. – 
Жауын-шашынның орташа түсімі жылына 
70 см-ге тең. 3.(phr v) *to ~ out (at smth) 
орташа алғанда теңелу ♦Meals ~ out at £5 per 
head. – Тамақ, орташа алғанда, жан басына 5 
фунттан шығады. ♦Sometimes I pay, sometimes 
he pays – it seems to ~ out in the end. – Кейде 
мен, кейде ол төлейді – əйтеуір ең соңында 
шығынымыз тең болатын сияқты. *to ~ smth 

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: