containment [kən’teinmənt] n ауыздықтау,
шектен шығармау
container [kən’teinə(r)] n 1.ыдыс, жəшiк,
бөтелке 2.контейнер ♦The deck was full of big cargo ~s. - Палуба үлкен жүк контейнерлерiне толы болды.
containerize, -ise [kən’teinəraiz] v 1.ыдысқа,
контейнерге салу 2.(докты, кеменi, т.б.)
контейнер қолдана алатындай ету
containerization, -isation [kən,teinərai’zeiʃn; US -ri’z-] n [қ-з: containerize, -ise]
contaminant [kən’tæminənt] n былғайтын,
ластайтын зат
contaminate [kən’tæmineit] v~ smth/smb (with smth) былғау, ластау ♦~d clothing - (мысалы: радиоактивтi материалдармен) былғанған киiм-кешек ♦a river ~d by chemicals - химикаттармен ластанған өзен contamination [kən,tæmi’neiʃn] n былға(н)у,
ласта(н)у
contdabbr = cont 2
contemplate ['kɒntempleit] v 1.ойға шому,
толғану, ойлану ♦She stood ~ing the painting. - Ол суретке ойлы көзбен қарап тұрды. ♦He ~d what the future would be like without the chil- dren. - Ол болашақ балаларсыз қалай болады екен деп толғанды. 2.ойластыру, қарастыру,
ниеттену ♦She is ~ing a visit to London. - Ол Лондонға барсам деп жүр. ♦I’m not ~ing re- tiring yet. - Мен əлi зейнетке шығуды ойлап жүргем жоқ. ♦I don’t ~ him opposing our plan. - Мен оны бiздiң жоспарымызға қарсы болады деп ойламаймын.
contemplation [,kɒntem’pleiʃn] n 1.ойға шому,
толғану, ойлану 2.ойластыру, қарастыру,
ниеттену
contemplative [kən’templətiv; ‘kɒntempleitiv]
adj толғанғыш; ойлы
contemplatively adv толғана, ойға шома
contemporaneityn [қ-з: contemporaneous ]
contemporaneous [kən,tempə’reinəs] adj ~ (with smb/smth) (кiтаби) бiр мезгiлде
болатын, болған; замандас, дəуiрлес ♦~ events - бiр мезгiлде болған оқиғалар ♦Built in the 13 th adn 14 th centuries, they are ~ with many of the great Gothic cathedrals. - 13-шi жəне 14-шi ғасырларда тұрғызылған олар, талай ұлы готикалық үлгiдегi соборлармен дəуiрлес.
contemporaneouslyadv [қ-з: contemporaneous]
contemporary [kən’temprəri; US -pəreri] A.adj 1. ~ (with smb/smth) сол заманға, замандас
♦Many ~ writers condemned the emperor’s ac- tions. - Сол кездiң көптеген жазушылары императордың шешiмiн сөктi. ♦a ~ record of events - сол заманда жазылған жылнамалар ♦Dickens was ~ with Thackeray. - Диккенс Теккерейдiң замандасы. 2.қазiргi заманғы ♦~ events, fashions - қазiргi заманғы оқиғалар, сəндер ♦furniture of ~ style - қазiргi заманғы үлгiдегi жиһаз B.n замандас
contempt [kən’tempt] n 1. ~ (for smb/smth) жек көрушiлiк, жеккөрiнiш ♦I feel nothing but ~ for people who treat children so cruelly. - Мен балаларына қатал адамдарға тек жеккөрiнiшпен қараймын. ♦behaviour which is generally held in ~ - əдетте ел жеккөретiн жүрiс-тұрыс 2.~ of/for smth елемеушiлiк,
құрметтемеушiлiк; көзге iлмеушiлiк ♦She rushed forward in complete ~ of danger. - Ол қорқынышыты көзге iлмей алға ұмтылды.
♦remarks which betray staggering ~ for the truth - мүлде өтiрiк сөздер (сөзбе-сөз: шындықты көпе-көрнеу елемейтін сөздер) 3.(idm) *be- neath ~ тiптi жеккөрiнiштi *familiarity breeds ~ = familiarity
contemptible [kən’temptəbl] adj жеккөрiнiштi,
жаман ♦~ cowardice - сужүректік contempt of court n сотты құрметтемеушiлiк,
сот үкiмiн орындамау
426
427
contemptuous [kən’temptʃuəs] adj~ (of smth/ smb) 1.жеккөретiн; құрметтемейтiн
♦Cordelia threw him a ~ look. - Корделия оған жеккөре қарады. ♦He was openly ~ of his older brother. - Ол ағасына құрметтемейтiнiн ашықтан ашық көрсетiп жүрдi.
2.қорықпайтын, қаймықпайтын ♦C~ of the risks, she ran into the building. - Қауiп-қатерге қарамастан ол жанып жатқан үйге жүгiрiп кiрдi.
contemptuously [kən’tempʧuəsli] adv [қ-з: con- temptuous]
contend [kən’tend] v 1. ~ with/against smb/ smth; ~ for smth таласу, күресу, тартысу,
сайысу ♦Several teams are ~ing for the prize. - Бас жүлде үшiн бiрнеше команда тартысуда.
♦She’s had a lot of problems to ~ with. - Оған бiраз қиындықты басынан өткеруге тура келдi. ♦the captains of the ~ing teams - бəсекелес командалардың капитандары 2.пiкiр
таластыру, айтысу, пiкiрi болу, деп тұжыру ♦I would ~ that unemployment is our serious social evil. - Мен жұмыссыздық қоғамымыздың ең бiр ауыр проблемасы дер едiм. ♦Some astronomers ~ that the universe may be younger than previ- ously believed. - Кейбiр астрономдар ғалам бiз ойлағаннан гөрi жасырақ деген пiкiрде.
contender [kən’tendə(r)] n сайысушы,
таласушы, тартысушы
content I [kən’tent] A.adj~ (with smth); ~ to do smth риза, қанағаттанған, көңiлi толған
♦Are you ~ with your present salary? - Қазiргi алып жүрген жалақыңа ризамысың? ♦He is ~ to remain where he is now. - Ол қазiр жүрген жерiне риза.
B.n 1.ризашылық, қанағат 2.(idm) *to one’s heart’s ~ қалауынша, қалағанынша
C.v 1.~ oneself with smth барға қанағат ету,
көңiлiн көншiту ♦As there’s no cream, we’ll have to ~ ourselves with black coffee. - Қаймақ жоқ болғандықтан, қарадай кофе iшiп риза боламыз, ендi. ♦This is all I have, so you’ll have to ~ your- self with $5 for the moment. - Менде бары осы, сондықтан мына $5-ға риза бола тұруың керек.
2.риза ету, көңiлiн көншiту
content II [‘kɒntent] n 1.contents (a)
бiрнəрсенiң iшiндегi заттар ♦the ~s of a room, box, bottle, pocket - бөлменiң, жəшiктiң, бөтелкенiң, қалтаның iшiндегi заттар (b)
мазмұн ♦If the ~s of this letter become known to the Foreign Secretary, there would be grave con- sequences. - Егер, хаттың мазмұны Сыртқы iстер министрiне мəлiм болса, iстiң насырға шапқаны. ♦table of ~s - кiтаптың мазмұны (яғни, кiтаптың басқы я соңғы бетiндегi
кiтапта - қай бетте не жазылғанын көрсететiн
таблица) ♦~s page - кiтаптың мазмұны басылған бет 2.мазмұн, мақаланың я сөздiң
мазмұны, ойы, пiкiрi ♦The ~ of your essay is excellent, but it’s not well expressed. - Эссеңнiң көтерген мəселесi тамаша, бiрақ та ой нашар бiлдiрiлген. 3.құрам, мөлшер ♦the fat ~ of chese - сырдағы (iрiмшiктегi) майдың мөлшерi contented [kən’tentid] adj риза, қанағаттанған
contentedly [kən’tentidli] adv [қ-:з content I]
contention [kən’tenʃn] n 1.~ (for smth/to do smth) талас, күрес, тартыс, сайыс
♦two teams in ~ for the title - жоғарғы атақ үшiн бəсекелес екi команда 2.пiкiр таластыру,
айтыс, келiспеушiлiк, айтыс-тартыс ♦This not a time for ~. - Айтысып тартысатын кез емес бұл. 3.~ (that …) пiкiр, тұжырым 4.(idm) *a bone of ~ bone
contentment [kən’tentmənt] n ризашылық,
қанағат [қ-з: content I]
contentious [kən’tenʃəs] adj 1.айтысқыш,
айтысқұмар; даушыл, дауқор 2.дау тудыратын ♦a ~ book, law, speech - дау тудыратын кiтап, заң, сөз contest A.v [kən’test] 1.даулау, дау айту, күмəн
келтiру; айтысу, тартысу ♦to ~ a statement, point - мəлiмдеме, көзқарас төңiрегiнде дау тудыру ♦to ~ a will - мұра хатты даулау, мұра хат төңiрегiнде дауласу 2.сайысу, тартысу,
жарысу, тайталасу ♦As a protest, the party has de- cided not to ~ this election. - Наразылық ретiнде, партия сайлауға қатыспауды ұйғарды. ♦to ~ a seat in Parliament - Парламенттегi орынға таласу ♦a hotly ~ed game - аса қызу өткен ойын B.n [‘kɒntest] 1.жарыс, сайыс 2.~ (for smth) сайыс, тартыс, талас
contestant [kən’testənt] n~ (for smth) жарысқа
қатысушы, сайысушы
context [‘kɒntekst] n 1.контекст, сөйлем құрамы
♦Can’t you guess the meaning of the word from the ~? - Сөздiң мағынасын контекстен түсiне алмайсың ба? ♦Don’t quote my words out of ~. - Менiң айтқандарымды бұрмалама. 2.контекст,
ая, шеңбер, ауқым; төркiн, түп-тамыр; жағдай
♦In the ~ of the present economic crisis it seems unwise to lower taxes. - Қазiргi экономикалық дағдарыс жағдайында салықты төмендету оң болмайтын сияқты. ♦You have to see these changes in ~: they’re part of a larger plan. - Сен бұл өзгерiстердi кең ауқымда қарауың керек: бұл iрi жоспардың бiр бөлiгi. ♦These changes must be seen in their historical and social ~. - Бұл өзгерiстерге олардың тарихи жəне əлеуметтiк төркiнiн ескере отырып қарау керек. contextual [kən’teksʧuəl] adj контекстiк,
контекске сай, контекске қатысты, т.с.с. [қ-з:
context]
contiguous [kən’tigjuəs] adj~ (to/with smth) (кiтаби)жапсарлас, қапталдас, көршiлес;
жақын; тиiп тұрған ♦the northern province and ~ areas - солтүстiк провинция мен жапсарлас аймақтар contiguity [,kɒnti’gju:əti] n(кiтаби) жапсарластық, қапталдастық, көршiлестiк;
жақындық; тиiп тұрғандық
continence [‘kɒntinəns] n 1.(кiтаби)өзiн-өзi
ұстау, тежеу 2.(медиц) өзiнiң қуығы мен iшiн
қадағалау қабiлетi
continent I [‘kɒntinənt] n 1.континент,
құрылық 2.the C~(Brit) (аралдарды
есептемегендегi) құрылық Европа, үлкен жер,
континент
continent II [‘kɒntinənt] adj 1. (кiтаби) өзiн-өзi
ұстай, тежей алатын 2.(медиц) өзiнiң қуығы
мен iшiн қадағалай алатын
continental [,kɒnti’nentl] A.adj 1.континенттiк,
континенттiң, континентке тəн, т.с.с., құрлық-
тық, т.с.с. 2.(кейде C~) (Brit) (аралдарды
есептемегендегi) құрлық Европаның,-лық,
т.с.с., үлкен жердiң, континентiң ♦~ wars, al- liances - Европадағы соғыстар, одақтар B.(Brit көбiне жақтырм)(аралдарды
есептемегендегi) құрлық Европаның тұрғыны
continental breakfast (кофе мен наннан
тұратын) жеңiл таңғы ас
continental drift континенттiң жылжуы (Жер
тарихындағы құрылықтардың бiр-бiрiне қарай
я бiр-бiрiнен алшақ жылжуы)
continental quilt (Brit) = duvet
contingency [kən’tinʤənsi] n кездейсоқтық,
кездейсоқ жағдай; күтпегеннен болатын
нəрсе; күтпеген жағдай, оқиға ♦to be prepared for all possible ~ies - кез-келген кездейсоқ жағдайларға əзiр болу ♦~ plans/arrangements - күтпеген жағдайларға арналған жоспар/ əзiрлiктер contingent I [kən’tinʤənt] adj (кiтаби) 1. ~ on/ upon smth тəуелдi, байланысты
♦Our success is ~ upon your continued help. - Бiздiң табысымыз сенiң ұдайы көмегiңе байланысты. 2.белгiсiз, көмескi; кездейсоқ ♦a ~ advantage, effect - кездейсоқ басымдық, əсер contingent II [kən’tinʤənt] n 1.контингент,
əскери құрам ♦a small British ~ in the UN peace- keeping force - БҰҰ бейбiт күштерiндегi шағын британдық əскери құрам (контингент) 2.топ,
бiр көзқарастағы я бiр жердiң адамдары ♦A large ~ from Japan was present at the conference. - Конференцияға Жапониядан үлкен топ келдi. continual [kən’tinjuəl] adj (көбiнесе жақтырм)
қайталанып отыратын, толассыз, болып
отыратын; жиi ♦~ rain, talking, interruptions - толассыз жауын, үздiксiз əңгiме, кедергi continually [kən’tinjuəli] adv толассыз, үздiксiз; жиi
continuance [kən’tinjuəns] n (кiтаби)жалғас,
жалғасу; жалғаса берушiлiк, ұдайы бола
берушiлiк ♦Can we hope for a ~ of this fi ne weather? - Осы тамаша ауа райының жалғаса беретiнiне үмiтiмiз бар ма? ♦We can no longer support the President’s ~ in offi ce. - Бiз Президенттiң билiк басында қала беруiн ендiгəрi қолдай алмаймыз. continuation [kən,tinju’eiʃn] n 1.(a) жалғас,
жалғасу, созылу, бола беру, жалғаса беру ♦He argued for a ~ of the search. - Ол iздестiрудi жалғастыра беру керек деді. (b) қайта
жалғасу ♦C~ of play after the tea interval was ruled out by rain. - Ойынды шайдан кейiн жалғастыруға жауын жауғандықтан мүмкiн болмай қалды. 2.жалғас, бiрнəрсенiң жалғасы
я созындысы ♦This road is a ~ of the motorway. - Мына жол күре жолдың жалғасы. 3.(US заң)
соттың уақытша кiдiруi; кейiнге қалдыру
continue [kən’tinju:] v 1.жалға(с)у, соз(ыл)у,
жету, жеткiзу; ұласу ♦How far does this road ~? - Мына жол қанша жерге дейiн жетедi? ♦The desert ~d as far as the eye could see. - Шөл көз жеткен тұстарға дейiн ұласып жатты.
♦We ~d up the mountain on horseback. - Бiз тау үстiне атпен көтерiле бердiк. ♦It’s been
428
429
decided to ~ the motorway to the coast. - Күре жолды жағаға дейiн созу (салу) ұйғарылды.
2.~ (with smth) жалғаса беру, ұласа беру т.с.с.
3.бола беру, қала беру ♦He is to ~ as manager. - Ол менеджер болып қала бермек. 4.қайта
жалғастыру, жалғастыра беру ♦The story ~s/is ~d in the next issue of the magazine. - Əңгiменiң жалғасы журналдың келесi санында. ♦Please ~; I didn’t mean to interrupt. - Сөзiңiздi жалғастыра берiңiз, мен сiздi үзейiн деген жоқ едiм.
continued [kən’tinju:d] adj жалғасқан, созылған
♦~ opposition, resistance - жалғасып жатқан наразылық, қарсылық continuity [,kɒnti’nju:əti; US -’nu:-] n
1.жалғастық, толассыздық, бəсеңсiздiк,
тоқтамаушылық ♦We must ensure ~ of fuel
supplies. – Бiз отынның толассыз қамтамасыз
етiлуiне қол жеткiзуiмiз керек. 2.сабақтастық
♦This article lacks ~; the writer keeps jump-
ing from one subject to another. – Мына
мақалаға сабақтастық жетiспейдi; жазушы бiр
тақырыптан екiншi бiреуiне секiре бередi.
3.сабақтастық, жалғастық (кинофильмдi,
телефильмдi көрсету уақытындағы
сабақтастық)
continuous [kən’tinjuəs] adj үзiлiссiз,
тоқтамайтын, тоқтаусыз, толассыз
continuouslyadv [қ-з: continuous]
continuous tense (кейде progressive tense)
(грам) осы шақ м: I am going/You are going.
– Мен кетiп бара жатырмын/Сен кетiп бара
жатырсың.
continuum [kən’tinjuəm] n (pl~s не ua [-uə])
кəнтинюəм, өте баяу, бiлiнбейтiн өзгерiс
contort [kən’tɔ:t] v~ (with smth) бұралу,
құрысу, бырысып тырысу, қалыпты пiшiнiнен
ауытқи шығу ♦Her face ~ed/was ~ed with pain. - Оның бетi ауырғаннан құрыс-тырыс болып кеттi. ♦~ed branches, limbs - қисая өскен бұтақтар, маймақ сирақтар, қолдар ♦a ~ed explanation - күңгiрт түсiндiру contortion [kən’tɔ:ʃn] n [қ-з: contort]
contortionist [kən’tɔ:ʃənist] n акробат, йога
contour [‘kɒntuə(r)] A.n 1.контур, пiшiн,
сұлба 2.(кейде ~ line) контур сызығы, контур
линиясы (яғни, картада теңiз деңгейiнен
бiрдей деңгейде жатқан тұстарды қосатын
сызық, map суретiнде бар) B.v картаны
контурлау, картаға контур сызығын жүргiзу
contour map n контурлық карта
contra- A.comb form қарсы м: contrafl ow B.pref қарсы, қарама қарсы, керiсiнше м: contraindi-
cation, contradistinguish
contraband [‘kɒntrəbænd] n контрабанда, елге
заңсыз əкелiнген я елден заңсыз əкетiлген
заттар ♦~ goods - контрабандалық тауарлар contraception [,kɒntrə’sepʃn] n бала көтертпеу,
бала көтерудi болдырмау, екiқабаттықты
болдырмау, конрасепшн
contraceptive [,kɒntrə’septiv] adj,n бала
көтертпейтiн, екiқабаттықты болдырмайтын,
контрасептив (дəрi я нəрсе)
contract I A.n [ ‘kɒntrækt] 1.~ (with smb) (for smth/to do smth) контракт, келiсiмшарт ♦You shouldn’t enter/make a ~ until you have studied its provisions carefully. - Ережелерiмен мұқият таныспай тұрып контрактқа отырма. ♦the ~ price, date - келiсiлген (келiсiмшартта көрсетiлген) баға, мерзiм ♦a ~ worker - контракт бойынша жұмысқа тұрған 2.(idm)
*to be under ~ (to smb) (бiреуге жұмыс
iстеуге) келiсiм жасаған, келiсiмге кiрген
♦a pop group that is under ~ to one of the big record companies - iрi музыка жазатын компаниялардың бiрiмен келiсiмге тұрған эстрадалық группа (поп группа) *to put smth out to ~ контракт, келiсiмшарт жасауға
адамдарды шақыру, ұсыныс жасау ♦We haven’t the resources to do the work ourselves, so we will put it out to ~. - Жұмысты өзiмiз тындыра аларлық бiзде ресурстар жоқ, сондықтан бiз бiреумен келiсiмшарт жасасқымыз келедi. B.v [kən’trækt] 1.(a) ~ with smb for smth контракт
жасасу, келiсiмшартқа тұру, келiсу ♦to ~ with a fi rm for the supply of fuel - фирмамен отын жеткiзу жөнiнде келiсу (b) ~ smth (with smb) (кiтаби) келiсiмге тұру, шарт жасасу ♦She had ~ed a most unsuitable marriage. - Ол өте бiр лайықсыз некеге тұрды. ♦to ~ an alliance with a neighbouring state - көршi елмен одаққа кiру 2.(a)(ауру) жұққызу, ауырып қалу ♦to ~ mea- sles, cold - қызыл шығу, суық тигiзiп алу (b)
(кiтаби)бiреуден алу, еншiлеу ♦to ~ debts, bad habits - қарыз алу, жаман əдет үйрену 3.(phr v) ~ out (of smth) (Brit) келiсiмнен,
контракттан шығу, бас тарту; келiсiмге кiрмеу
~ smth out (to smb) бөгде компаниямен, т.с.с.
келiсiп, iстету, басқа бiреулерге iстету
contract II [kən’trækt] v~ (smth) (to smth) 1.кiшiрею, қысқару ♦Metals ~ as they get cooler. - Металдар суығанда кiшiрейедi. ♦(ауысп. мағ.) Our business has ~ed a lot recently. - Осы күндерi жұмысымыз бiраз құлдырады.
2.тарыл(т)у, жiңiшкер(т)у; тартылу, қыс(ыл)у
♦to ~ muscles - бұлшық еттердi жиыру contract bridge n бридж атты карта ойынының
бiр түрi [қ-з: bridge II)
contractible [kən’træktibl] adj жiңiшкере,
тарыла алатын, кiшiрейе алатын
contractile [kən’træktail; US -tl] adj (кiтаби)
жiңiшкере, тарыла алатын, кiшiрейе алатын
contraction [kən’trækʃn] n 1.кiшiрею, қысқару,
тарыл(т)у, жiңiшкер(т)у; тартылу, қыс(ыл)
у ♦the ~ of muscles - бұлшық еттердiң жиырылуы 2.(медици) толғату 3.қысқарған сөз
♦«Can’t» is a ~ of «cannot». - «Can’t» сөзi «can- not» сөзiнiң қысқарған түрi. contractor [kən’træktə(r)] n мердiгер, контракт
бойынша (көбiнесе құрылыс) жұмыс iстейтiн,
заказдарды орындатын адам я фирма ♦a build- ing ~ - ғимарат салушы мердiгер ♦a fi rm of defence ~s - заказ бойынша қару-жарақ жасайтын мердiгерлер contractual [kən’trækʧəl] adj контрактқа,
келiсiмшартқа қатысты, контракт бойынша
т.с.с. ♦~ liabilities, obligations - контрактқа сай жауаптылық, мiндеттер contradict [,kɒntrə’dikt] v 1.бiрнəрсемен
қайшы болу, кереғар сөйлеу, терiстеу
♦The speaker had got confused, and started ~ing himself. - Сөйлеушi шатасып, айтқандары бiр-бiрiне қайшы келе бастады. 2.қайшы келу,
болу, кереғар болу, терiстеу ♦The two state- ments ~ each other. - Бiр бiрiне кереғар екi мəлiмдеме.
♦The report ~s what we heard yesterday. - Бұл хабар кешегi естiгенiмiздi терiске шығарады.
contradiction [,kɒntrə’dikʃn] n 1.қайшылық,
кереғарлық 2.~ (between smth and smth) қайшылық, келiспеушiлiк, кереғарлық ♦His private actions are in direct ~ to/with his publicly expressed opinions. - Оның жеке қылықтары жұрт көзiнше бiлдiрген пiкiрлерiне кереғар.
♦It’s a ~ to love animals and yet to wear furs. - Аңдарды сүйем деп тұрып, аң терiсiнен тiгiлген киiмдер кию – кереғарлық.
3.(idm) *a ~ in terms терминдер қайшылығы,
кереғар ұғым (яғни, белгiлi бiр ұғымды бiлдi-
ру үшiн қолданылған, мағынасы жағынан бiр
бiрiне кереғар сөздер)
♦«A generous miser» is a ~ in terms. - «Жомарт сараң» деген - кереғар ұғым.
♦«Permanent revolution» is a ~ in terms. - «Ұдайы (тұрақты) революция» деген - кереғар ұғым.
contradictory [,kɒntrə’diktəri] adj қайшы,
кереғар, бiрiн бiрi терiстейтiн
contradistinction [,kɒntrədi’stiηkʃn] n (idm)
*in ~ to smth/smb (кiтаби) бiрнəрсеге/бiреуге
қарсы қойғанда, бiрнəрседен айырмашылығы
♦I refer specifi cally to permanent residents, in ~ to temporary visitors. - Мен уақытша келушiлерден бөлек, тұрақты тұрғындарға арнайы сiлтеме жасаймын. ♦plants in ~ to ani- mals - өсiмдiктердi аңдарға қарсы қойғанда