ҖУМҺурийəтлик иҗтимаий-сəясий гезит №1 (7702), 6-январь, сешәнбә

6.01.2015

4

Һашимжан ҚУРБАНОВ, Қазақстанниң хизмəт көрсəткəн 

əрбаби:

—  Умумəн,  өткəн  жил  мениң  үчүн 

наһайити  утуқлуқ  болди.  Җумһурийəт 

даирисидə 

уюштурулған 

чоң 

төрт 

көргəзмигə  қатнаштим.  Венгриядə  

өткəн  қурултайға  иштрак  қилип,  өз 

əсəрлиримни  намайиш  қилдим.  Андин 

уссул  ойнидим,  қизип  кетип,  нағриму 

чалдим.  Қисқиси,  қазақстанлиқ  бир 

топ  уйғурлар  венгерларға  хəлқимизниң 

мəдəнийитини көрситип қайттуқ.

  Йəнə  бир  утуғум,  қазақстанлиқ 

рəссамлар һəққидə йезилған алтə китапта 

тəрҗимиһалим берилип, əмгəк паалийитим йорутулди.

Əнди бу жилниң ахирқи күнини қизимниң өйидə «узаттуқ». 

У йəрдə маңа алди билəн Қиш бовайниң ролини ойнаш тапшу-

рулди. Һəммə нəрсə шундақ қизиқ башланди. Икки нəврəм билəн 

һəрхил  оюнларни  ойнидуқ.  Раса  образға  кирип  кəтсəм  керəк, 

ахири чоң нəврəм мени тонуп қалди. Шуниңға қаримай, «арча 

мəйрими» қизиқ өтти. Кейин мəйрəмлик дəстиханға олтардуқ. 

Дəстихандики əң асасий таам —  манта болди. Бу қетим маңа 

Қиш  бовайниң  роли  жүклəнгəчкə,  мəн  қазан  бешиға  арилаш-

мидим.  Болмиса  мундақ  күнлири  өйдикилəр  мениң  қолумдин 

тамақ  йегəнни  яхши  көриду.  Бу  һүнəрни  мəн  Ташкəнттə 

оқуватқанда үгəнгəн. Студент пəйтимдə, йəни йеза егилиги иш-

лирида  жүргəндə,  аяқ  астидин  ашпəзниң  дадиси  ағрип  қелип, 

маңа йүз балиға тамақ тəйярлашқа тоғра кəлгəн еди. 

Бу  қетимқи  Йеңи  жилниң  йəнə  бир  алаһидилиги,  мени 

тонумайдиған  адəмлəр  телефон  қилип  тəбриклиди.  Буниңға 

наһайити рази болдум.

Махмут ДƏРАЕВ, артист:

— Бу соаллириңиздин кейин бирдинла 

көз алдимға туғулуп өскəн жутум кəлди. 

Чоң  Ақсуда  Йеңи  жил  бөлəкчə  əтивалиқ 

бир мəйрəм. Мəсилəн, биздə нəқ шу күни 

мундақ  бир  əнъəнə  болидиған.  Һазир 

барму-йоқму,  билмəймəн,  Йеңи  жил  ке-

чиси төрт-бəшимиз жугини тəтүр кийип, 

үзлиримизгə ниқап тақап, бириниң өйигə 

киримиз. У йəрдə пуғанимиз қанғичə оюн 

-тамашə  қилимиз.  Оюн  давамида  улар 

бизни  тонумаслиғи  керəк.  Əгəр  тонуп 

қалса,  кийим-кечигимизни  йешип,  өзимизни  көтирип  кочиға 

ташлаветиду. Тонумиса меһман қилип йолға салиду. Шəһəрлик 

болғандин кейин ундақ нəрсилəргə зар болдуққу. 

Бийилқи жилни, адəттикидəк, өйдə аилəм билəн қарши ал-

дим. Растимни ейтсам, дəстиханда қой гөшидин башқа һəммə 

нəрсə болди. Бу əттəй қилған нəрсə əмəс. Немишкиду, шундақ 

болуп  қалди.  Амма  дəстихинимиз  бай,  əң  əвзили,  тамақлар 

мейизлик  болди.  Əву  бир  жиллири  өзəм  мəхсус  йеңижиллиқ 

лəңмəн тəйярлаттим. Бу, биринчидин, мениң сөйүмлүк таамим, 

иккинчидин, махтинип қояй, уни бəк охшитип тəйярлаймəн. 

Кона  жил  билəн  хошлишиветип,  у  жил  бизгə  немилəрни 

елип кəлди, униму ойлидим. Бизниң аилидə хошаллиқ дəмлəр 

көп  бопту.  Оғлум  шəһəрниң  сиртидин  йəр  елип,  өй  салди. 

Бир  нəврəмниң  хəтмə  тойини  қилдуқ.  Əң  кериги,  жил  бойи 

саламəтлигимгə  шикайəт  қилмидим.  Маңа  буниңдин  артуқ 

бəхит  керəк  əмəс.  Йеңи  жилға  аз  қалғанда,  сəнъəттики  ака-

һəдилиримни  телефон  арқилиқ  тəбриклидим.  Һəммиси  хошал 

болуп кəтти. Мениму шагиртлирим тəбрикливеди, өзəмму хуш 

болуп қалдим. Мана һаят мошундақ давамлишиватиду.

Абдурешит 

МƏХСҮТОВ, 

җумһурийəтлик  Уйғур  этномəдəнийəт 

мəркизи  йенидики  Жигитбашлири 

кеңишиниң рəиси:

— Өткəн жили Уйғур театрида пүткүл 

жигитбашлириниң  бешини  қошуп,  өзəм 

башқуруватқан кеңəшниң бəшжиллиғини 

атап өттуқ. Бу мениң үчүн чоң утуқ. Жут 

башқуруп  жүргəн  талай  кəсипдашлирим 

билəн һəмсөһбəттə болдум. Əнди шəхсий 

һаятимға келидиған болсақ, өткəн жил аи-

лимиз үчүн яман болмиди. Йеңи жилни, 

адəттикидəк, өйдə аилə əзалири вə өзимизниң шəхсий «Дилназ» 

кафесиниң  коллективи  билəн  қарши  алдуқ. «Арча  мəйрими» 

кафеда  ишлəватқанларниң  кичик  балилириға  соға  бериштин 

башлинип,  униң  ахири  оюн-тамашиға  улашти.  Йеңи  жилни 

қарши  елип  болғандин  кейин  мəн  дəстихан  əтрапидикилəргə 

яшлиғимизда йеңи жилни қандақ қарши алғанлиғимни сөзлəп, 

бираз күлдүрдүм. 

«Кона жилни әсләп,

 Йеңи жилни күттуқ»

Йеңи жил — кона жилға бир нəзəр ташлайдиған пəйт. 

Шуниң билəн биллə Йеңи жилни əстə қаларлиқ дəриҗидə 

қарши елишқа интилиш əнъəнисиму бар. Биз мураҗиəт 

қилған  гехитханлиримизму  əйнə  шундақ  ойлайдекəн. 

Уни уларниң ейтип бəргəнлиридинму көрүшкə болиду.

Мирзəхмəт МЕРИМОВ

Йеңи жилға изгү тилəк 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ирландиядə  пудинг  (ту-

хум,  қəнт,  сүт  вə  ун  арилаш-

миси  билəн  пиширилидиған 

инглизчə 

пазəндичилик 

мəһсулати) пишириду.

Исраилда пəқəт татлиқ та-

амларни истимал қилиду.

Эквадорда 

жил 

бойи 

сəяһəт  қилмақчи  болғанлар 

саатларниң җаң уруши астида 

чемоданлирини  қолиға  елип, 

өйини  он  икки  қетим  жүгрəп 

дегидəк  айлинип  чиқиду.  Бу 

мəмликəттə  шундақла  Йеңи 

жил  кирип  болғандин  кей-

ин  бай  болуш  үчүн — сериқ 

рəңлик,  бəхит-саадəт  үчүн 

қизил  рəңлик  ич  кийим  кий-

иду.  Шундақла  кона  жилниң 

барлиқ 

яманлиқлириниң 

мəңгү қелиши үчүн кочиға су 

толтурулған стакан ташлайду. 

Болғариядə қараңғу йəрдə 

үч минут сөйүшиду. 

Венгриядə яман күчлəрни 

Йеңи жил иримлири

Адəмлəр  Йеңи  жилни  чоң  ишəнчилəр  билəн  қарши 

алиду. Кона жилда орунлалмай қалған арзу-арманлири-

миз рояпқа чиқсекəн, дəп үмүт қилиду. Шуңлашқиму улар 

Йеңи жилни қарши алған кечиси һəрқандақ иримларға 

əмəл қилиду. Биз төвəндə бирқатар мəмликəтлəрдə қандақ 

иримларға ишинидиғиғанлиғиға тохтилип өтмəкчимиз. 

қоғлаш  үчүн  һуштəк  челип, 

хошаллиқ  вə  паравəнликни 

чақириду. 

Япониядə бəхит-саадəтни 

топлаш  үчүн  бир-биригə 

тирна  соға  қилиду.  Амəтлик 

болуш  үчүн  Йеңи  жил 

башланғанда күлиду.

Шотландиядə  «Хогмани» 

мəйримидə  кочиларда  зəһəр 

селип көйдүрүлгəн туң сөрəп 

маңиду.

Франциядə 

шарап 

қуюлған туңни қучақлап, уни 

мəйрəм билəн тəбриклəйду.

Кубада  деризилəрдин  су 

чачиду.

Хитай  билəн  Мьянми-

да  сени  тəбриклəп  болғичə 

үстүңгə су қуйиду. 

Испаниядə  он  икки  данə 

үзүм йəйду.

Иранда  милтиқлардин  оқ 

атиду.

Бирмида  Йеңи  жилда 

бəхитлик  болуш  үчүн  ағамча 

тартишиду.

Панамида 

чирко-

и б а д ə т х а н и л а р н и ң 

қ о ң ғ у р а қ л и р и , 

автомобильларниң сиренили-

ри яңрайду. 

Грекиядə 

меһманға 

барғанда  өзлири  билəн  таш 

еливелип,  уни  «ғоҗайинниң 

байлиғи  мошу  таштəк  еғир 

болсун», кичик ташни болса, 

«ғоҗайинниң  бешиға  кəлгəн 

еғирчилиқлар  мошу  таштəк 

кичик  болсун»  дегəн  сөзлəр 

билəн босуғиға ташлайду. 

Швециядə 

йоруқлуқ 

мəликиси Лючияни таллайду. 

У  үстигə  ақ  көйнəк,  бешиға 

шамлар  йенип  турған  таҗ 

кийиду. 

Италиядə  вə  Җəнубий 

Африка 

Җумһурийитидə 

кона  нəрсилəрни  ташлавети-

ду.

Һиндстанда  нурғунлиған 

шамларни яқиду.

Англиядə 

1843-жилдин 

буян  бир-бирини  тəбриклəп, 

открыткиларни  йоллайду.  Бу 

əнъəнə  нəқ  əйнə  шу  йəрдин 

башланған.

Бесип өткəн қалди йоллар арқида,

Үмүтлəр йетəклəр арзулар таман.

Өкүнүш-пушайман һели көңүлдə

Вə изгү нийəтлəр əвҗидə һаман.

Һаятлиқ вə өмүр кəчмишлири бу,

Яхшиму, яманму өтти алдиңдин.

Қолуңға тəккини əмгəк əҗриң у,

Кайима, рəнҗисəң, көрмə замандин.  

Яшнитип көңүлни изгү нийəтлəр,

Жил беши ташлидуқ ишəшлик қəдəм.

Алдиңни торайду мүшкүл  өткəллəр,

Ғайəт зор болсиму йеңиду адəм.

Үмүтни бағлиған изгү нийəткə,

Башлинар бу қутлуқ Йеңи жил беши.  

Дост-яран алқишлар:

Йəткин мəхсəткə,

Алдиңда сəпəрниң язу һəм қиши.

Сəн күткəн учрашмас бəзəн бекəттə,

Достуң мəн дəп, қарши алар қарақчи.

Айлинип үмүтлəр тəшвиш, һəсрəткə,

Алдинип қалисəн ишəнчə  ялғанчи. 

Бу жилму өмүрниң бир мусаписи,

Униңда қан-тəрлəр, шəрəп-шан парлар.

Тарих боп қалиду өткəн  һəммиси,

Өткəндин туғулар йеңи  гүл бағлар.

Чарақлап һəм парлап,зил-зилə селип,

Йеңи жил пəрвази қақиду қанат.

Миллионлар тилида  изгү нийəтлəр,

Яңрайду, шатлинип  пүткүл  Каинат... 

Һəрхил саһаларда бəлгүлүк 

утуқларға 

қол 

йəткүзгəн 

уйғур 

яшлири 

тоғрилиқ 

чоң-кичик  мақалилəр  йезип 

жүргəн болсамму, бу қетимқи 

қəһриманим — Қазақ  мил-

лий  университетиниң  та-

рих-археология  вə  этноло-

гия  факультетиниң  студенти 

Сəйярə  Оғулғазиева  мениңда 

алаһидə  тəсират  қалдурди. 

Чүнки  чуғи  кичик  бу  қизниң 

билим 

елишқа 

болған 

қизиқиши  һəм  таллавалған 

кəспи  бойичə  техи  оқушини 

тамамлимай 

туруп, 

келəчəккə 

иш-реҗилəрни 

Интилғанға амәт яр

Ана  тилимизда  чиқиватқан 

җумһурийəтлик  «Уйғур  авази» 

гезитидин  җумһурийитимиздə 

йүз  бериватқан  йеңилиқларни, 

алəмдə  болуватқан  вақиəлəрни 

вə 

хəлқимиз 

вəкиллириниң 

утуқлирини оқуп, улардин толуқ 

хəвəрдар болуп туримиз. Болуп-

му Уйғур театриниң 80 жиллиғи 

кəң миқияста нишанланғанлиғи, 

униңға 

биртүркүм 

Парла-

мент  депутатлириниң  келип, 

миллитимизгə  қарита  иллиқ 

гəплəрни  қилғанлиғи,  Парла-

мент  Сенатиниң  рəиси  Қасым-

Жомарт  Тоқаевниң  «Уйғурлар 

Түрк дуниясида алаһидə орунға 

егə  вə  миллəт  мəдəнийитини 

əвлаттин-əвлатқа 

давамлаш-

туруп  келиватқан  бай  тарихқа 

егə  миллəт»  дəп  йезип  əвəткəн 

тəбрик  сөзи  бизни  алаһидə 

роһландурди.  Бəш  күн  давами-

да  өткəн  «Йеңижиллиқ  гүлхан» 

хəлиқни 

чоң 

хошаллиққа 

бөлиди. 

Һəзил-күлкə 

маһирлири 

Р.Саттарова, 

Р.Мəхпирова, 

М.Дəраев, 

Р.Һəмраева, 

Г.Насирова, 

нахшичи-

лар  Н.Варисов,  Т.Əйсарова, 

Н.Қурванбақиева, М.Норузов вə 

яшлар топлири билəн «Рухсарə» 

уссул  ансамбли  көпчиликкə  

алаһидə алқишиға егə болди.

Бизму,  өз  новитидə,  мил-

лий  сəнъитимизниң  тəрəққий 

етишигə 

өз 

һəссисини  

қошуватқан 

артистлиримизға 

иҗадий утуқ тилəймиз. 

Дилбəр НАДИРОВА.

Қапчиғай шəһəрлик Уйғур 

этномəдəниəт мəркизиниң 

рəиси.

Иҗадий утуқ тилəймиз

түзүвалғанлиғи,  униң  чоқум  йетүк  мутəхəссис  болуп 

йетилидиғанлиғидин дерəк берип туриду.

Биз униң билəн тəсадипи учрашқинимиз йоқ. Йеқинда 

билимгə тəшна Сəйярə Җəнубий Кореяниң «РОSCO Asіa 

Felloowshіp»  ширкитиниң  қазақстанлиқ  студентлар  үчүн 

бəлгүлигəн мəхсус стипендиясини елишқа муйəссəр бол-

ди. 

Уйғур  наһийəсиниң  Чонҗа  йезисидики 1-рус 

мəктивини 2001-жили  тамамлиған  Сəйярə  Оғулғазиева 

кичигидин мирасгаһлар вə кона тарихтин учур беридиған 

ядикарлиқларға һəм уларни һимайə қилишқа қизиқидиған. 

Һазир у мошу саһа бойичə билим еливетипту. 

—  Мошу  күнлəрдə  диплом  ишлирим  билəн  бəнт  бо-

луп  жүргинимдə, «Сиз  кореялик  ширкəтниң 500 АҚШ 

доллири  көлəмидики  стипендияни  утувалдиңиз»,  дегəн 

хəвəр  мени  хелила  һаяҗанландуруп  қойди, — дəйду  у 

хошаллиғини  йошуралмай. — Илгири  университет  сту-

дентлири  бу  «бəхиткə»  еришипту,  дегəнни  аңлап  жүргəн 

болсамму,  өзəмни  шуларниң  қатарида  көрүнимəн  дəп 

ойлимиған едим.

Мəлумки, кореяликлəр қазақстанлиқ мутəхəссислəрни 

өз  мəмликитигə  җəлип  қилиш  мəхситидə  мошундақ 

мукапатларни  тəсис  қилиду.  Униңға  иккиниң  бирини 

аливəрмəйду,  əлвəттə.  Сəйярə  охшаш  оқушта  əла,  ти-

ришчан  студентлар  арисида  конкурс  елан  қилип,  ғалип 

чиққанларға  берилиду,  халас.  Əйнə  шундақлар  қатарида 

уйғур қизиниң болуши хошал боларлиқ əһвалдур. 

жүктеу/скачать 2,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: