Ипк пр по северо-казахстанской области

135 
 
слышится призыв к борьбе. Стихотворение заканчивается надеждой, которая выражается 
повтором слов для усиления признака степени качества «Верю,верю в молодых». 
По другому на молодежь смотрит Лермонтов. В его стихотворении звучит суровое 
порицание  своего  поколения  за  равнодушие,  за  отсутствие  борьбы.  Поэт  использует  для 
характеристики 
молодежи 
слова-эпитеты 
с 
приставкой 
без/с/- 
«бездействии»,»бесплодной», «бесполезный». 
Ученики читают стихотворения М. Лермонтова «Дума» и М. Жумабаева «Я 
верю в молодых» 
 1  Ведущий:  В  творчестве  двух  поэтов  есть  одноименные  стихотворения 
«Желание» М. Жумабаева и  «Желанье» М. Лермонтова. Лермонтовский герой мечтает о 
свободе.  Свобода  у  него  ассоциируется  с  «полем»,  с  «морем»,  «дворцом  высоким  и 
кругом зеленый сад» Слово «желанье» написано через –нье, что означает одно желанье, в 
данный  момент.  Лирический  герой  М.  Жумабаева  мечтает  тоже  обрести  свободу.  Но 
свобода ему нужна для того, чтобы творить «стихами пробужу народ». Слово «желание» у 
Жумабаева написано через -ние, что означает долгий процесс,значит это желание всей его 
жизни. 
Ученики  читают  стихотворения  М.  Лермонтова  «Желанье»  и  М.  Жумабаева 
«Желание». 
2 Ведущий: В творчестве поэтов не может не звучать тема Родины. Лермонтовская 
«Родина»  считается  одним  из  самых  замечательных  произведений  русской  лирики  19 
века.  «Странная любовь» Лермонтова заключается в привязанности к простым картинам 
родной природы, русской деревни, народной простой жизни. 
В стихотворении «Родная земля» М. Жумабаев признается в великой любви к своей 
земле. Для него родина эта страна детства, которую он никогда не забудет, даже если его 
«направит Он /Аллах/» « Но знай, к тебе любовь моя тверда» 
Ученики  читают  стихотворения  М.  Лермонтова  «Родина»  и  М.  Жумабаева 
«Родная земля». 
1  Ведущий:  Летающий  демон,  душа,  ищущая  родную  душу,  герой,  который 
обняться с бурей был бы рад - образы Лермонтова напоминают душу Магжана, которая «с 
рождения  плывет  против  волн»,  с  духом,  обитающим  между  Небом  и  Землей.  Он 
личность, которая сама стала огнем и солнцем. Это рыцарь, способный «обжечь дыханием 
зарю». И вместе с тем он очень одинокий человек. «Определение «демоническая натура» 
относящаяся к Лермонтову, перекликается с образом Магжана как поэта» [ 4, стр. 203 ] 
Ученики читают стихотворения М. Лермонтова «Для чего я не родился/Этой 
синею волной» и М. Жумабаева «Волна». 
2  Ведущий:Тема  одиночества  объединяет  стихотворения  «На  летней  дороге» 
Магжана и «Выхожу один я на дорогу» Лермонтова. Лирический герой Магжана «идет по 
бескрайней  степи,  одинок»,  кругом  «зной»  и  «безветрие»,  «вокруг  только  смерть».  У 
Лермонтова  «Ночь  тиха.  Пустыня  внемлет  богу»  Поэт  гонит  прочь  промелькнувшую 
мысль о смерти.  
Ученики читают стихотворения М. Лермонтова «Выхожу один я на дорогу» и 
М. Жумабаева «На летней дороге». 
1  Ведущий:  Тема  любви  также  отражена  в  творчестве  двух  поэтов.  Их  сближает 
несчастная любовь. У М. Жумабаева любовь к Гульсум, у Лермонтова -- к В. Лопухиной. 
После  того,  как  Гульсум  уезжает  в  Москву,  несчастный,  одинокий  Магжан  пишет 
стихотворение  «Что  есть  любовь?  Колючка,  шип»  В  стихотворении  звучат  мотивы 
страдания  «Лишь  пьешь  и  пьешь  и  слезы  льешь/  И  не  проснешься  даже».  Лермонтов 
стихотворение «Нет, не тебя так пылко я люблю» посвящает Е. Быховец. Обращаясь к Е. 
Быховец  в  стихах  поэт  мысленно  рядом  со  своей  любовью  В.  Лопухиной.  Лермонтов 
понимает,  что  она  исчезла  из  его  жизни  окончательно  и  бесповоротно.  Мысленно  он 
хоронит ее образ, однако сердцу не прикажешь. 

136 
 
Ученики  читают  стихотворения  М.  Лермонтова  «Нет,  не  тебя  так  пылко  я 
люблю» и М. Жумабаева «Что есть любовь? Колючка, шип». 
2  Ведущий:  То,  что  сделал  в  русской  литературе  Лермонтов,  в  казахской 
литературе  сделал  Магжан.  «И  сегодня  можно  говорить  о  том,  что  обе  литературы  – 
казахская  и  русская  –  не  только  различные.  У  них  есть  общий  путь  -  они  одной 
исторической судьбой, одним дыханием вместе мощно входят в мировую литературу» [ 2, 
стр. 9—10 ] 
На  этом  наш  литературный  вечер  подошел  к  концу.  Мы  благодарим  всех 
участников и гостей нашей Литературной гостиной. 
 
Список литературы 
1.
 
Воробьева  Н.  Н.  «Поликультурное  образование  в  урочное  и    внеурочное  время». 
Журнал «Открытая школа» №2, 2012 стр. 45-46 
2.
 
Давыдов 
А. 
«Когда 
я 
читаю 
Магжана......» 
Интернет-источник 
http://lib.znate.ru/docs/index-158311.html 
3.
 
Жумабаев М. Избранное. Составитель С. Мансурова ИПЦ « Русский раритет» 2006 
4.
 
Каирбеков  Г.  «  Слово  о  Магжане».  Магжан  Жумабаев  Стихи,  проза  и  литературные 
исследования. Составитель Ж. Сулейменова. – Петропавловск,  2006. С. 198-205 
5.
 
Лермонтов М. Ю. Стихотворения. Поэмы.М, 2004 
6.
 
Лермонтов М. Ю. Избранные сочинения. М.: «Художественная литература», 1987 
7.
 
Салыков  К.  «Поэт  планетарного  взлета»  Магжан  Жумабаев  Стихи,  проза  и 
литературные  исследования.  Составитель  Ж.  Сулейменова,  2006.  г.  Петропавловск 
стр.191-197 
8.
 
Турбовской  Я.  С.  «Что  делать  с  русской  литературой  в  школе».  Журнал  «Открытая 
школа», - №4, 2012, стр.8-11 
 
 
МЫСЛЬ О СВОБОДЕ  
(ПО ЛИРИКЕ М.ЖУМАБАЕВА И М.ЛЕРМОНТОВА) 
 
А.А. Исатаева, учитель 
КГУ «Школа-гимназия имени академика Е.А.Букетова» 
района Шал акына  
Северо-Казахстанской области 
  
Горька судьба поэтов всех времен… 
 В. Кюхельбекер  
 
Творчество  поэтов,  М  Ю.Лермонтова  и  М.Жумабаева,  относятся  к  разным 
историческим  эпохам,  к  разным  ментальностям,  но  много  в  них  общего,  присущего 
представителям  высокой  духовности.  Желание  воспарить  над  миром  обыденности,  уйти 
от  козней  и  словословия  своего  окружения,  быть  образцом  подлинной  человечности, 
самобытности,  вселенского  сознания,  вневременности.  Да,  жизнь  так  расставила  много 
невидимых им сетей, что невольно они оказывались втянутыми в их паутину, неслучайно 
были  свидетелями  горьких  сцен  эпохи,  в  которых  играли  всегда  роль  честного, 
неподкупного, верного жизненным принципам героя своего времени. При жизни называли 
их «беспокойным человеком».
  
Пушкинские  строки  «погиб  поэт,  невольник  чести»  можно  смело  отнести  как 
главному  адресату,  так  и  Магжану.  «Искусство  -  роскошный  цветок,  растущий  для 
людского  блага»,  -  писал  Шиллер.  Сколько  благих  творений  не  дано  было  вырасти  в 
поэтическом  саду  Жумабаева  и  Лермонтова,  что  через  столетия  понимаем  значимость  и 
силу каждого сказанного потомкам слова. Они вышли за рамки той национальной почвы, 

137 
 
на  которой  формировалось  их  сознание,  отшлифовывался  слог  и  сопровождал 
политический  подтекст  эпохи.  Невольно  вспоминаются  заключительные  пушкинские 
строки «Полководца»: 
О люди! Жалкий род, достойный слез и смеха! 
Жрецы минутного, поклонники успеха! 
Как часто мимо вас проходит человек, 
Над кем ругается слепой и буйный век, 
Но чей высокий лик в грядущем поколенье 
Поэта приведет в восторг и умиленье! 
 Одной  из  центральных  тем  в  творчестве  М.Ю.Лермонтова  и  М.Жумабаева  стала 
тема свободы . Возможно ли, жить в обществе, где повсюду попирались права человека на 
свободу, и быть свободным? Известная поэма М.Лермонтова «Мцыри», в центре которой 
романтический  герой  сродни  автору  в  желании  свободы.  Он  одинок,  хотя  наделен 
сильным  характером,  необычной  судьбой.  Ему  свойственны  напряженность, 
преувеличенность переживаний. Для него идеал жизни – борьба, он готов на любые муки 
и  испытания,  чтобы  быть  свободным.  Рассказ  о  трех  днях  жизни  на  свободе  –  это 
описание  чувств,  стремлений,  мыслей.  Это  взволнованная  речь  человека,  долго 
томившегося в неволе и страстно жаждущего свободу. Яркие картины детства, юность в 
монастыре,  бегство,  поиски  Родины,  встреча  с  грузинкой,  бой  с  барсом,  возвращение  в 
монастырь,  болезнь  и  смерть  –  этот  событийный  ряд  поэмы  помогает  полнее  раскрыть 
характер  героя.  Автор  сочувствует  своему  герою,  его  душевный  настрой  созвучен 
внутреннему миру Мцыри. Человек способен на все ради личной свободы и возможности 
жить  в  родном  доме,  в  кругу  близких  и  родных.  Оскорбленная  и  возмущенная  душа 
Мцыри  находит  покой  и  гармонию  на  лоне  родной  природы,  которая  олицетворяет 
родное:  «Я сам, как зверь, был чужд людей и полз и прятался, как змей»,  «я был чужой 
для  них  навек,  как  зверь  степной».  По  воспоминаниям  современников,  Лермонтов  был, 
как  и  его  любимый  герой,  одиноким  в  светских  салонах,  в  окружении  гвардейцев, 
одиноким и в семейном кругу, по-видимому, таким он виделся многим. «У него был злой 
и угрюмый вид ,его небольшие черные глаза сверкали мрачным огнем, взгляд был таким 
же недобрым, как и улыбка»- пишет В.И. Анненкова [ 1] Может быть, потому что он от 
природы гордый и отважный человек, но судьба его все время зависит от кого-то, от чьей-
то  прихоти,  он  понимает  предрешенность  своей  судьбы  и  лишен  всякой  свободы 
действий.  Да,  он  мог  бы  открыто  сразиться  с  любым  противником,  но  увы…  «  На  мне 
печать свою тюрьма оставила.. Таков цветок темничный …Едва взошла заря, палящий луч 
ее обжег в тюрьме воспитанный цветок,» - так Мцыри объясняет неприспособленность к 
свободной жизни.  
Свобода  и  устремленность  к  независимости  звучит  лейтмотивом  многих 
произведений  М.  Жумабаева.  Тюремной  решеткой  для  талантливого  молодого  поэта 
оказывалась  суровая  действительность,  спекуляция  на  политических  взглядах,  зависть  к 
таланту, приклеивание ярлыков — от национализма до антисоветизма, клевета и доносы. 
Судьба  поэта  –  это  горькая  страница  судьбы  казахского  народа:  революция, 
индустриализация,  коллективизация,  голод,  репрессия,  геноцид...  Трагедия  жизни  еще 
более  усилила  его  волю,  укрепила  характер,  закалила  убеждения.  Если  даже  суждено 
погибнуть,  то  готов  он  отдать  жизнь  за  свободу,  сразившись  с  врагом  в  открытом  бою: 
«Всему миру известна отвага моя, Я не тот, кто боится воды и огня. Окрыленный стихами, 
я — сын поднебесья, Мне вздохнуть от врагов нет ни ночи, ни дня. (Перевод Бахытжана 
Канапьянова)  [2  ].  В  стихотворении  «Я  спешу»  (перевод  А.Ширяева)  автор  сравнивает 
себя  с  молодым  и  сильным  тигром,  летящим  пламенем,  называет  себя  «батыром  без 
страха и зла», «любимцем степного приволья», который жаждет свободы для потомков [ 
2] Это был вызов самому себе, своей трагической судьбе, противостояние времени.  
Литературоведы  20-х  годов  прошлого  века  не  случайно  «называли  Магжана 
основоположником  байронизма  в  казахской  поэзии,  первым  создателем  романтических 

138 
 
поэм»  [3].  Каждая  строка  его  стихов  наполнена  щемящим  чувством  боли,  тревоги, 
гордости  за  многострадальную  землю.  Главные  герои  произведений  «Батыр  Баян»  и 
«Коркут»  -  люди  сильные  духом,  преданные  родной  земле  и  народу.  В  центре  поэмы 
«Коркут»  -  гениальный  мыслитель  древнего  огиз-кипчакского  племени,  святой  дед 
Коркут, который всюду  искал бессмертную  жизнь и в конце концов изготовил из сосны 
музыкальный  инструмент  кобыз,  играл  на  нем  печальные  кюи.  Столкнувшись  лицом  к 
лицу  с  несправедливостями  своего  времени,  поэт  уподобляет  свою  судьбу  действиям 
древнего  героя  и  напоминает  о  своем  намерении  рассказать  о  горестях  жизни  народа: 
«Одного лишь хочу я, как славный Коркут, Свои песни найти через каторжный труд. И, 
отдав все Мечте, что и можно отдать, С другом, верным кобызом, закончить свой путь» 
М.  Жумабаев  описывает  предков  тюрков,  землю  Турана,  которая  была  прародиной 
кочевников. Традиции доблести и геройства не должны уйти в забвенье, не стереться из 
памяти,  так  как  без знания  прошлого  нет  настоящего  и  будущего.  Героическое  прошлое 
М.  Жумабаев  связывает  с  фольклорными  именами  баксы  Койлыбая  и  Коркыт-ата;  с 
историческими  героями  казахской  степи  —  Асан-кайгы,  Аблай-хан,  батыр-Баян. 
Жумабаев  не  принял  революцию,  а  затем  и  гражданскую  войну.  Воспевая  «вольную» 
жизнь  и  быт  кочевников,  поэт  как  бы  идеализирует  прошлое,  поэт  убежден  в 
необходимости  борьбы  за  счастье  народа.  И  стихи  «Свобода»,  «Красный  флаг»,  поэма 
«Группа девяносто», — это размышления автора о судьбе народа. Да, он мечтал о свободе 
своего народа, стал воспевать революцию, находясь на стороне трудящегося большинства, 
но  все  это  было  попыткой  понять  идейные  тезисы  Советской  власти.  В  его  последних 
творениях  больше  пессимизма:  всюду  насаждается  страх,  попираются  человеческое 
достоинство  и  свобода  тех,  кто  с  оружием  в  руках  проливал  кровь,  защищая  идеалы 
справедливости,  верил  в  новую  счастливую  жизнь.  Автор  отмечает  шествие  печали  и 
смерти  по  стране  Советов  в  поисках  новых  жертв.  Он  готов  бороться  до  конца,  и 
пророчески звучат эти строки: 
Ты гори, огонек, 
я так искренне рад. 
Что ты в слабой руке 
трепещешь, борясь (Перевод В. Акимова). [2 ] 
Понять  неоценимую  роль  магжановской  музы,  ее  влияние  на  развитие  казахской 
литературы,  поэзии  Востока  еще  предстоит  исследователям.  Хотя  переводы  стихов  на 
русский  язык  оставляют  много  вопросов  и  сомнений.  Как  писал  В.А.Жуковский: 
«Переводчик  в  прозе  есть  раб,  а  в  стихах  –  соперник».  Коль  однажды  суждено  было 
вернуться из забвения поэтическому слову Магжана в литературу, думается , что настанет 
свой  черед  и  литературоведческим  открытиям  его  творений.  Разве  не  о  себе  Магжан 
написал в стихотворении «Соловей»: 
Лишь песней можно тронуть душу 
И целый мир заворожить.... 
Два  разных, но  близких по  духу  поэта,  чувствующих  боль  человеческую,  земную 
так  близко,  так  понятно,  как  если  бы  они  были  современниками.  Быть  свободным  в 
мыслях,  поступках,  говорить  открыто  и  бороться  с  ложью  и  лицемерием,  верить  в  силу 
поэтического Слова – вот идеал, которому стремились Лермонтов и Жумабаев. 
Слово мое искрится 
В раскосых глазах – огонь 
Я сам себе поклоняюсь 
Я огненно- красный конь. [2] 
 
Список литературы 
1.Безрукова  В.И.  Из  воспоминаний.  //  Лермонтов  в  воспоминаниях  современников/ 
редкол.: В.Вацуро,Н.Гей.- М.: Худ. Лит,1989. – с.163  
 

139 
 
2. М.Жумабаев. Стихи., Алматы.: Жазушы,1993.-с.5-11 
3. Муканов К. «Болдинская осень» Магжана// Северный Казахстан.  – 2008. – 14 марта. – 
С.8. 
 
ПОЭЗИЯ ӘЛЕМІНДЕГІ ҚОС ЖАРЫҚ ЖҦЛДЫЗ 
Р.Т.Сұлтанаева,  
Жамбыл облысы Тараз қ. 
КММ «№47 орта мектебі» мұғалімі 
 
Бҥгінгі  кҥні  біз  әлем  халқы  бір  кісідей  Жаңа  дәуір  –  Жаңа  ғасыр  –  Жаңа 
мыңжылдықта ӛмір сҥріп отырмыз. Ҥшінші мыңжылдықтың жастары қандай болмақ? Бҧл 
бҥкіл  адамзатты  ойландыратыны  анық  жағдай.  Шәкәрім  «Адамның  жақсы  ӛмір  сҥруіне 
ҥш сапа негіз бола алады, олар- барлығынан басым болатын адал еңбек, мінсіз ақыл, таза 
жҥрек. Бҧл сапалар адамды дҥниеге келген кҥннен бастап тәрбиелейді» деп есептейді [1]. 
Қҧнды  қасиеттерге  адамды  баулу  –  туған  кезден  басталса  керек.  Адамның  адам  болып 
қалыптасуында  ата-ананың  тәрбиесімен  қатар  әдебиетіміздің  маңызы  орасан  зор.  Яғни, 
білім жҥйесіне жҥктелер жҥк те жеңіл емес. Қандай істі болсын бастау, оны ӛмірге ендіру 
оңай шаруа емес. Ҧрпақ тәрбиесі-бҧл болашақ тірегі, мемлекеттік маңызды ісі. Оған қай 
кезеңде де терең мән берген. 
Әр халықтың тәлім-тәрбиелік мҧрасы-бҧл ҧлттық мәдениетінің бір бӛлегі. Ертеңгі 
кҥндегі  қоғам  мҥшесі  ӛз  ҧлтының  рухани  байлығын,  ізгі  қасиеттерін  бойына  сіңірген, 
жоғары  мәдениетті  адамды  тәрбиелеудің  негізі-халықтық  тәлім-тәрбие.  Яғни  ғасырдан-
ғасырға  жалғасып  келе  жатқан  халқымыздың  озық  тәжірибесі,  тәрбиелік  мәні  зор  әдет-
ғҧрпы,  салт-дәстҥрі,  ауыз  әдебиеті,  ӛнері,  жас  ҧрпақтың  ҧлттық  сана-сезімін  оятып 
қалыптастыратыны  бәрімізге аян. Олай болса, жас ҧрпақтың ҧлттық сана-сезімін оятып, 
Қазақстанның интеллектуалды элитасын, кӛпмәдениетті тҧлғаны  тәрбиелеу ҥшін ҧлттық 
сана-сезімін қалыптастыру қажет. Ол ҥшін әдебиетті, оның ӛкілдерін сҥю, әрі білуі қажет. 
Қай жырау, ақын жырларын алсақ та, бҥгінгі ӛмірмен ҥндесіп, тығыз байланысып 
жатады. Ӛмір шыдықтарын, тәрбие кӛзін біз ақындарымыздың жырлары мен поэзиясынан 
табамыз. 
Сондай ақындарымыздың бірі-М. Жҧмабайҧлы мен М. Ю. Лермонтов. Ақын деген 
аттың  ӛз  заманының  адал  азаматы,  қасиетті  ҧлы  болуымен  байланысты  екендігі,  ӛз 
отанының,  ӛз  жҧртының  жыршысы  болуы  керек  екендігі  М.  Жҧмабайҧлы  мен  М.  Ю. 
Лермонтовтың ой-санасынан ешқашан да кеткен емес. Олар сол зор атаққа кір келтірмеуді 
ӛзіне бірден- бір қағида санаған.  
Мағжан   Жҧмабайҧлы-  поэзия  әлеміндегі  жарық  жҧлдыз,  қайталанбас  қҧбылыс. 
Оның  қуатты,  бойға  жігер,  жҥрекке  от  беретін  рухты  ҥні,  ізденістері  мен  жаңашылдығы 
қазақ  әдебиетін  ХХ  ғасырдың  басында-ақ  Еуропа,  орыс  әдебиетінің  биік  деңгейіне 
кӛтерді.  «Ӛлеңді  музыкаға  айналдырған,  дыбыстан  сурет  тҧрғызған,  сӛзге  жан  бітірген, 
жаңа  ӛлшеулер  шығарған»  Мағжанның  осындай  қасиеттерін,  ішкі  шығармашылық 
қҧдіретін  жҧрттан  бҧрын  байқаған  әрі  аса  жоғары  бағалаған  Мҧхтар  Әуезов:  «Мағжан- 
мәдениеті  зор  ақын.  Сыртқы  кестенің  келісімі  мен  кҥйшілдігіне  қарағанда,  бҧл  бір 
заманның тегінен асқандай, сезімі жетілмеген қазақ қауымынан ертерек шыққандай…[2].  
Сондықтан  бҥгінгі  кҥннің  бар  жазушысының  ішінен  келешекке  бой  ҧрып,  артқы  кҥнге 
анық қалуға жарайтын сӛз – Мағжанның сӛзі. Одан басқамыздың бәріміздікі кҥмәнді, ӛте 
сенімсіз деп білемін» деп жазды. Мағжанды сҥйетін, еуропалығын, жарқыраған, әшекейін 
сҥйетін Мҧхтар Әуезовтің ӛз ойын осылай Мағжан қуғын-сҥргінге ҧшырап жҥрген кезде 
ашық айтуы, бҧл – Мағжанның шығармашылығына берілген баға, ӛсер елдің баласының 
сӛзі  ғана  емес,  азапты  жолда  жҥрген  ақынға  ашықтан-ашық  ара  тҥсу,  ӛз  басын  оққа 
байлағанмен  бірдей  нағыз  ерлік  еді!  Мҧхтар  Әуезов  оған  саналы  тҥрде  барды.  Ӛйткені, 

140 
 
олар  ел  тарихындағы  ең  бір  жойқын  да  кҥрделі  кезеңде  тарихи-әлеуметтік  қҧбылысқа 
сыншыл  кӛзбен  қарап,  ӛзінше  баға  берген,  ҧлт  бостандығы  мен  тәуелсіздгі  жолындағы 
кҥресте  білек  біріктірген  тағдырлас  жандар-тын.«Мағжан-ақынның  ақыны».  Содан  да 
оның  жырларын  талдауға  шеберлігін  сынауға  екінің  бірінің  жҥрегі  дауаламаған,  білімі, 
кҥші жете бермеген. Бҧған қасы мен досы қатар жҥрген кезде де ешкім уәж айта алмаған. 
Қазақтың белгілі  ағартушысы Жҥсіпбек Аймауытов 1923 жылы Ташкентте оқып жҥрген 
қазақ  студенттерінің  алдында  жасаған  баяндамасында  Мағжан  сыршылдығымен, 
суретшілдігімен,  сӛзге  еркіндігімен,  тапқырлығымен,  маржандай  тізілген,  торғындай 
ҥлбіреген нәзік ҥнді кҥйімен, шерлі, мҧңды зарымен кҥшті екенін айта келіп, «Мағжан – 
алдымен  сыршыл  ақын.  Мағжан  сӛзіндей  тілге  жҧмсақ,  жҥрекке  тиетін  ҥлбіреген  нәзік 
әуез  қазақтың  бҧрынғы  ақындарында  болған  емес.  Мағжан  не  жазса  да  сырлы,  кӛркем, 
сәнді  жазады.  Оқушының  жҥрегіне  әсер  бере  алмайтын  қҧрғақ  ӛлеңді,  жабайы  жырды 
Мағжаннан таба алмайсыз» – дейді, Мағжанды Пушкинге теңейді [1].                                                
Иә,  Мағжан  Жҧмабайҧлы  қазақ  ӛлеңінің  Абайдан  кейінгі  алыптарының  бірі  ғана 
емес,  бірегейі  де.  Абайдан  соңғы  әдебиетке  жаңа  тҥр  кіргізіп,  соңына  шәкірт  ерткен, 
мектеп  ашқан  кҥшті  ақын.  Мағжан  –  тҥрікшіл,  санашыл,  дарашыл,  уайымшыл,  ӛзімшіл 
ақын.  Мағжан  Абай  ҥлгісімен  ӛзінің  шығармашылық  ортасында  ақындық  шеберлігін 
шыңдады.  Ақындық  ӛнерін  де,  азаматтық  ӛмірін  де  тек  қана  туған  халқының  азаттық 
туының  астына  ӛрбітіп,  еркіндік-теңдік  жолына  бағыштайды.  Мҧның  ӛзі  Мағжанның 
талғамай талпынуы оқу, ҥйрену арқылы жеткен білім деңгейі, кеңіген ой-ӛрісі, сезім, сыр 
қалыптастырған  кӛзқарас  кӛкжиегі  болатын.  Оның  ӛз  ортасынан  оза  шабуы  да  осындай 
білімдарлығына  байланысты.  Сӛз  ӛнері  арқылы  рухани  мол  мҧра  қалдырған  М. 
Жҧмабаевтың  шығармашылық  мҧрасын  зерттеу,  зерделеу,  бҥгінгі  кҥн  тҧрғысынан  баға 
беру  қазіргі  әдебиеттану  ғылымының  ӛзекті  мәселелерінің  бірі  болып  табылады.  Адам 
бойындағы  сезімдерді  еркін  тыныспен  сыртқа  шығарып,  сҧлу  да  сырлы  жырға 
айналдырған  сыршыл  ақын  қазақ  лирикасына  тағы  да  бір  жан  тебірентерлік  жаңа,  таза 
ағыс  әкеп  қосқандай.  Мағжанның  әр  тҥрлі  буынды  ӛлшеммен  ӛрілген  ӛлеңі  қазақ 
поэзиясының  тосын  ӛрнек  кестесін  алып  келді.  Сол  сияқты  ҧйқас  тҥрлеріне  енгізген 
жаңалықтары  –  ӛз  алдына  бір  тӛбе.  Ақын  поэзиясының  басқа  да  компоненттері  сияқты 
ӛлең  ҧйқастарының  да  ӛзінен  бҧрынғы поэтикалық  формалық  дәстҥрмен  жазылған  және 
жаңашылдық жақтары да бар.  
Мағжан  Жҧмабайҧлы-ХХ  ғасырдағы  басқа  қаламдастардан  осыларымен 
ерекшеленеді.  Ал,  бҧдан  екі  жҥз  жыл  бҧрын  1814  жылы,    қҧнары  мол,  мейірімді  орыс 
топырағы адам дҥниесіне тағы да бір ҧлы  ойдың, жалынды жырдың  болашақ данышпан 
тҧлғасын келтірді. Ол- орыстың ҧлы ақыны Михаил Юрьевич Лермонтов. Лермонтовтың 
балалық  шағы  орыс  поэзиясының  кӛгінде,  Пушкин  жырларының  шалықтап  тҧрған 
кезінде, бҧл кҥнде бҥкіл советтік Россия әдебиетіне ҥлгі, бастаушы болып отырған орыс 
поэзиясының жаңа бетке, жаңа ӛріске басқан кезінде ӛтті. Ол кезде данышпан Пушкиннің 
ӛлмес  жырларымен  қатар,  Россия  даласына  ӛз  заманының  мақтаулы  азаматы  болған 
Рылеевтің жалынды азаматтық жырларының да таралған кезі болатын. Ол кезде патшалы 
Россияның  тҥнерген  сҧр  аспанында  нажағайдай  жарқ  еткен  декабристер  кӛтерілісінің 
жеңіліс  табуы,  оның  Пистель,  Рылеев  сияқты  басшыларының  жазалануы  Лермонтов 
ойына  әлдеқандай  қозғау  салар  жәйт  болды.  Бҧл  кезде  ересек  тартып  қалған  бала  — 
Лермонтов Рылеев жырларын жасырын оқып жҥрді. Он бес жасар Лермонтов декабристер 
сарынымен  ҥндес  ӛзінің  алғашқы  ӛлеңдерін  жаза  бастады.  Лермонтов  жҥрегінде  жастай 
ҧялаған  бекзадалар  (светский)  қауымына  наразылық  ҥні  Пушкин  ӛліміне  байланысты 
бҧрынғыдан  гӛрі  нығая,  бҧрынғыдан  гӛрі  ҧштала  тҥсті.  Ол  ақын  ӛліміне  арнаған  алмас 
қанжардай  ӛткір,  удай  ащы  ӛлеңінде  Пушкин  ӛліміне  тікелей  себепші  болған  I  Николай 
мен оның маңын қоршаған жексҧрын бекзадалар тобын әшкереледі. Ӛз тілінің ащы зәрін 
соларға  тӛгіп,  жалынды  жырының  ӛткір  жҥзін  соларға  сілтеді,  ақын  ӛліміне  ызаланған 
халық  наразылығының  жаршысы  болды.  Қолдан-қолға  тарап  кеткен  осынау  жыр  патша 
жҥрегін  дір  ӛткізді,  бар  кҥшімен  саңқылдай  жырлаған  ақын  даусы  қалың  бҧқараны 

141 
 
революцияға шақырып тҧрғандай кӛрінді, патша 22 жасар Лермонтовты айдауға жіберді, 
ақын  ӛмірі  осылайша  қыспаққа  тҥсіп,  осылайша  қуғынға  ҧшырады.  Ӛткір,  ойлы 
Лермонтов  ӛлеңдері  әрқашан  да  патша  жҥрегіне  садақ  оғындай  қадалып  ақынның 
кӛздеген  нысанасына  дәл  тиіп  отырды.  Ӛшпенділік  билеген  патша  Лермонтовтан  ӛзінің 
қанды кӛзін айырмады, торлап, шырмай тҥсті. Ҧлы Пушкиннен кейін орыс поэзиясының 
ардақты туын қҧлатпай асқар биігінде ҧстаған данышпан Лермонтов ақындық кҥшінің дер 
шағында,  адам  айтқысыз  қаулап  гҥлдей  ӛсіп  келе  жатқан  кезінде  дҧшпан  қолынан  қаза 
тапты.  Оның  кҥндей  нҧрлы  жҥрегіне  патша  ӛз  жендетінің  улы  оғын  қадалтты,  сӛйтіп 
Россияны тағы бір керемет азаматынан, кемеңгер ақынынан айырды. Жиырма жеті жасқа 
жаңа  ғана  аяқ  басқан  жас  Лермонтов  айдауда,  қыспақта  жҥргеніне  қарамастан  артында, 
адам  айтқысыз  кӛптеген  асыл  еңбектерін  қалдырды.  Лермонтов  ӛмірі,  оның  еңбек 
сҥйгіштігі  керемет  ҥлгі  боларлық  жайт.  «Ӛлді  деуге  сия  ма  ойлаңдаршы,  ӛлмейтҧғын 
артына  сӛз  қалдырған»-  деп  біздің  Абай  сҥйікті  Лермонтовты  айтып  отырған  тәрізді. 
М.Ю. Лермонтов ӛлеңдерінің қайсысын алсаң да  ол сол кездегі патшалы Ресейдің ауыр 
халін,  қатал  шындығын  айтады.  1812  жылғы  Отан  соғысына  арналған  «Бородинодан» 
бастап  ақынның  талай  шығармаларында  бекзадалар  қауымына,  оның  шіріген  пасық 
дәстҥрлеріне  қарсылық,  наразылық  лебі  тынымсыз  соғып  отырады.  Кейде  ақын  ӛз 
тҧсындағы жоғарғы топтардан, сол топтар арасынан шыққан жас тҧстастарынан тҥңіліп, 
ӛткен ӛмірге — орыс халқының сонау бір алыстап кеткен кӛне тарихына кӛз жіберді, ол 
кездегі орыс адамдары «біздің тҧстағы» адамдардан батыр еді, ер еді», — деп айта келіп, 
соларды жоқтап, ӛкіне жырлайды. «Бородино» мен «Иван Васильевич патша мен ержҥрек 
кӛпес  Калашников  туралы  жырында»  Лермонтов  осы  ойларын  мадақтап,  осы  арманын 
жырға қосады.Лермонтов шығармалары «Теректің сыны», «Қазақтың бесік жыры», «Ой», 
Қанжар»,  «Демон»,  «Мцыри»,  «Қашқын»  тағы  басқалар  ақындық  шеберліктің  биік 
сымбаты,  асқар  шыңы  тәрізді.  Бҧл  шығармалардың  бәрі  де    ҧлы  ақынның  ӛз 
шығармаларын  еркіндік  пен  ойға,  кҥш  пен  махаббатқа  толы,  мінсіз  сҧлу  жырлайтынына 
ҧлы  айғақ.  Лермонтов  шығармаларының  негізгі  қасиеттері  әсемдігі  мен  тіл  байлығында, 
сезім  мен  идея  биіктігінде,  мазмҧн  кеңдігінде,  образдарының  ашықтығында  жатады. 
Лермонтов  шығармаларының  тақырыбы  алуан  тҥрлі,  ол  ӛмірді  мейлінше  кең  қамтып, 
терең  толғайды,  айдауда  жҥрген  кездерінде  ҧлы  ақын  қарапайым  адамдар  ӛміріне  кӛз 
жіберіп,  олардың  ішкі  сырларын  жҥрегімен  сезінеді,  сондықтан  да  Лермонтов  ӛлеңдері 
ӛзінің тамырларымен халық шындығына байланысып жатады. Ӛзінің толып жатқан ӛлең, 
поэмаларымен бірге Лермонтов қарасӛз де жазған ақын, оның «Біздің заманның геройы» 
атты  романы  орыс  әдебиетінде  ҥлкен  орын  алады,  сонымен  қатар  бҧл  роман  орыс 
әдебиетінде психологиялық романның басы болып есептеледі. «Біздің заманның геройы» 
—  сол  кездегі  ҥстем  қоғамның  жиіркенішті  мінездерін  әшкере  еткен  роман.  «Роман 
геройы  Печоринның  басына  сол  кездегі  ӛз  тҧстастарымның  бойындағы  бар  кемшілігін 
жинап бердім, бҧл образ солардың жиынтық образы» депті Лермонтовтың ӛзі.                                                                                                                                                            
Қазақ еліне Лермонтов аты Пушкинмен қатар революциядан бҧрын ҧлы ақын Абай 
арқылы  келді.  Абай  Лермонтовтың  кӛптеген  ӛлеңін  аударды.  Оның  неміс  ақыны  Гете 
ізімен  жазған  тамаша  жыры  «Қараңғы  тҥнде  тау  қалғып»  деген  атпен  Абай  аудармасы 
арқылы  бҥкіл  қазақ  еліне  әйгілі  әнге  айналып  кетті.  Естіген  жанның  жҥрегін  бірден-ақ 
билеп  әкететін  осы  бір  шумақты:―Қараңғы  тҥнде  тау  қалғып,Ҧйқыға  кетер  маужырап‖  - 
деген әнді айтпайтын қазақ бар ма! Бҧл сӛз, бҧл жыр қазақ жҥрегіне де қона кететін, қазақ 
ойына  да  сап  ете  қалатын  тума  жыры,  тума  әні  секілді.  Абайдың  Лермонтовтан 
аударғандары  –  негізінде  әлеуметтік  ӛмірдің  кӛлеңкелі  жақтарын,  еріншек,  белсенділігі 
жоқ  адамды  сынайтын  шығармалар,  азамат  ақынның  образын  беретін  ӛлең-жыр 
жайындағы  шығармалар,  жалғыздығын,  бірақ  оған  мойымайтын  беріктігін  айтатын 
шығармалар.Ол  Лермонтов  шығармасының  ішкі  әлемін,  оның  толқын-лебізін,  жаңа 
сапасын  қазақ  тілінің  суреттеу  мҥмкіншіліктерін  пайдаланып  мол  жеткізді.  Абай 
Лермонтов  оригиналын  барлық  жарастық  сәнімен,  бар  ерекшелігімен  қазақ  тілінде 
қайтадан туғызды. «Альбомға», «Жолға шықтым қараңғы тҥнде жалғыз», «Кӛңілдің кҥйі 

142 
 
тағы  да»,  «Сҧрғылт  тҧман  дым  бҥркіп»,  «Махаббат,  достық  қылуға»,  «Менің  сырым, 
жігіттер,  емес  оңай»,  «Ғашықтық  іздеп  тантыма»  тағы  басқа  аудармалары  әдебиет 
тарихында  ӛте  кӛркемдік  шеберлікпен,  ақындық  қуатпен  аударылған  деп  бағаланып 
келеді.Абайдың  Лермонтовтан  тәржімелеген  шығармалырының  тең  жартысы  дерлік  – 
осындай дәл, жақын аудармалар. Октябрь революциясынан кейін Пушкин мен Лермонтов 
шығармалары қазақ тіліне кӛп аударылды. Отызыншы жылдардың арғы-бергі жақтарында 
Лермонтов  поэмалары  мен  Лермонтов  ӛлеңдері  кітап  болып  басылды.  Ол  кездегі 
аудармалар,  толып  жатқан  кемшіліктеріне  қарамастан,  негізінен  Лермонтов 
шығармаларын  қалың  оқушыға  дҧрыс  таныстырып,  дҧрыс      жеткізе  білді.  Осыған 
байланысты Лермонтов шығармаларының бірінші  аударушысы болған Қасым Тоғызақов 
жолдастың еңбегін айта кетпеске болмайды. Қасым аудармасы тап сол кездегі Лермонтов 
аудармаларының озығы, жақсысы еді. 1953 жылы Лермонтов шығармаларының (ӛлеңдері) 
бір томы шықты. Оған кӛрнекті ақындарымыз Ғали Орманов, Қалижан Бекхожин, Қасым 
Аманжолов,  Тайыр  Жароковтармен  бірге  талантты  жас  ақындар  С.  Мәуленов,  Ғ. 
Қайырбеков, I. Мәмбетов тағы басқалар белсене қатысты. Мҧнымен қатар сол 1953 жылы 
«Біздің заманның геройы» қайта аударылып, жеке кітап болып басылды.  Терең мағыналы 
Лермонтов  жырларының  кҥшті  лебі,  әдемі  әуезі,  жас  ҧрпақты  еңбекке,  шеберлікке, 
Отанына  дамылсыз  қызмет  етуге  шақырады.  Лермонтов  шығармаларының  тақырыбы 
алуан тҥрлі, ол ӛмірді мейлінше кең қамтып, терең толғайды, айдауда жҥрген кездерінде 
ҧлы  ақын  қарапайым  адамдар  ӛміріне  кӛз  жіберіп,  олардың  ішкі  сырларын  жҥрегімен 
сезінеді,  сондықтан  да  Лермонтов  ӛлеңдері  ӛзінің  тамырларымен  халық  шындығына 
байланысып  жатады.  ХІХ  ғасырдағы  орыс  әдебиетінің  атасы  болған  ҧлы  демократ  — 
данышпан Виссарион Белинский Лермонтов шығармаларына жоғары баға бере келіп, оны 
орыстың  халық  ақыны  деп  атау  себебі  де  осыдан.  Лермонтов  ойларының  орыс 
шындығымен біте қайнасып, тамырласа біткендігінен.                              
             Кеңес  ӛкіметінің  жетпіс  жылдық  билігі  тҧсында  қазақ  әдебиетінің  тарихынан 
жазықсыз  сызылып  тасталған  тҧлғалардың  бірі  –  Мағжан  Жҧмабайҧлы.  Талантты 
ақынның  есімі  де,  маржан  жырлары  да  бҧл  кезеңде  идеологиялық  қудалауға  ҧшырады. 
Азат ӛмірді, халқының тәуелсіз ел болған қалпын кӛруге ҧмтылған, сол жолда білегіндегі 
кҥшімен  де,  жҥрегіндегі  жырымен  де  кҥресіп  ӛткен  қайраткер  ақынның  тағдыры  аса 
кҥрделі белестерді бастан кешірді. Мағжан Жҧмабайҧлы алғашқы ӛлеңдері ағартушылық 
сарында жазылды. Ол тҥсінікті еді. Мағжан ӛмір сҥрген уақыт қаншалықты кҥрделі саяси, 
қоғамдық  тақырыптарды  алға  тартқанымен,  оның  алдындағы  Шоқан,  Ыбырай,  Абайлар 
бастап кеткен ағартушылық ой-пиғыл бҧл кезең әдебиетінде басымдау жатты. Мағжан да 
Абай дәстҥрінде жыр жазды, ҧлы ҧстаз ҥлгісін жалғастырды. Алғашқы ӛлеңдерінің бірін 
"Алтын хакім Абайға" деп атауының ӛзінен ақынның ҧлы Абайды ерекше қҧрмет тҧтқаны 
сезіледі.  Ӛз  ӛлеңдерінде  қазақ  арасындағы  әр  тҥрлі  келеңсіз  мінез-қҧлықты,  әрекетсіздік 
пен  жалқаулықты,  сауатсыздықты  сынайды.  Елін  білім  алуға,  ӛнер  ҥйренуге  шақырады. 
"Жазғы  таң",  "Ӛнер-білім  қайтсе  табылар",  Қазағым",т.  б.  ӛлеңдерінде  ақын  осы 
тақырыпты  кӛтереді.  Мағжанның  ағартушылық  сарындағы  ӛлеңдерінің  арасында  ел  мен 
жер  тағдырына  алаңдаушылық  жатады.  Ақын  туған  елін  сҥйді,  туған  жерінің  әрбір 
пҧшпағын  жҥрегіне  жақын  тҧтты.Ол:  Басқа  жҧрт  аспан-кӛкке  асып  жатыр, 
           Кілтін ӛнер-білім ашып жатыр,– дей келіп, қазақ арасында мҧндай ҧмтылыстың әлі 
де  жоқ  екеніне  ӛзегі  ӛртенеді.  Қолында  дәулеті  бар  деген  бай-болыстар  да,  азын-аулақ 
оқыған  тӛрелер  де  ӛз  басының  қамын  ойлаумен  жҥр.  Халықтың  жайына  алаңдайтын 
ешкім жоқ. Оқудағы шәкірттерге де дҧрыс білім берілмейді. Қыз балалар малға сатылуда. 
Ӛзара  дау-жанжал,  айтыс-тартыс  кӛп.  Міне,  Мағжанның  ӛкініші  –  осылар.  Мағжан 
поэзиясының  қҧдіреттілігі  сол  –  ол  оқырмандарына  кӛтеріңкі  кӛңіл  –  кҥй,  бойға  рух, 
жанға  жігер  береді.Ӛлеңдерінің  қҧдіреттілігі  сол–  жастардың  қанындағы  ҧлттық  рухты 
кҥшейтеді,  отаншылдық  сезімін  арттырады.  Оларды  жаужҥрек  батырлыққа  тәрбиелейді. 
Міне, сол себептен де ақын ӛлеңдерін жастарды тәрбиелейтін қҧралы ретінде пайдалану 
керектігі содан. Мҧның бәрі  Мағжанның тума дарын  екендігін аңғартса, екіншіден ӛзіне 

143 
 
дейінгі  ақындардан  оқу-ҥйрену  нәтижесінде  жеткен.  Ол  тек  қана  қоғамдық  саяси  ойлар 
айтумен шектеліп қалмаған, қазақ әдебиетін бҥкіл ел танитын әлемдік дәрежеге шығаруды 
да мақсат еткен. Ақынның ол арманы ӛз ӛлеңдері арқылы орындалды. Советтер Одағының 
қҧрамында  белгісіз  болып  жатқан  қазақтың  атын,  ӛлеңдері  арқылы  шет  елдерге 
әйгіледі.Дегенмен,  Мағжанның  ойлары  мҧнымен  шектелмейді.  Бір  ҧлттың  ӛз  халқының 
мҥддесін ойлаумен ғана қалып қоймайды. Мағжанның азаматтық парасатынан туындаған 
арман-мақсаттар бҧдан әлдеқайда биік. Туған халқы туралы айтқанда, оның кешегі ӛткен 
жолын  еске  алады,  оны  бҥгінгі  жағдайымен  салыстырады.  Онымен  де  шектелмей,  ақын 
жалпы тҥріктік идея кӛтереді. Тҥркі тектес халықтардың бәрінің болашағынан ҥміт кҥтеді, 
жалпы  Шығысты  пір  тҧтады.  Бҧл  қатарда  ақынның  "Пайғамбар",  "Кҥншығыс", 
"Тҥркістан", От" тәрізді бірсыпыра ӛлеңдерінде тҥптің тҥбінде жақсылық атаулының бәрі 
де Шығыстан келмек, Батыстан торлаған қою қара бҧлтты Шығыстың жарық сәулесі ғана 
талқандамақ.  Бҧл  ӛлеңдерінде  ақынның  туған  жерге,  ӛз  топырағына,  Шығысына  деген 
ғажайып  сҥйіспеншілігі,  перзенттік  патриотизмі  айқын  кӛрінеді.  Мағжан  ӛз  халқының 
бойындағы  биік  рухқа  сенген,  сол  рух  қайта  бір  дҥр  сілкінсе,  армандаған  азаттыққа 
жеткізеді,  әлемдік  ӛркениет  кӛшінің  алдыңғы  легіне  қайта  қосылуға  болады  деп 
ҥміттенген.  Мағжан  ақынның  кез  келген  ӛлеңдерінен  оның  қазақ  халқына,  жалпы  тҥркі 
жҧртына  деген  асқан  сҥйіспеншілігі  байқалып  тҧрады.Мағжан  Жҧмабайҧлы  –  философ 
ақын.  Ақынның  философиялық  кӛзқарасы  ӛз  ӛлеңдерінде  жақсылық  пен  жамандық, 
әділдік  пен  әділетсіздік  тәрізді  қарама-қайшылықты  философиялық  ҧғымдарды  шебер 
шендестіре  білуінен  байқалады.  Ақын  ―Қорқыт‖  поэмасында  философиядағы  мәңгілік 
тақырып  –  ӛмір  мен  ӛлім  мәселесін  Қорқыт  пен  ажалдың  аңдысуы  тҥрінде  суреттейді. 
Ажал – хақ, сондықтан да ӛмір жібінің тҥйінінде ӛлімді болмай қоймайтын ӛмір ақиқаты 
ретінде  қабылдау  қажет  деп  санайды  ол.  Мағжан  поэзиясы  қазақ  лирикасының 
сыршылдығын тереңдетті, адамның нәзік сезімдеріне тіл бітіре білді 
           Қос ақын тҧңғыш ӛлеңінен бастап әлеуметтік тақырыпқа ден қойып,  ағартушылық, 
ҧлт-азаттық, демократияшыл бағытты  ҧстанды.  Батыс  пен  Шығыстың  рухани  қазынасын 
сабақтастыру  негізінде   поэзияның тақырып,  тҥр  мен  мазмҧн  жағынан  байытты.  Ел 
ішіндегі  әлеуметтік  мәселелерді  кӛтерді.  Ақын  халқымен  бірге  кҥйзелді.  Сол  секілді, 
халқын  ӛнер-білімге  шақырса,  бірқатар  ӛлеңдерін  махаббат  тақырыбына  арнады.  Ӛз 
поэзияларының  алғашқы  қадамдарынан  бастап  ақтық  демі  біткенге  дейін  ҧлт  азаттық 
тақырыбын ҥзбей толғады, оны ӛз поэзиясының ӛзегі етті.    
            Қос  жҧлдыз  тынымсыз  еңбек  етіп,  ӛмірге  берерім  кӛп  деп,  сол  берерін  асқан 
шеберлікпен  дамылсыз  кестедей    тігіп  отырған  М.  Жҧмабайҧлы  мен  М.  Ю.  Лермонтов 
кӛзге  ҧзақты  кҥн  бал  жинаған  еңбек  сҥйгіш  бал  арасын  елестетеді.Туған  елі  алдында  ӛз 
жауаптылығын  әрдайым  сезіну,  туған  еліне  жан-тәнімен  адал  қызмет  ету  —  міне, 
данышпан  ақындарымздың  мақсаты,  арманы  осы.  Олардың  мақсаты  ҧлттық  сана-сезім 
мен  ана  тілін  білуде,  жері  мен  елінің  тарихына  зер  салуда,  тӛл  мәдениетін  игеруде 
туындайды.  Жыл  ӛткен  сайын  заман  талабына  сай  жаңарып  отырмақ.  Иә,  ҧлттық 
қҧндылықтарын, әдебиетін білмеген адам, ӛзінің де, ел-жҧртының да қадір-қасиетін жетік 
біліп, бағалай алмайды. Ондай адам басқа халықтың да қадірін тҥсініп жарытпас. Әдебиет 
пен  тіл    ӛлсе-халықтың  да  ӛшкені,  оның  мәдениеті  мен  салт-дәстҥрінің  ӛлгені.  Ал 
халқымыздың тілінің, тарихының, мәдениетінің, дәстҥрінің сақталуы, ең бірінші, келешек 
жас ҧрпаққа байланысты. Егеменді ел болайық, қасиетін жоймайық, кӛпмәдениетті халық 
болайық  десек,  бәріміз  жҧмыла  ертеңіміз,  жас  ҧрпақты,  ҧлттық  тҧрғыда  әдебиетімізбен 
тәрбиелеуді қолға алайық, ағайын! 
 
Әдебиеттер тізімі 
1. Абай  және  Лермонтов//  Қайым  Мҧхамедханов.  Кӛп  томдық  шығармалар  жинағы.  6-
том.-Алматы:«Ел-шежіре», 2008.-176-182 
2. Жҧмабаев «Таңдамалы» шығармалар жинағы Алматы: Ғылым, 1992-279 

жүктеу/скачать 2,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: