3 3 шілде 2014 жыл “алтын белгі” иелерінің алар асуы алда жаѓалыћтар. Хабарлар

- Алматы қаласында  Қазақстанға

мүлдем қатысы жоқ көшелер

жеткілікті. Мәселен, Черкаск

облысында тұрған, қызылшашы

Демченко, словен ақыны  Водник,

болгар драматургы Войников, орыс

суретшілері Кипрянский, Крыжицкий,

математик Лузин, теңізші Лисянский

тағы басқа жүздеген адамдардың

атында көшелер бар.

- Соңғы кездері мәселесі жиі

көтеріліп жүрген Мирзоян көшесінің

атауын өзгерту туралы ойыңыз

қандай?

- Жоғарыда аталғандардың

қатарына 1930 жылдары республиканы

басқарған  Мирзоянды да жатқызар

едім. Жазушы Ғаббас Қабышев ағамыз

ол кісінің қылмысты әрекеттерін

дәлелдейтін нақты құжаттарды

газеттерге жариялады. Сондықтан

Астана мен Алматы қалаларындағы

Мирзоян көшесі жақын күндері атын

өзгертер деген ойдамын.  Жоғарыда

атап өткендей мұның бәрі сол кездегі

Мәскеудің нұсқауымен жоспарлы

түрде жасалған саясаттың жемісі екені

белгілі.

Ендігі жерде көшелердің атын

өзгерткенде сақтықпен қараған жөн.

Қала, облыс территориясында бұрын-

нан бар жер, су атауларына тиіспеген

дұрыс дер едім. Мәселен: Алматы

қаласында бұрынғы Қастек, Сарқанд,

Талғар, Күрті тәрізді көшелер басқа

атау алып кеткен. Онсыз да қайталанып

келетін Садовой, Солнечный, Строи-

тельный сияқты көптеген көшелер

өзгертуді сұранып тұр емес пе?  Мұнан

басқа Алаш арыстарының бәріне әлі де

көше атаулары беріліп болмаған.

Мәселен, қазақ үшін жанын сала

күрескен, ұлт мақтанышы Мұстафа

Шоқайдың атына берілген көше қала

сыртындағы ешкім білмейтін бір

түкпірдегі Кеңсай зиратының маңында

жатыр. Ал еліміздің ән-ұранының

авторы, талантты ақын Жұмекен

Нәжімеденовтің атында әлі көше жоқ.

- 2001 жылы Алматы қаласында 1500-

дей көше болатын. Оның жартысына

жуығы кісі аттары болғандықтан,

жоғарыда аталған жинаққа толық енді.

Қалада баяу болса да көше аттары

өзгертіліп жатыр. Мәселен: бұрынғы

Кихтенко - Бахытжан Байқадамовтың,

Роза Люксемберг - Ұзақбай Құлым-

бетовтың, Маречек көшесі - Зейнолла

Қабдоловтың атына берілді. 2010 жылы

10 маусымда Алматы  қаласында

жаңадан ашылған Алатау ауданы мен

Әуезов ауданының кейбір елді

мекендеріне  бұрын аты жоқ көшелер-

ден 181 адамға көше берілді. Олардың

арасында Сәбира Майқанова, Жазыл-

бек Қуанышбаев, Халифа Алтай тәрізді

белгілі тұлғалардың  есімдері бар.

Сонымен қатар, осы жылдары Астана

қаласында Сарайшық, Сарытоғай,

Сарыжайлау сияқты тарихи жер-су

атауларының көше атын алуы қуантар-

лық жағдай болды. Алайда  сол кездері

кей жерлерде ешкім танымайтын

адамдарға жең ұшына жалғасып көше

беру үрдісі етек ала бастаған болатын.

Баспасөз беттерінде "Көкемнің аты -

көшеге, атамның аты - ауылға" - деген

мазмұнда сыни мақалалар жарияланып,

көпшілік талқысына түсті. Осыдан соң

Республикалық Ономастика комис-

сиясы уақытша өз жұмысын тоқтатып

мораторий жариялаған болатын. Бұл -

үкімет тарапынан дер кезінде жасалған

шара болды.

-  Иә, сол жылдары бүкіл елімізде

"Қазақ тілі" қоғамдары құрылып,

жаппай іске кірісіп кетті. Қалалық

қоғамның төрағалығына сайланған соң,

белсенді жастармен бірлесіп мекеме-

лерді аралап "Тіл туралы" заңның

орындалуын тексердік. Ол кезде тілге

деген халықтың ынта-ықыласы орасан

зор болатын. Қоғамның кеңсесі штаб

тәрізді кешке қарай жиналып түнімен

жұмыс істейтінбіз. Украинадан 150

дана қазақша жазу  машинкаларын

алдырып, үйірмелер аштық. Іс

қағаздарын қазақ тіліне аударып, 10

мың сөзді қамтитын,  "Орысша-

қазақша"  сөздік шығарып, бүкіл

республикаға тараттық. Кейін қала

әкімшілігінің ономастика саласына

қызметке ауысып заман талабына сай

келмейтін кейбір көшелердін атын

өзгерте бастадық. 2009 жылы

Қызылорда қаласының 190 жылдығына

орай "Қызылорда көшелері" атты кітап

толықтырылып қайта басылды. Үш

тілде жазылып 273 көшені қамтыған

көлемді еңбек тойға келгендерге

таратылып, көпшілік жылы қабылдады.

Ал  қазіргі "Қазақ тілі" қоғамдарының

жұмысы біраз жерде тоқтап қалғаны

рас. Алайда жуырда елге барғанымда

Қызылорда облыстық "Қазақ тілі"

қоғамының жұмыстарын көріп риза

болдым. Осыдан 4 жыл бұрын тоқтап

тұрған ұйымның төрағалығына

облысқа белгілі азамат Сәдуақас

Аңсатов мырза сайланыпты.

Облыстағы барлық 8 аудан мен қалада

қоғамның 900 бастауыш ұйымы

құрылып жұмыс істеп жатыр. Қоғам

жанынан  айына 2 рет "Тіл сақшысы"

атты газет шығып, оның жалпы

таралымы 4200 данаға жеткен. "Тілдер

заңының" орындалмаған тұстарын

газетке жариялап, тиісті мекемелерге

заң негізінде айыппұлдар салып,

облыстық шаралар өткізіп, қоғам

көпшіліктен үлкен қолдау көріп жатыр.

Мұнан ұққанымыз, жоғарыдан

нұсқау күтіп отыра бермей тілдердің

айналасына нағыз жанашыр басшы

келсе, істің ілгері басарын көрдік.

Облыстық қоғамның басқа облыстар-

дағы "Қазақ тілі" қоғамдарына айтар

тәжірибесі, көрсетер істері де баршы-

лық екен.

- Кеңестік идеалогияның күштілігі

сондай, жылдар бойы Мәскеудің

түшкіргеніне  "ләппай тақсыр" деп бас

шұлғып отыра берген күндер өтті.

Қаланы қойып алыс түкпірдегі бір

ауылда ресми жиналыс басталар

алдында президумға саяси бюроның

құрамын ұсынып, жоқ адамдардың

көлеңкесіне қол соғып отырдық емес

пе? Тәуелсіздіктің арзанға түспегені

бәрімізге аян. Алғашқы бес-алты жылда

бір-бірімен байланысы үзілген өндіріс,

ауыл шаруашылықтары тоқтап, жастар

жаппай қалаға қарай ағылды. Күнкөріс

қамымен қазақ жастары базардың

маңына шоғырланды. Дамыған

елдердегідей біздің елде де

урбанизация (жаппай қалаға көшу)

болды. Олар алғашқы жылдары арба

итеріп, сағыз сатып жүрсе де, бәрібір

қала мәдениетіне біртіндеп ене

бастады. Алайда, кей-кейде қоғамдық

көлік ішіндегі кондукторлардың ақша

үшін көрсеткен дөрекі мінезі мен

дарақы қимылына қарап, әлі де

үйренеріміз көп-ау деп ойлаймын.

Қазақ тұрмыста қанша қиналса да,

бәрібір олардың қалада тұрақтап

қалғанын қалар едім. Өйткені барлық

өркениет қалада дамиды. Сондықтан

қазақ жастары осы жерде өз

потенциялын ғылым, білімде көрсетіп,

елінің жедел дамуына өлшеусіз үлес

қосуға тиіс.

- Қазаққа орталық болған қала-

лардағы көше атауларын кітап етіп

тасқа басу идеясы қалай ойыңызға

келді? Кітап шығару ісінде қандай

қиыншылықтарға тап болдыңыз?

- 1990 жылдардың басында "Қазақ

тілі" қоғамының Қызылорда қалалық

бөлімшесін басқардым. Жер-жерлерде

қазақ тілі үйірмелері ашылып, меке-

мелердегі іс-қағаздар мемлекеттік

тілге көшіріле бастады. Кейін қалалық

әкімшілікке қызметке ауысып, оно-

мастика мәселесімен шұғылдандым.

Бұрынғы мәні ескірген көше аттары

жаңадан елге танымал тұлғалардың

есімдерімен ауыстырылып жатты.

Енді қала тұрғындарын жаңа атау-

лармен таныстыру қажеттігі туды.

Сөйтіп, 1993 жылы институт оқыту-

шысы, жұбайым Зүбайра Қыстау-

баевамен  бірлесіп жазған  "Қы-

зылорда көшелері" атты кітабымыз

жарыққа шықты. Кейін Алматыға

қоныс аударып, қаладағы Экономика

және статистика академиясына

оқытушы болып орналастым. Үлкен

қаладағы көшелер жайлы студенттер-

дің де мағлұматы көп болмады. Сон-

дықтан оларға тапсырмалар беріп,

көшелерді зерттеп, кітап жазуға кіріс-

тік. Қала туралы бұрын мұндай тұр-

патты көлемді кітап шықпағандықтан,

газет қиындыларын жинап, кітапхана

сөрелерін ақтару оңай шаруа болма-

ды. Әсіресе 700 адамның сарғайған

суреттерін тауып, өмір деректерін

іздеуге көп уақыт кетті. Сөйтіп екі

жыл еңбектеніп, ақыры 2001 жылы

"Алматы көшелері" атты туынды

жарыққа шықты. Үш тілде жазылған

еңбек қала басшылығының көмегімен

барлық мектептер мен жоғары оқу

орындарының кітапханаларына

таратылды.

- Қазіргі кезде шетелден келіп

жатқан орасан мол ақпарат ағыны

теледидар мен ғаламтор беттерінен

үзбей беріліп жатыр. Әр түрлі атыс-

шабысқа толы шетел кинофильмдері

мен халқымыздың менталитетіне

кереғар хабарлар бүкіл қоғамымызды

дүр сілкіндіріп жатқандай болады. Ал

оларды талғамай бойларына сіңіріп

жатқан ұрпағымыздың болашағы

қалай болмақ? Сондықтан сыртқы жат

пиғылды қабылдамау үшін әрбір

жасқа ағзадағы аурудан қорғанар

күшке ұқсас иммунитет қажет. Міне

жақында үкіметіміз қабылдаған

"Мәңгілік ел" идеясы осыған  тосқауыл

болар шара деп білемін. Оны жүзеге

асыру үшін әрбір жастың бойындағы

ұлттық сананы оятып, оларды тамыры

терең кеткен тарихпен тәрбиелеу

керек. Елін, жерін жаудан қорғаған

батырларды танып, от ауызды, орақ

тілді  шешендеріміздің сөздерін олар

бойларына сіңіріп отырған жөн. Міне

осындай тарихи тұлғаларымыздың

атында  еліміздің қалаларында мыңда-

ған көше атаулары бар.  Солардың кім

болғандығын насихаттау мақсатында

жоғарыдағы үш қаладағы  көшелерден

үш жүз адамды іріктеп алдық. Олар-

дың  өмірбаяндары мен, суреттері

жинақталып, құрастырылған кітап

көпшілікке ұсынылып отыр. Жарыққа

шыққан осы еңбек жоғарыдағы

айтқан олқылықтың орнын толтырар

болса мақсаттың орындалғаны.

 Жақында Германиядағы Майндегі

Франкфург және Түркіменстандағы

Ашхабад қалаларындағы халықаралық

көрмеде осы еңбектің тұрғандығы

жайлы  хабар алдық.

"Қазақ әдебиеті", № 21. 2014 жыл.

Жалынды жастық шағын, бүкіл

саналы өмірін туған еліміздің бола-

шағы үшін арнаған соғыс және еңбек

ардагерлеріне рухани және материал-

дық жағынан демеушілік көрсетіп,

қамқорлық жасау бүгінгі ұрпақтың

қасиетті борышы. Себебі, осы күнгі

рухани құндылықтар мен материалдық

игіліктер маңдай терімен, ой-ақылы-

мен жасалғаны ақиқат. Бұл орайда қала

ардагерлеріне қамқоршылық жасауда

өлкеміздегі "ҚазГерМұнай" жауапкер-

шілігі шектеулі біріккен кәсіпорны

басшыларының қызметі ерекше атап

өтуге тұрарлықтай. Аталған мекеменің

есебінен ардагерлердің бірқатарына

жыл сайын "Сыр ардагері", "Ардагер

айнасы" газеттеріне жазылу дағдыға

айналды. Ал үстіміздегі жылдың мамыр

айының бас кезінде Ұлы Жеңістің 69

жылдығы мерекесіне орай қаланың

"Регистан" мейрамханасында Отан

соғысына қатысушы 20 майдангерге

дастархан мәзірі жасалынып, концерт-

тік бағдарлама ұйымдастырылып, әр

майдангерге ескерткіш ретінде аттары

жазылған сувенирлер таратылды.

Бұдан басқа әр майдангерге сый-сияпат

ретінде мекеме есебінен 50 мың теңге-

ден ақшалай көмек көрсетілді. Іс-шара

кезінде майдангерлердің өмір жолда-

рынан хабарлама жасалынды. Сыр-

қатына байланысты аталған шараға

қатысуға мүмкіндігі шектеулі соғыс

ардагерлері мен оларға теңестірілген

ардагерледің үйлеріне арнайы кісілер

жіберіліп, сый-сияпат жасалды.

Мамыр айының соңғы онкүндігінде

қаланың 30 ардагері "ҚазГерМұнай"

компаниясының есебінен Жаңақорған

шипажайына барып емделіп қайтты.

Емделушілердің барып-келу шығын-

дарын аталған компания өздері көтерді.

"ҚазГерМұнай" мекемесінің соғыс

және еңбек ардагерлеріне жасап

отырған ізгілікті іс-шаралары өлкеміз-

дегі басқа да мұнай компаниялары

мекемелеріне үлгі боларлықтай.

Қаланың ардагерлер кеңесінің

басшылығы Жаңақорған шипажайына

барған емделушілердің қатарына

әртүрлі салаларда еңбек еткен арда-

герлерді қосты. Олардың қатарында

өзінің адал еңбегімен елге танылған

ардагерлер Ембергенов Хамит, Мусаев

Бекен, Оразбаев Жеткерген, Пірна-

заров Ақпантай, белгілі ақын Рақым-

беков Әскербек, ұстаздар Тауманов

Тұрдыбек, Иманғалиева Жақсыгүл,

Батыр Ана Қылышбаева Роза сияқты

әр саланың ардагерлері болды. Емде-

луге барып қайтқан ардагерлер

"ҚазГерМұнай" компаниясының бас-

шылығына өздеріне жасалған адамгер-

шілігі мол ізгілікті қызметтері үшін

шын жүректен алғыстарын айтуда.

Олар осы іс-шараны ұйымдастыруға

тікелей басшылық жасап отырған

облыстық, қалалық ардагерлер ұйы-

мының басшыларына да ризашылық-

тарын білдіруде.

Тобаш ЕМБЕРГЕНҰЛЫ,

Қазақстан Журналистер

одағының мүшесі.

Қызылорда қаласы.

4

 

    3 шілде 2014 жыл

Тәжірибе. Әдістеме

Біз мектепке барамыз

Сценарий

Зал мерекеге сай безендірілген.

Көңілді әуен естіліп тұрады. Ортада

ойнап жүрген балалар. Балалар  әуенге

ілесіп билеп кетеді.

Мұғалім сөзі:

- Құрметті жиналған көрермендер,

қонақтар, қадірлі ұстаздар. Аяулы да

ардақты ата-аналар және менің

шәкірттерім. "Біз мектепке барамыз"

атты ертеңгілігімізді ашық деп жария-

лаймыз. Бүгін егеменді ел болған,

тәуелсіз еліміздің болашақтары кіш-

кентай бүлдіршіндерімізде үлкен

мереке. Кеше ғана алаңсыз ағаш атқа

шапқылап жүрген бүлдіршіндер,

бүгінде бойларында жауапкершілік

пайда болып дайындық тобын аяқтап,

1 сыныпқа қадам басқалы тұр.

Қадамдарың құтты болсын жас

бүлдіршіндер. Қазір алдарыңызда

тұрған бүлдіршіндер дайындық

тобының  сауаттану кезеңін табысты

аяқтап, ән-күймен, өлеңдермен, бимен

өрнектеп өнерлерін ортаға салмақшы.

Қане, балалар біліміміздің артып, сөз

байлығымыздың молайғанын, зейіні-

міздің дамығанын дәлелдейік. Ендігі

кезекті балаларға берейік. (Ортаға екі

жүргізуші  шығады).

1-жүргізуші:

Құтты болсын қадамдарың

қонақтар,

Біздің тойдың көрермені болың-

дар.

Тамашалап балалардың өнерін,

Марқайып, алақанды соғыңдар.

2-жүргізуші:

Ақ тілекті ағытып бір тастайық,

Қоштасатын кешімізді біз бас-

тайық.

Жүздеріңде көркем шаттық арайы,

Өтсін солай әрбір күнің, әр айың.

1-жүргізуші:

 Қуанамыз сыйлаймыз,

Қуаныштың мың гүлін.

Балалықты қимаймыз,

Қоштасатын күн бүгін.

2-жүргізуші:

Сөзіме құлақ салыңдар,

Бір серпіліп қалыңыз.

Қоштасуға арналар,

Бүгінгі жыр әніміз.

1-жүргізуші:

 Біз балауса баламыз,

Жетілді ой - санамыз.

Даярлықпен қоштасып,

Біріншіге барамыз.

1-2 жүргізуші:

 Адам етіп баптаған,

Ардақтап бізді мақтаған.

Хормен: Даярлыққа мың алғыс!

1-оқушы:

Даярлығым  қош енді,

Әркез аман бол дейміз.

Әкем менен анамды,

Енді ертіп келмеймін.

2-оқушы:

 Ойыншықты жинаймыз

Бөбектерге сыйлаймыз.

Өнер білім үйреніп,

Білімді ұрпақ боламыз.

3-оқушы:

Даярлықтағы күндерді,

Есімізде сақтаймыз.

Айнұр апай сіңірген,

Еңбегіңізді ақтаймыз.

Қоштасып даярлықпенен,

Мектепке біз барамыз.

Тәрбие берген ұямыз,

Тәртіпті бала боламыз.

4-оқушы:

Жақсылыққа құмармыз,

Жақсы адам болып шығармыз.

Қуантып ата-ананы,

Таза сәби жүрекпен,

Айтамыз сізге мың алғыс.

5-оқушы:

Мектепке енді барамыз,

Оқимыз, сауық құрамыз.

Қашық емес арамыз,

Апайға келіп тұрамыз.

6-оқушы:

Талай-талай баспалдақты аттармыз,

Ата-ананың үмітінде ақтармыз.

Айнұр апай сізден алған ақылды,

Есімізде өмір-бақи сақтармыз.

7-оқушы:

Алтыға толып биыл мен,

Әдепті бала боламын.

Қуантып ата-анамды, мектепке

кетіп барамын.

Хор: "Сәлем, мектеп!". Л. Хамиди.

8-оқушы:

Міне менде үлкен болдым,

Жасым толды алтыға.

Кітаптағы ертектерді,

Енді оқимын шетінен.

Үнтаспадан Зәмзәгүл әжейдің

дауысы шығады. Әжей кейіпінде

ортаға оқушы шығып "Мақта қыз бен

мысық" ертегісін айтып береді.

9-оқушы:

Ана тілін ардақтап,

Ата салтын біз көрдік.

Сурет салып, ән жаттап,

Оқып, жазып үйрендік.

Хор: "До-ре-ми" Ө.Байділдаев.

Мұғалім сөзі: Балалар, сендер

қандай ертегілер білесіңдер?

Балалар: "Түлкі мен ешкі", "Қасқыр

мен қоян" т.б ертегілерді айтып жауап

береді.

Сахналық қойылым: "Сиқырлы

математика әлемі".

Кезекті сандарға  берейік.

1 саны: Мені келсе білгің,

Мен таяқша бірмін.

Барлық санға жол бастап,

Ең басында тұрамын.

2 саны: Бірден кейін тұрамын,

Сандар іші тұрағым.

Бірді бірге қосқанда,

Мен шығамын шырағым.

3 саны: Екіден соң әрқашан,

Үш саны мен тұрамын.

Қой мүйізді майысқан,

Ұлттық ою саламын.

4 саны: Достар мені төрт дейді,

Беске бірім жетпейді.

Бірақ үшке ағамын,

Жақсысымын бағаның.

5 саны: Әр қолда саусақ бес-бестен,

Шықпас тегі ол естен.

Біліп санның шамасын,

Мысал ойлап табасың.

Ән: "Ақ мамам". Орындайтындар

оқушылар.

Мұғалім сөзі: Балалар сендер тағы

қандай пәндерді оқып үйрендіңдер?

Орыс тілінен алған білімдеріңді

тексеріп көрейік. Жыл мезгілдері

туралы балалар орыс тілінде әңгі-

мелейді.

Толғанай: Вот какой хороший дом!

В нем растем мы с каждым днем,

А когда подрастем,

Вместе в школу пойдем.

Жансая: Школа - это  светлый  дом,

Мы учиться  будем в нем.

Там  научимся  писать,

Складывать  и  умножать.

Сергіту сәті: (Балалар қимыл

жасайды).

Топайте ношками,

Топ, топ, топ.

Хлопайте ручками

Хлоп, хлоп, хлоп.

Ән: "Айналайын, ақ мамам".  Орын-

дайтындар Айзере, Ақерке, Жансая.

Ойын: "Кім жылдам".  (Балалар

сөмкеге оқу құралдарын жинап

жарысады).

Хор: "Домбырасыз сән қайда". И.

Нүсіпбаев.

Қызықты сәттер.  (Слайдтан

балалардың мектепке алғаш келгеннен

бастап жинақталған қызықты сурет-

тері,видеолар көрсетіледі).

Би: Қоштасу вальсі.

Балалар барлығы бірге айтады:

      Қуанышымыз біздің мол,

      Мектепке біз тарттық жол!

Кеш қонақтарына қорытынды сөз

беру.

Соңы.

Айнұр ҚОЖАНИЯЗОВА,

№118 орта мектетің

бастауыш сынып мұғалімі.

Жалағаш ауданы.

Бала тәрбиесі – бәрімізге ортақ

Ой. Пікір

Сәби дүниеге шыр етіп келгеннен

бастап оны ұқыптылыққа, тазалыққа

һәм имандылық пен ибалылыққа

баулысақ келешектің келісті

боларына күмән тудырмасақ та

болады. Жақсы әке-шеше өз

баласына жат қылықтардан аулақ

жүріп, жағымсыз әрекеттерге бой

алдырмауды үйретеді.

 Бұл - баланың мектепке дейінгі іс-

әрекеті.

Мектеп партасына отырғаннан

кейін оның екінші кезеңі басталып

өмірге деген түйсігі өзгеріске

ұшырайды.

Бұл кезеңде ата-ананың жауап-

кершілігі ешқандай төмендемейді.

Қайта бұрынғыдан да арта түседі. Осы

тұста баланың жан дүниесіне әсер

ететін, білім, тәрбие беретін, мектептің

есігі айқара ашылып, ұстаздардың

қамқорлығына бөленеді. Бұл да

өмірінде шешуші роль атқарады.

Қазіргі заманда ұлттық мектептің

іргетасы қалана бастаған кезде ата-

аналар да мектеппен байланысын

нығайта түсуі абзал. Мектеп өмірі,

оқушы тұлғасын әлеуметтендіру

проблемасы әріптестік педагогиканы

талап етеді. Педагогика саласында ең

басты процесс - тәрбие. Өйткені

тәрбие мен білім беру етене, егіз

ұғымдар десек артық айтқандық емес.

Абай атамыз айтқандай "Адамның

адамшылдығы ақыл, ғылым, жақсы ата,

жақсы ана, жақсы ұстаздан болады".

Мұғалім мен ата-ана арасында өзара

түсіністік пен өзара көмек болған

жағдайда ғана тәрбие өз жемісінің

нәтижесін бере бастайды. Яғни

ынтымақ бар жерде тәрбие де, береке

де, бірлік те, тірлік те бар.

Себебі, бала тәрбиесі - баршамызға

ортақ.

Патима БИМҰРЗАЕВА,

Бесарық балалар өнер мектебінің

мұғалімі.

Жаңақорған ауданы.

Қазақтың көрнекті ғалымы –

Шоқан Уәлиханов

Сабақтың тақырыбы: Қазақтың

көрнекті ғалымы - Шоқан Уәлиханов.

Сабақтың мақсаты: Уәлиханов

туралы мағлұмат беру, ұлы ғалымның

ғылыми мұрасымен білімгерлерді

таныстыру. Ш.Уәлихановтың жеке

тұлғасына деген жүйелі көзқарас-

тарын өмірдерегі, еңбектері бойын-

ша қалыптастыру.

Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес.

Әдіс-тәсілдері: СТО стратегия-

лары: топтық жұмыс, топтастыру,

кластер, Венн диаграмма, Sinkuein

немесе бес жолдық өлең, сергіту сәті,

рефлексия кезеңі.

Көрнекіліктер: Интербелсенді

тақта, слайд, портреттер, бүктемелер,

Ш.Уәлиханов туралы кітаптар

Пәнаралық байланыс: Қазақстан

тарихы, қазақ тілі, география, арнайы

сурет.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі.

Үй тапсырмасының тақырыбы:

Сүйінбай - айтыстың асқан шебері

Сергіту сәті. Құрманғазы Сағыр-

байұлының "Адай күйі" орындалады.

Жақсы көңіл-күймен оқушылар

сабаққа кіріседі. Топтық жұмыс

жасау үшін алдын-ала топты 3 топқа

бөлдім. Үй тапсырмасын пысықтап,

жинақтау мақсатында 3 топ плакат

қорғайды.

Жаңа сабақтың тақырыбын ашу

мақсатында сергіту сәті.

Барлық оқушыларға Ш.Уәлиханов-

тың өмір дерегі, саяхаттары, зерт-

теулері, өнері, еңбектері, қоғамдағы

орны жайлы деректер жинақтап келу

тапсырылды. Сол бойынша ең бірінші

проблемалық сұрақ қойылады:

1. Қазақстан Республикасының

Туында азаттықтың айбыны ретінде

бейнеленген бүркіт құсының Шоқан

өміріндегі орны.

2. Шоқан ұнатқан спорттың түрі.

(Шахмат)

3. "Шоқан Уәлиханов" фильміндегі

Шоқанды сомдаған актер. (Сағи

Әшімов)

4. Шоқан жайында жазылған

көркем туындылар. С.Мұқанов "Аққан

жұлдыз" романы, С.Бегалин "Бала

Шоқан" әңгімесі, "Шоқан асулары"

повесі, академик Әбен Нұрмановтың

"Шоқан сагасы" шығармасы.

5. Шоқан өміріндегі елеулі

оқиғалар.

3 топ үш стратегия бойынша жұмыс

жасайды.

1-топ бес жолдық өлең "Шоқан -

саяхатшы".

2-топ кластер "Шоқан - суретші".

3-топ венн диаграмма "Шоқан -

қазақ ауыз әдебиетін зерттеуші".

Екі жұлдыз, бір тілек арқылы

бағаланады. Екі жұлдызға екі мадақтау

сөз, бір тілекке бір ұсыныс стикерге

жазылып, плакатқа ілінеді. Бірінші топ

екіншіні, екінші топ үшіншіні, үшінші

топ біріншіні бағалайды.

Сабақты бекіту: Жаңа сабақ

кластер стратегиясы бойынша бекіті-

леді, яғни "Жүзім шоқтары" тақыры-

бын қамтыған кластер арқылы жүзеге

асырылады.

Рефлексия кезеңі.

1. Бүгінгі сабақтан қандай әсер

алдың?

2. Не ұнады, не ұнамады?

3. Оқытушыға ұсынысың.

Оқушылар стикерге жазып тақта-

ға іледі.

Бағалау: Сабаққа белсене арала-

сып отырған білімгерлердің смайлик-

терін санау және стикердегі жазба

арқылы бағалау.

Үй тапсырмасы: Құқықты ел аза-

маты ретінде Шоқанның сот рефор-

масы жөніндегі ойларына талдау

жасау.

жүктеу/скачать 17,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: