Бірак, дейді Гегель, бұл басты кағида эзірше сана аркылы түсінілуде, ал оны жүзеге асыру тарих деп аталатын, ұзак уакытты талап етеді. Сайып келгенде, Гегельдің түсінігінше, тарих “кездейсоктыктың күрбаны” емес, оны таза акьш-ойда болған белгілі бір жоспармен элемдік рух баскарады. Осыдан келіп, философияның негізгі міндеті осы жоспарды біліп, тарихтың ішкі логикасын аныктау. ¥лы жеке тұлғалар өз уакытының жасырын ншндығын алғашқылардың бірі болып білгендіктерінің арқасында ұлы болады. Ал, халык - жүйеленбеген кара тобыр. Ол өз максатын, мэнін тек мемлекетте ғана табады. Мемлекет - “кұдайдың коғамдык әлемдегі іс-қимылы”, саналы түре жүзеге асатын рух. Баскаша айтсак, “таза акыл-ой” өзін қоғамда мемлекет арқылы жүзеге асырады. Сондықтан, мемлекет - “бостандыктың нактылығы”, өзін-өзі калайтын бостандык. Адамның қүндьшығы, оның барлык рухани нактылығы тек мемлекетке байланысты ғана өмір сүреді. Адам өмірі өз билігінде емес, себебі ол мемлекет меншігі, сондыктан мемлекет кез-келген уакытта оның өмірін өзіне кайырып ала алады. Мемлекет түрлерінің ішіндегі кұндысы - конституциялык монархия. Монархия - үлт бірлігінің символы, халыктың ерік-жігерінің бейнесі. Мемлекетті билеуде монархтың жеке басының касиеттері енпсандай роль аткармайды. Одан гөрі, көптеген көмекші шенеуіктерге сүйенген бюрократиялык сатылап басқару тәсілінің дүрыс істеп тұрғаны элде кайда маңыздырак. Осы түріыдан алғанда Гегельдің бүл ілімі жалпы тоталитарлық басқару жүйесінің калыптасуына тікелей эсер етті ме деп каласың. Гегель түсінігінше, жеке адамдардың бостандығы дегеніміз жеке меншіктің бостандығы. Меншіктің мөлшері - жеке тұлға
