Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
| Жүктілік
Жүктілік - ұрықтану сэтінен нэресте туылғанга дейінгі кезенді қамтиды. Тұқым жасушаларының ұрықтануы зиготаны түзеді, ол түтікше бойымен жатырга жылжиды, орі бөліне бастайды, бластоцитке (грек, blastos- өркен) айналады. Бұл кезде ұрық жұмыртқаның нэрлі, заттарымен қоректенеді. Жатырга енген ұрык 7 -8-ші күні оньщ ішкі кабатына бекінеді (имплантация). Ұрықтың сыргқа қоректік кабығы трофобластан бүрлі қабықша (хориону пайда болады. Одан кейін баланың жолдасы - плацента (шарана) қалыптасады. Ол ұрыкты коректендіру мен қатар эндокриндік қызмет атқарады. Хориондық гонадотропия (лютеинге үқсас) үрықтың бүйрекүсті жэне жыныс бездерінің дамуына, гормондардың алмасуына эсер етеді. Ұрықтың денесінде зат алмасуын, оның өсуін реттейді, Содан 3-8 аптадан бастап ұрыктың ішкі қабықшасы эмбриобласт өсуі агзалардың нышандарын калыптастырады. Үрықтың жүрегі 3 аптада қалыптасып соға бастайды, ми мен жүйке түтігі пайда болады 4 аптада ішкі агзалардыц мышаны білінеді, ал 8-аптада ұрықтың айырмашылыгы байкалады. 9-аптадан, яғни 3-айдан бастап үрық (үзындыгы 39-40 мм) адамға үқсайды, эрі нэресте дсп аталады. Осыган дейін гормондық қызметті сары дене атқарады. Кейін 7-8 аптадан бастап, ол кері дамиды да, гормондарды өндіру плацснтаға ауысады. Жүктіліктің 15-20 аптасында ми жедел өседі, ал 20-24 аптада негізгі әрекеті қалыптасады. Жүктілік 38-аптадан кейін мерзімі жеткен деп есептеледі. Орта шамамен жүктлік әйелдерде 280 күн (40 апта) болады. Жүктілік кезінде эйелдердід организмінде көптеген ағзалар мен жүйелер едәуір өзгеріске үшырайды. Оны бағыттайтын гииофиздің пропактин гормоны мен сары дене бөлетін - прогестерон . Пролактин сары дене қызметін күшейтеді, фоликулалардың жетілуш тежейді, сүт бездерін өсірсді, ФСГ мен ЛГ бөлінуі азаяды. Прогестерон миомегриді өсіреді, онда қантамырларын кобейтеді, босаңсытады, эстрогендер биохимиялык үрдістерді, энергия алмасуын, ферменттердің белсенділігін қалиына келтіреді. Жүктілік кезінде негізгі өзгеріс жатырда байкалады. Бала көтермей тұрғанда, жатырдың ұзындығы 7-8 см, салмағы 50 г болса, жүктіліктің соңында 37-38 см-ге дейін, масмасы - 1000-1500 г (нәрестесіз есептегенде) өседі. Жатырдың ішкі көлемі 500 есе ұлғаяды, қабырғасы қалындайды. Жүктелік кезінде әйелдердің имундық жүйесі өзгереді. Гормондардың эсерінен жасушалык имунитет төмендейді. Бүл шаранамен бірігіп түсік (аборт) болудан сактайды. Зат алмасуы күшейеді, негізгі энергия 15-20%-ке өседі. Жүрек тамыр жүйесінің қызметі көптеген өзгерте үшырайды, айналымдағы қанның колемі 25-45%-ке көбейеді, артериялық қысым төмендейді, өйткені тамырдың аумагы үлғаяды, шеткі ксдергі азаяды. Жүректің согуы жиіленеді (тахикардия), ірі веналарда қысым көтеріледі, жүректің мииутгык көлемі 30%-ке жетеді. Тыныстық келем 30-40%-ке үлғаяды, тыныс 10%-ке жиіленеді. Жүктілік кезінде бүйрек пен бауырға да күш түседі. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|