Адам физиологиясы
I - БӨЛІМ. ЖАЛПЫ ФИЗИОЛОГИЯ
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
- Бұл бет үшін навигация:
- Қозгыш тіндсрдіц жадпы қасиеттері
| I - БӨЛІМ. ЖАЛПЫ ФИЗИОЛОГИЯ
2-тарау. ҚОЗҒЫШ Л И ДЕР ФИЗИОЛОГИЯСЫ Адам денесіндегі бірнеше жүздеген трилион жасушашалардьщ op қайсысының кұрылысы мен кызметі, өзін-өзін реттеу мүмкіншіліктері біркелкі болмайды. Олардың өзара карым-қатынасы , эрекеттік жүйелердегі ағзалар мен тіндердің байланысты, бір-біріне көрсететін қөпжақгы эсерлері де эртүрлі. Сондықтан белгілі бір қысқа мерзім милисикунд, минут арасында жасушалар мен тіндерде, жүйелерде сансыз, түрлі-түрлі күрделі үрдісгер өтеді. Олардың бір-бірмен қосылуы, жалгасуы жэне керекті бағытта өтуі организде ақпараттардың пайда болып таралуына байланысты. Ақпарат жасушаның өзінде немесе сыртқы жэне ішкі ортаның әсерінен туады. Бұлардың көбі орталық жүйке жүйесіне жеткізіледі жэне қайта қаралады, өңделеді жэне жауап ретінде әрекет ссрпіністері түзіледі. Олар жүйкелер аркылы кері карай жасушалармен ағзаларға жеткізіледі. Әр жүйенің элементтері мен жасушалары арасында ақпараттар алмасуы үзілмейді. Акпарат үш түрлі жолмен таралды. Біріншіден, бір жасушадан екінші жасушага олардың түйіскен жерінен тікелей өтеді. Екіншідсн, хабарларды қан мсн лимфада және жасушааралык сұйықтыкта еріген заттар жеткізіде. Үшіншідсн, акпараттың ең тез таралу жолы - электрлік сигнал түрінде яғни жүйке серпіністері (импульстері) арқылы керекті хабарларды бұлжытпай шеткі ағзалардан орталық жүйке жүйесіне одан қайта шеттегі ағзаларға жеткізу. Акпараттың электрлік сигнал түрінде таралуынын баска да қатысу жолдарынан тагы бір артықшылығы сигналды белгілеуге (кодтауға) болатыны. Көп жасушалы организмде кодталган акпараттарды қабылдау, талдау, сактау беру, жэне керегінде еске түсіруді камтамасыз ететін арнайы жүйе өріс алды. Ол жүйеге әсіресе адам баласының даму жолында ең жоғары сатыга жеткен жүйке жүйесі жатады. Қозгыш тіндсрдіц жадпы қасиеттері Тірі организмде тіндерді «қозғыш», «қозбайтын» деп екі топқа бөлуге болады. Қозғыш тіндерге жүйке, бұлшықеттер, сөл бөлетін бездер, ал «қозбайтын» тіндер қатарына дәнекер тін, шеміршек, герінің беткей тіндер эпителийлері жатады. Қозғыш тін тітіркендірілсе, оган жауап ретінде қозу үрдісі пайда болады, яғни тін тыныштык калпынан кызмет жағдайына көшеді, оның белсенділігі жоғарылайды. Тіннің тітіркендіргіш әсеріне жауап беру қабілеті, оньщ қозғыштык қасиеті болып саналады. Қозғыштық козатын тіндердің физиологиялык касиетінің ең көрнектісі. Қозгыш тіндердің екінші физиологиялык қасиеті қозу үрдісін өткізу. Ет тіндері үшін үшінші касиет - жиырылу, ал без тіндері қозу салдарынан сөл бөледі. Қозғыш тіндердің физиологиялық қасиетгерін зерттеу үшін көбіне жүйке-ет преларатты қолданылады. Ол бақаның шонданай жүйкесімен байланысқан балтыр етінен түрады. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|