Атты III халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағЫ
"SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD
жүктеу/скачать 8,11 Mb. Pdf көрінісі
|
III TOM
| "SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD:
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, JULY 2019 132 санъатининг етук усталари- Шораҩим Шоумаров, Иноғомжон ҩофиз ва Илҩом ҩофизлар устозлигида мукаммал ўзлаштиради Тез орада Юнус Ражабий бетакрор хонанда, ширали овоз соҩиби сифатида ҩам ҩалқ орасида ном қозонди..Унинг―Ушшоқ‖, ―Кўча боғи I-II‖, ―Гиря‖, ―Гулѐр-Шаҩноз‖, ―Баѐт I-II‖, ―Талқини баѐт‖, ―Дугоҩ-Ҩусайн‖, ―Чоргоҩ I‖, ―Қаландар I‖, ―Адоий I-II‖, ―Кошки‖ каби мумтоз ашула йўллари ҩанузгача унинг ѐрқин ижросида гавдаланди. Юнус Ражабий келгуси авлод вакилларига мумтоз санъатимиз дурдонаси ―Шашмақом‖ни сақлаб қолиш ва тарғиб қилиш мақсадида очилган илмий- ижодий салоҩияти ҩам ѐрқин намоѐн бўлди. Ушбу катта ва машаққатли ишнинг якуни сифатида ―Шашмақом‖ мажмуаси , 1959 йили ―Ўзбек халқ мусиқаси‖ нота ѐзувлари туркумининг бешинчи жилдида ―Бухоро мақомлари‖ номи билан нашр юзини кўрди. 963 йили Исҩоқ Ражабовнинг ―Мақомлар масаласига доир‖ салмоқли монографик тадқиқот ҩам эълон қилинди ва шу асосда кейинчалик Ўзбекистонда катта мақомшунослик фан тармоғи шаклланди, 1972 йили Тошкент давлат консерваториясида ―Шарқ мусиқаси‖ кафедраси очилиб, унда мақомлар, уларни амалий ва назарий ўрганиш ишлари,тмазкур соҩага доир тадқиқотларни амалга ошириш бўйича тизимли ишлар йўлга қўйилди. 1983 йилдан эътиборан ҩар тўрт йилда бир маротаба ―Ёш мақом ижрочиларининг Республика (ҩозирда Юнус Ражабий номидаги) танлови‖ ўтказилди. Санъаткорнинг наинки мусиқа, балки миллий маданиятимизни ривожлантиришга қўшган беқиѐс ҩиссаси муносиб баҩосини топди. Юнус Ражаби 1953 йил ―Ўзбекистон халқ артисти‖, 1966 йилда эса Ўзбекистон Фанлар академиясининг Академиги этиб сайланади. Юнус Ражабийнинг авлодини мусиқа соҩасида бугунда самарали фаолиятини олиб бораѐтган намояндаларидир. Улар орасида ўғли Ўзбекистон халқ ҩофизи Ҩасан Ражабий (бугунда Ю.Ражабий музейининг бош дпрвозабони), набиралари Жавлон Ражабий, Азиз Ражабий, тўртинчи авлод вакиллари чевараси Юнус Ражабийлар (Ўзбекистон давлат консерватория талабаси) ҩам сулола бардавомлигини таъминлаб келмоқда. Кўриниб турибдики, сулолавийлик феномени юзага келиш учун нафаыат ыариндошлик ришталари балки яна бир қатор ички ва ташқи омилларнинг шаклланиши алоҩида аҩамиятга эга. Йиллар,баъзида асрлар давомида ворисликни таъминлаб бериш учун керакли бўлган шарт-шароитлар шаклланишини ниҩоят муҩимдир. Зеро, мусиқачилар оиласида улғайган фарзанд, ушбу муҩит ва шароитда катта бўлиб, санъат оламини ич ичидан ўрганиш, соҩа қадриятлари ва муаммоларни эрта тушуниб, англаб олиш имконига эга бўлади. Масалани тадқиқ этилишидаги муаммоалардан яна бири, турли соҩа вакилларининг бу масалани ўрганишда мажмуавий ѐндашувига бориб тақалади. Ҩозирда ушбу ижодий феноменни тадқиқ этилиши учун мусқашунослар билан бир қаторда ўзга соҩа мутахасисслаир: рухшунос олимлар, тарихчилар, тиббиѐт ва ижтимоий соҩа вакиллари, физиологлар, ирсиѐтчилар, маданиятшунослар каби кенг доирадаги мутахасиссларни эътиборларини қаратиши лозим. Фақатгина масалани мажмуавий ва атрофлича ѐритилиши асосида мусиқий сулолалар каби ўта серқирра ва мураккаб яхлит бир жараѐнни кўздан кечириш мумкиндир. Ўз навбатида катта тарихий ходисани ўз ичига бирлаштирган сулолавийлик феномени ортида бугунда кўплаб тадқиқ этилиши лозим бўлган масалаларни ѐритилиши учун йўл очилади. Биргина мусиқашунослик соҩасининг ўзида мусиқий қобилият, ижрочилик ва ижодкорлик борасидаги ворислик, физиологик ва психологик моиллик масалалари, кенг доирада тарих ва замон, ижтимоий-маданий муҩит, оилавий ришталар ортида узулксиз ривож топган маънавий қадриятлар тизими,тарихий–сиѐсий омилларнинг ўрни ва аҩамиятини тадқиқ этиш лозим бўлади. Зеро,мусиқий сулолавийлик феномени ижтимоий-тарихий ҩодиса сифатида энг аввало катта давр, маълум шароит, вазият ва тарихий муҩитда шаклланиб умумий типологик мезонларга бўйсинган ҩолда ,ўзини хилма -хиллиги, баъзан, ҩатто бир биридан йироқ бўлган |