"SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD: CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, JULY 2019 388
«Шағын бизнес туралы» заң. АҚШ конгрессіне шағын бизнес проблемаларымен екі
комитет айналысады. Федералдық деңгейде шағын бизнес әкімшілігі қызмет атқарады.
Әкімшіліктің басты функциясы – шағын бизнесті жан-жақты қолдау. Әрбір штатта
әкімшіліктің аймақтық бӛлімдері шағын бизнес субъектілеріне нарық туралы ақпарат
береді, оның проблемаларын шешуге кӛмектеседі.
Мемлекет тарапынан болатын шектеулер кәсіпкерлікке кедергі келтіреді. Сондықтан да
АҚШ конгресі шағын бизнеске тікелей бақылау жасайды. Конгресс шағын бизнесті
қолдау және дамыту мақсатында бірнеше бағдарлама жасайды.
Ең негізгі бағдарлама - бҧл инкубаторлық бағдарлама. Инкубаторлар дегеніміз ол
университеттер, компаниялар, федералдық органдар, штаттық басқармалар жанында
қҧрылатын ҧйымдар. Бҧл ҧйымдардың негізгі мақсаты – жаңа кәсіпкерлерге жан –жақты
кӛмек кӛрсету болып табылады. Себебі кӛптеген кәсіпкерлер ӛз ісін бастағысы келгенімен
, мҥмкіндігі жоқ, осындай кәсіпкерлерге инкубаторлар кӛмекке келеді.
АҚШ-та шағын кәсіпорындар экономикада жетекші рӛл атқарады. Сондықтан да
федералдық, штаттық басқару органдары шағын және орта бизнестің дамуына ҥлкен мән
беріп отыр, оның дамуына барлық жағдай жасап жатыр [3].
Шетелдік тәжірибеге қарап, Республикамызда атқарылатын іс – шараның әлі кӛп екенін
аңғаруға болады. «Шағын кәсіпкерлікті қолдау туралы» заң атқарылатын іс-шаралардың
бастамасы ғана, экономиканың бҧл секторын дамыту ҥшін жҥйелі тҥрде жҧмыс
атқарылуы керек. Республикамызда шағын және орта кәсіпкерлікке қағаз жҥзінде емес,
шет елдегі сияқты нақты кӛмек қажет.
Шетел тәжірибесінен ҥлгі ала отырып, шағын және орта кәсіпкерлікті одан ары
дамытатын болсақ, ел экономикасын да, халықтың әл-ауқатын да елеулі дамытуға
мҥмкіндік туар еді.
Қазақстанда шағын бизнесті жҥргізу кезінде біраз қиындықтар кездеседі. Шағын
кәсіпорындардың басты проблемасы – материалды-техникалық және қаражаттық базаның
жетіспеушілігі. Осыған байланысты тҧтынуға сәйкес жеңілдетілген несиелендіру
механизмі, салық салу, сондай ақ сыртқы экономикалық байланыстардағы жеңілдіктерді
қарастырған дҧрыс. Бҧл ӛз кезегінде халық тҧтынушылығын қанағаттандырып,
кәсіпкерлікті кҥшейтеді. Тағы бір проблемаға тоқтала кетсек, шағын кәсіпкерліктің даму
барысына сҥйенетін қҧқықтық жаза. Бҧл әлі жетіле қоймағанымен, шағын кәсіпкерлікті
реттейтін қҧқықтық қҧжаттардың бар екендігі бәрімізге белгілі. Мысал келтірсек, қазіргі
кезде Алматы қаласында жарнама мәселесі ӛзекті болып отыр. Яғни, бҧрын ӛз дҥкеніңіз
немесе кәсіпорынның сыртына тҥрлі тауарлардың суретін іле алатын болсаңыз, бҥгінде
мҧндай безендірулер жарнамаға жатқызылып, салық тӛлеу енгізілді. Бҧл мәселе туралы
«Кәсіпкерлердің қҧқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл» жӛніндегі
арнайы кеңесте талқыланған болатын.
Шағын кәсіпкерлікті дамытудағы тағы бір проблема – кәсіпорын кадрлары. Қазіргі таңда
елімізге кәсіпкерлік нарықтық қҧрылымдарды қҧру жіне қызметін қамтамасыз ету
барысында білімі мен тәжірибесі мол кәсіби мамандар ауадай қажет. Сол себепті отандық
және шетелдік тәжірибені негізге ала отырып кәсіпкерлік білім беруді одан ары дамыту
ӛте маңызды. Бҧл тек проблемалардың негізгісі ғана. Әлбетте, проблемасыз және еш
кедергісіз еш нәрсе ӛнбейді [4].
Елімізде осы жылы шағын және орта бизнесті дамытудың жаңа бағдарламасы жасалады.
Ҧлттық экономика министрлігі мен «Атамекен» кәсіпкерлер палатасы бірлесіп жасап
жатқан жоба «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасының жалғасы іспетті [5].
Биылғы жылы «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасын қаржыландыру 57 пайызға
артқаны туралы кезекті Ҥкімет отырысында айтылды. Бізге белгілі болғандай, аталған
мемлекеттік бағдарламаны іске асыру ҥшін республика бюджетінен 210 млрд.теңге
бӛлінді. Бӛлінген қаражатқа 13 мың шағын және орта бизнес субъектілері
қаржыландырылды,10 мың жҧмыс орны қҧрылып, 3,3 трлн теңгені қҧрайтын ӛнім
шығарылды. Жыл сайын 20 мыңға жуық кәсіпкер білім алып, кәсіби біліктілігін
арттырады. 100 мыңнан аса кәсіпкер кеңестік және сервистік қызмет алады [6].