Талғат сайрамбаев


тұрады. Тары əңгімесі ұзаққа созылды



Pdf көрінісі
бет309/332
Дата29.09.2022
өлшемі2,81 Mb.
#40729
1   ...   305   306   307   308   309   310   311   312   ...   332
Байланысты:
Тал ат сайрамбаев

тұрадыТары əңгімесі ұзаққа созылды (Ғ.Мүсірепов).
Лезде, қазір, тез, шапшаң, қайта, қайта-қайта, əрқашан, дем 
арасында үстеулері етістіктермен мезгілдік қатынасқа түсіп, істің 
шапшаң қайталану кезеңін немесе дүркінділік ыңғайын білдіреді:
Сен 
немене, 
Қайрақтыңа 
қайта 
қайтпақпысың? 
(Ғ.Мүсірепов). Лезде ол қайта оралып, от тамызды (Ғ.Сланов). Біз 
сол сұлу шоғырға тез жетуге аса құмартып келеміз (Қ.Бекхожин).
М е к е н д і к . Іс-əрекеттің қайда болғанын білдіру – етістікті 
сөз тіркесінің арнаулы қызметінің бірі. Сондықтан мекен үстеулері 
етістіктермен жиі кездеседі де, олар к ө л е м д і к қ а т ы н а с т а 
жұмсалады:
Арасында құлын-тай, айнала шауып бұлтылдап, Жоғары-
төмен үйрек, қаз ұшып тұрса сымпылдап (Абай). Ол күлімсіреп 
төмен қарады (С.Мұқанов). Айнадай төңкерілген, үстінде аспан
төменде көк толқындар көбік шашқан (Т.Жароков). Полк ілгері 
жүріп кетті (Ғ.Мүсірепов). Мəстек мінген əрі жүржүйрік мінген 


601
Қазіргі қазақ тілі
бері тұр (Жамбыл). Ауылға баратын жол біресе олайбіресе бы-
лай кетеді. Кеме ақырын ғана кейін шегініп барады. Божышы 
аттың басын кері бұрады (М.Иманжанов). Жүністің Қарагері 
мен бір торы ат қатар келе жатыр (С.Көбеев).
А м а л . Мұндай сөз тіркестері пысықтауыштық қатынаста істің 
əртүрлі істелу амалын, тəсілін білдіреді. Мысалы, тез, тез-тез, 
шапшаң, ақырын, əрең, жай, қатты, жалма-жан, кілт, жалт 
сияқты үстеулер етістіктермен тіркесіп, істің қ а р қ ы н ы н , д а м у 
д ə р е ж е с і н көрсетеді: Поезд тез жүріп келеді (С.Мұқанов). 
Байжанның əр сөзінің артынан аялдауға əрең шыдап, тағы да 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   305   306   307   308   309   310   311   312   ...   332




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет