Ю 8.3. Б еткей ф асцияны ң ж ап ы р ақ тар ы . А, — алдынан көрініс

8.3. Б еткей ф асцияны ң ж ап ы р ақ тар ы .
А, — алдынан көрініс.
Б — сагиталды кесіндісі.
.is 8.
Q . C Z J 
С/> Ш (/5

496
rectus abdominis
8 бөлім. Құрсақ қабырғаларының юшникалық анатомиясы
Ь р-—rw-thorasicus 
* 
... a. epigastrica
■ К
inferior
jfcrt.iiih ypo g a stricu s
obliqua
interna
E - 
transversus
abdominis
v. saphena magna
fascia spermatiea interna 
tica e x te r n a ^
fascia
custaneum 
fascia superficial 
oblique externale 
oblique internale
fascia transversalis
8.4. Тік бұлш ы қеттің ар ты ж ә н е ш ап өзегі
A —тікбұлшықеттің кіндіктен жогары жерден көлденең кесіндісі 
Б — тік бұлшықеттің кіндіктен төмен кәлденең кесіндісі

Клиникалық анатомия
497
m. transversus
plica umbilicalis medialis
plica umbilicalis m edianus
plica umbilicalis lateralis
trigonum inguinale
m .
fossa
inguinalis
lateralis
fossa
fossa supravesicalis
m. obturatorius internus
m. obturatorius externus
ductus
deferens
et v. iliacae 
externae
vesica urinaria 
vesicula seminalis
fascia diaphragmatis 
pelvis superior
m. levator ani
fascia diaphragmatis 
pelvis inferior
m. obliquus 
extermus 
abdominis 
m. obliquus 
extermus 
abdominis
peritoneum m rectus 
parietale 
abdominis 
anterius
8.5. Іштің алды ңғы қ абы рғасы н ы ң арты ндағы
қ ы р ты стар м ен ш ұ н қы р л ар

8
.6
. 
Ш
ап
а
й
м
а
ғ
ы
. 
Іш
тің
к
ө
л
д
е
н
е
ң
б
ұ
л
ш
ы
қ
е
т
і, 
к
ө
л
д
е
н
е
ң
фа
с
ц
ия
ж
ән
е 
ұ
р
ы
қ 
б
а
у
ы
.
interna
vasels testiculis 
deferns
n. genitofemorale
a. et v. circumflexia iliaca
a. et v. iliaca externa
abdominis
a. et v. femorale
spina iliaca 
anterior superii
transverus — 
abdominis 
inguinal 
ligament
fascia transversalis 
pars extraperitonealis
a. et v. epigastrica inferior
tubeculum pubicum 
a. crem asterica
nodes inguinalis
transversus abdominis
*
8 
б
әл
ім
. 
Қ
ұр
са
қ 
қа
б
ы
рг
ал
ары
н
ы
ң 
к
л
и
н
и
к
ал
ы
қ
ан
а
том
ия
сы

pi
na
il
ia
c
a
n
te
ri
o
r 
s
u
p
e
ri
o
r
Клиникалық анатомия
499
8.7. Ә йелдердің ш ап өзегі б етк ей сақи н асы ны ң л атер ал д ы , 
м едиалды а я қ ш ал ар ар асы н д ағы там ы р л ар .
. 
ge
nito
femo
ra
lis

500
8 бөлім. Құрсақ қабырғаларының клиникалық анатомиясы
8.8. П. А. Куприянов бойынш а ш ап өзегінің қалы п ты (а) ж ә н е
ж ар ы қ пайда б олгандагы (б) сх ем асы , саги тал д ы кесінді.
1 — іштің көлденең бұлшық еті; 2 — көлденең фасция; 3 — шап жалғамасы;
4 — ұрық бауы; 5 — іштің ішкі қиғаш бұлшықеті; 6 — іштің сыртқы қиғаш 
бұлшық етінің апаневрозы,

Клиникалық анатомия
501
В 
г
8.9. А табездің ұ м аға түсуінің тө р т саты сы , 
(S tirda-Pansch бойынша)
А —атабез бел аймағында, көлденең фасция мен ішперде 
арасында орналасақан, іш пердеден қьшаптық өсінді құрылған 
Б — атабез жамбасқа жақындаған 
В — атабез ұмаға ішперденің қынаптық өсіндісінің 
артына түскен, Оньщ атабезден жоғарғы бөлігі бітелмеген.
Г — қынапты өсінді бітелген.
1 — ішперде.
2 —атабез.
3 — атабез қосалқысы.
4 — ұрық өзегі.
5 — атабез өткізгіші.
6,7,8 — ұма құысы және оның перделік қапшығы.
9 — ұма.
10 — жыныс мүшесі.
11 — ішперденің қынаптық өсіндісі.

О)
СЛ
-&
* 
со 
го
a. epigastrica 
inferior
a. umbilica
Я fin™ Kvnraif ігябыпгя пяоыньщ клиникалық анатомиясы
f. scrotalis 
superficialis
rectus abdominalis
4
5
6
extraperitonea —I constituents 
peritoneum 
J ofthe cord
tunica
8.10. Іштің ш ап айм ағы ндағы қабаттар ьГ
Қиғаш (Б) ж ә н е тік ш ап ж ар ы қ тар ы . 
;
1. Іш перде.
2. Передеден тыс шелді май.
3. Көлденең шандыр.
4. Көлденең бұлшықет.
5. Ішкі қиғаш бұлшықет.
6. Сыртқы қиғаш бұлшықет.
7. Тері асты май.
8. Тері.
Т — атабез және оның жолы.

Клиникалық анатомия
503
8.11 а. Бел айм ағы . Қ ұрсақты ң ар тқ ы қабы р ғасы . 
А рқаны ң ж а л п а қ бұлш ы қеті аш ы лған.
m. serratus posterior 
inferior
costa 11
n. subcostalis
m. obliguus externus 
abdominis 
m. obliguus internus 
abdominis
m. transversus abdominis 
et aponeurosis
n. iliohypogastricus
8.11 б. Б ел айм ағы ны ң те р ең д е гі қабаттар ы . 
Қ ұрсақты ң ар тқ ы қабы рғасы .
m. serratus posterior 
inferior
costa 11
triangulus lumbalis 
(Лесгафта-Грюнфельда)
m. obliguus internus 
abdominis
fascia thoracolumbalis
r. cutaneus lateralis 
n. T 12
r. cutaneus lateralis 
n. L 1
m. serratus posterior 
inferior

8
.1
2
. 
Көке
тті
ң 
т
ө
м
е
н
гі
б
е
т
к
е
й
і
pars costalis 
diaphragmatis
foramen venae 
cavae inferioris
hiatus esophageus
hiatus aorticus
pars sternalis 
diaphragmatis
lig. arcuatum 
mediale
trigonum 
lumbocostalis
..КБ
m. quadratus limborum
lig. arcuatum 
mediale
lig. arcuatum 
laterale
crus 
crus
dextrum 
sinistrum
diaphragmatis 
diaphragmatis
4
8 
б
ө
л
ім
. 
Қ
ұр
са
қ 
қаб
ы
рғ
ала
ры
н
ы
ң 
к
л
и
н
и
к
ал
ы
қ
а
н
ат
о
м
ия
с
ы

Клиникалық анатомия
505
Бұлш ы ңет ңабаты m m . obliguus abd o m in is in te rn u s  ж ән е m. trans- 
versus-тъщ төменгі ңы р ы н ан түзелед і, бүлар осы а й м а қ т а бір-біріне 
тығыз орналасы п, ш ап бай л ам асы н а ж етп ей , ш ап ү ш б ү р ы ш ы н ы ң
жоғарғы бүры ш ы н түзейді. T rig o n u m in g u in a le ай м ағы н д а бүл- 
шыңеттер ш ап б ай лам асы н а ж етп еген соң, қ а б ы р ғасы н ы ң ең әлсіз 
жері болып есептеледі. Б ү л ж ер д і ш ап а р ал ы ғы деп те атай д ы . Ол 
жоғарыдан іш к і ң и ғаш ж ән е көлд ен ең бүлш ы ң еттерм ен , төм еннен 
шап байламасы м ен, іш к і ж а ғы н а н — іш т ің т ік б ү л ш ы ң етін ің сырт- 
ңы ңырымен ш ектелед і
Қ ан там ы р л ар ы : Ш ап үш б ү р ы ш ы ай м ағы н д а: тері асты м ай ше- 
лінде төменнен ж о ғар ы ға қ а р ай — a. epigastrica su p erficia lis, оны ң 
ішкі ж ағы нда — a. p u d e n d a e x te r n a , сы рт ж а ғы н д а — a. circum flexa 
ilium superficialis ж атад ы . А р тер и я ға аттас вен алар ө зар а көп үш - 
тасулар ж асай д ы . Б ү л ай м аң ты ң л и м ф а там ы р л ар ы , түй ін дерге 
шап байлам ы ны ң асты м ен өтеді (lym phonodi in g u in a le).
Нервтер: Ш ап ай м ағы н ан е к і нерв өтеді: п. iliohypogastricus ж ән е 
п. ilioinguinalis. Б ір ін ш ісі іш тің ал д ы ң ғы қаб ы р ғасы н д а spina iliaca 
anterior, superior-дан, бір көлден ең саусақ еніндей ж о ғар ы орнала- 
сады, содан ол m m . obliguus abd o m in is in te rn a  ж ән е т. tra n sv e rsu s 
арасымен ң и ғаш , төмен ж ән е алға ж ү р ед і, м үнда п. ilio in g u in a lis- 
пен байланы стар түзейді. С оңғы сы , одан төмен ж ән е п ар ал л ел ь 
шап байлам асы ны ң үстінде ж а тад ы ж ән е тері асты н а, ш ап өзегін ің
сыртқы тесігі ар қ ы л ы ш ы ғад ы . Ж а р ы ң т ы к есу к езін д е, нервті 
тігіске іл ік т ір іп алм ауд ан сақ болу к е р ек . Fascia tra n sv e rsa  ж ү қ а
пластинка ш ап ү ш б ү р ы ш ы н ы ң түбі болы п таб ы лад ы . Төм енгі іш - 
кі бөлігінде ол ш ап б ай л ам асы н ы ң т а л ш ы қ т а р ы н ы ң ш о ғы р ы н а 
бекиді. Іш перде алд ы л ы ң м ай ш ел і әр адам да ә р тү р л і д ам ы ған , 
жарың ң ап ш ы ғы тү зіл ген кезде іш пердем ен бірге ш ы ғы п түрады . 
Fascia tra n sversa  мен іш перде ар асы н д а a. epigastrica in ferio r-мен 
бірге ж үретін вена ж атад ы . Соңғы ң абаты — іш перде.
8.5.1. Ш ап өзегі
Шап өзегі ш ап б ай л ам ы н ы ң м еди алды бөлігінде о рн аласң ан . 
Өзектің бағы ты ж о ғар ы д ан төмен, сы рттан іш к е ж ән е ар ты н ан ал- 
дыға ңарай созы лған.О ны ң ү зы н д ы ғы ер адам дарда 4 — 5 см, әйел- 
дерде сәл үзы ндау, біраң тар л ау .
Шап өзегі іш тің алд ы ң ғы -б үй ір ң аб ы рғасы н д ағы ш ап -м ы ң ы н
аймағында ж атад ы . Ө зектің беткей ж ән е терең дегі сақ и н ал а р ы н
проекциялау үш ін ш ап үш б ү р ы ш ы ң ол дан ы лад ы .
Ш ап үш бүры ш ы н ы ң қ аб ы р ғал ар ы :

506
8 бөлш. Құрсақ қабырғаларының клиншсалық анатомиясы
1) асты н ан — ш ап байлам ы ;
2) үстінен — ш ап б ай л ам ы н ы ң сы р тң ы ж ән е іш к і 1 /3 бөлік- 
тер ін ің арасы нан т ік б ү л ш ы ң еттің сы ртңы қ ы р ы н а дейін 
ж ү р гізіл ге н гори зон талды сы зы ң ;
3) м едиалды — т ік б ү л ш ы ң еттің сы ртң ы ң ы р ы .
Ш ап өзегін ің сы р тқы саң и н асы , ш ап ү ш б ү р ы ш ы н ы ң төменгі- 
медиалды бүры ш ы н да ж ән е tu b ercu lu m риЫ сит  м аң ы н д а ж а т ад ы .
Ш ап өзегін ің іш к і с ақ и н асы , ш ап ү ш б ү р ы ш ы н ы ң ж о ғар ғы ла- 
тералды б үры ш ы н да — spina iliaca a n te rio r superior-re ж а қ ы н ж ерде 
орналасады .
Ш ап ж ар ы ғы кезін д е, ш ап өзегін кесу бағы ты ш ап үш бүры ш ы - 
н ы ң м едиалды ж ән е ж о ғар ғы — л атер ал д ы б ү ры ш тары арңы лы
(үш бүры ш іш інд е, ш ап б ай л ам ы н ан бір елі ж о ғар ы д а оған парал- 
лелді) өту кер ек.
Ш ап өзегін ің төрт қ а б ы р ғ а с ы ж ән е екі тесігі бар. (8.6, 8.7, 8.8, 
сурет т ер ).
Ш ап өзегін ің ал д ы ң ғы ң абы рғасы сы р т қ ы ң и ғаш б ү л ш ы ң еттің
апоневрозы нан ң ү р ы лған . К ейбір адам дарда, сы р тң ы қ и ға ш бүл- 
ш ы ңет апоневрозы бір ң аб атты , қ а л ы ң , м ы ң ты с ің ір л і талш ы ң - 
тардан, ал кейбіреулерде ол ж ү ң а, асты н д ағы қ ү р ы л ы м к ө р ін іп
түраты н, оңай а ж ы р а т ы л ат ы н тал ш ы ң тар д ан түрады . Ш ап ж а- 
р ы ғы нда сы р тқы ң и ғаш бүлш ы ң ет апоневрозы ж ү ң ал а н ад ы . 74% 
ж ағд ай д а сы р тқы ң и ғаш бүлш ы ң ет апоневрозы ш ап өзегі айм а- 
ғы нда, іш к і ң и ғаш бүлш ы ң ет тал ш ы ң тар ы м ен н ы ғая д ы .
Ш ап өзегін ің артң ы ң абы рғасы , көлд ен ең ш ан д ы рдан (ңүрсаң- 
іш іл ік ф асц и я н ы ң бөлігі) ң ү р ы л ған . Қ абы рға ең м аң ы зд ы ж ән е 
к үрделі ң ү р ы л ған д ы қ тан оны басңа қ а б ы р ғал ар д ан е р ек ш іл еу бо- 
лады . Ж о ғар ғы -м ед и ал д ы бөлігі, көлден ең ф асц и я сы іш к і ң и ғаш
б үлш ы ңет, көлденең бүлш ы ң ет тал ш ы ң тар ы м ен ж ән е олард ы ң
б ір іккен сің ірім ен (ш ап ор ағы -б ай л ан ы сты р у ш ы сің ір — lig. һепіе) 
н ы ғай ты лған .
К өлденең ф асц и я төменде ш ап б ай л ам ы н а п ар ал л ел д і ж үре- 
тін — tra ctu s iliopubicus деп атал аты н (Томпсон б айлам ы ) дәнекер- 
тінді тал ш ы ң тар м ен қо сы л ы п қ а л ы ң д аған .
Ш ап өзегін ің ар тқ ы ң аб ы р ғасы н ы ң л ат ер ал д ы бөлігі ш ап өзе- 
гін ің терең саң и н асы н ы ң м еди алды ж а ғы н ш ектеп тү р ған сің ір л і 
талш ы ң тарм ен н ы ғай ты л ған . Б ү л т а л ш ы ң т ар , көлд ен ең ф асц ия- 
ны ң қ а л ы ң д ы ғы н д а, латер ал д ы ж ән е м еди алды ш ап ш ү ң ң ы р л ар ы
арасы нда орналасңан. О сылай ол ш ү ң қ ы р л а р ар асы н д ағы байлам
(lig. interfoveolaris — Гессельбах байлам ы ) деп атал ад ы .
Ш ап өзегін ің ж о ғар ғы ң абы рғасы — қ ү р саң ты ң іш к і ң и ғаш бүл- 
ш ы қ еті мен көлденең б ү л ш ы ң еттің төм енгі ш еті. Б ү л бүлш ы ңет-

Клиникалық анатомия
507
тердің төменгі ш еттері кейде бір-біріне ж аб ы сң ан д ы қ тан олар бір- 
бірімен аж ы распай ды .
Шап өзегінің төменгі ң абы рғасы — сы р тқы ң и ғаш бүлш ы ңет 
апоневрозының бүктелген ш еті — ш ап б ай лам ы . Ол қ а л ы ң кер ілген
кішкене науаға үңсайды . Тек кейбіреулерде ол ж ү қ а , болбыр ж ән е 
керілмеген.
Шап өзегінің ж оғарғы ж ән е төм енгі ң аб ы р ғал ар ы н ы ң арасы
шап аралы ғы деп аталады . О ның п іш ін і мен кө л ем і әр тү р л і бол а ­
ды. Шап ар ал ы ғы н ы ң п іш ін д ері: со п аң ш а-саң ы л ау тәр ізд і ж ән е 
үшбүрышты түрлері кездеседі. С о п ақш а-саң ы л ау тәр ізд і түрле- 
рінде, ш ап ар ал ы ғы н ы ң б и ік тігі 1 — 2 см (ш ап өзегі тар), ал үш бү- 
рышты түрде (үш ін ш і ң аб ы р ғасы -тік бүлш ы ң еттің сы р т қ ы ң ы ры ) 
2 — 3 см. Әйелдерде ш ап а р ал ы ғы ерлерге ң ар аған д а тар.
Шап өзегінің артң ы ң аб ы р ғасы н а м еди алды ш ү ң қ ы р п р о екц и я- 
ланады. Ш ап ар ал ы ғы к ең ей ген сай ы н , ш ап ө зегін ің а р тқ ы ңа- 
бырғасы әлсіздене беріп, ш ап ж а р ы ң т а р ы дам у ы н а а н а т о м и я л ы қ
негіз болады.
М. obliguus e x te rn u s a b d o m in is-д щ  апон еврозы н дағы ү р ы қ ба- 
уын немесе ж ү м ы р байлам ы н ө тк ізіп түрған саң ы л ау , ш ап өзегін ің
сыртңы тесігі (б еткей л ік ш ап сақ и н асы ) болы п есептеледі. Б еткей- 
лік шап сақи н асы (a n n u lu s in g u in a lis superficialis) сы р тқы ң и ғаш
бұлшықеттің апон еврозы н ы ң е к і а я ң ш а ға ай ы р ы л у ы н ан болған 
тесік.
1) латералды а я ң ш а (crus la tera lis) қ а са ға төм пегіне бекиді;
2) медиалды а я қ ш а (crus m edialis) ң асаға сим ф и зін е бағы ттал- 
ған.
Б еткей л ік ш ап с ақ и н асы н ы ң ж о ғар ғы ж и ег і, ң ар ам а-ң ар сы
жаңтың сы ртңы қ и ға ш б ү л ш ы қ ет ін ің доға тәр ізд і ж ән е көлден ең
талш ы ңтары мен (fibrae in tercru ra les) н ы ғай ты л ған . Б е т к е й л ік ш ап 
саңинасының төменгі ж и ег і, ш ап б ай л ам ы н ы ң та л ш ы ң тар ы н ы ң
ңүрсақтың сы ртңы қ и ға ш бүлш ы ң ет апон еврозы н а ң осы луы н ан
болған — lig. reflexum  (бүктелген байлам ).
Crus mediale-pfiTi саң л ау а р қ ы л ы іш т ің а л д ы ң ғы -ң ап тал қабы р- 
ғасының тері асты на — п. iliohypogastricus ш ы ғад ы . С ақи н а ені: ер- 
лерде 1 — 4 ,5 см, әйелдерде 0 ,4 — 1,8 см, б и ік тігі: ерлерде 0 ,6 — 3,0 
см, әйелдерде 0 ,4 — 1,8 см дейін . Ерлерде с а қ и н а к ө л ем і әйелдер- 
дікінен к ең . С ы ртқы тесік ү р ы қ бауы н нем есе ж а т ы р д ы ң ж ү м ы р
байламын қы сп ай д ы .
С аңина қ а л ы п ты ж а ғд ай д а сүқ саусаң ү ш ы н ө тк ізед і. Тар ж ам - 
басты адам дарда б еткей лі ш ап саң и н асы в ер ти к ал д ы б ағы тта орна- 
ласңан сопаңш а тесік. К ең ж ам б асты адам дарда беткей ш ап саңи- 
насы горизонталды орн аласң ан сопаң ш а тесік.

508
8 бөлім. Құрсак; қабырғаларының клиникалық анатомиясы
Тереңдегі ш ап сақ и н асы (ш ап өзегін ің іш к і тесігі) көлден ең
ф асц и ядағы м ай ң ү й ғы ш тәр ізд і ш ү ң ң ы р . Ол ар ң ы л ы ү р ы ң бауы 
немесе ж аты р д ы ң ж ү м ы р б айлам ы өтеді.
Үрық бауы ж ән е ж а ты р д ы ң ж ү м ы р б айлам ы ф асц и я н ы тесіп 
өтпейді, ф асц иям ен қ ап тал ад ы . А та л ы қ безінің ү м а ға түсу саты л а ­
ры ( 8.9 сурет т ).
Ер адам дарда қ ү р сақ іш і ф асц и ясы ү р ы ң бауы н, а т а л ы қ безді 
ңорш ап, оларға ж а л п ы қ ы н а п ңабы н ң үрады .
Тереңдегі ш ап сақ и н асы л атер ал д ы ш ап ш ү ң ң ы р ы н а сәй кес ор- 
наласады . Ер адам дарда терең дегі ш ап ө зегін ің б и ік т ігі — 0 ,8 см, 
к ең д ігі — 1,2 см. Оған саусаң ү ш ы сияды .
Әйелдерде тереңдегі ш ап сақ и н асы тар л ау , біраң ер адам дар- 
тікін ен б и іктеу (0,6 — 1,4 см) Ә йелдерде тереңдегі ш ап сақи н асы
п іш ін ін е, ж а ты р д ы ң ж ү м ы р б ай л ам ы н ы ң ф у н к ц и я сы эсер етеді. 
Себебі ол ш ап саң и ан асы н к ер іп , ж аты р д ы орн ы нда үстап түрады .
Ерлерде тереңдегі ш ап с ақ и н асы н ы ң к ө л ем і ж ас деңгей ін е қа- 
рай ү л кей е береді. Тереңдегі ш ап саң и насы н л ат ер ал д ы ж ән е тө- 
м енгі ж ағы н д а ш ап б ай лам ы , м еди алды ж а ғы н а н ш ү ң ң ы р л а р ара- 
сы ндағы байлам (lig. in terfo veo la re s. heccelbachii) ш ектей д і.
Ш ап өзегінде ерлерде үры ң бауы , әйелдерде ж а ты р д ы ң ж ү м ы р
байлам ы ор н ал асқан . Үрың бауы мен ж а т ы р д ы ң ж ү м ы р байла- 
м ы н ы ң латералды ж ағы н д ағы нервтер: үстінен — м ы ң ы н -ш ап ж ән е 
ram u s g en ita lis сан -ж ы н ы с н ер він ің тар м ағы , төменде — п. sperm ati- 
cus extern u s.
Іш пердем ен ж аб ы л ған ң ү р сақ а ғзал а р ы н ы ң , ң ү р саң ты ң алды ң- 
ғы қ ап тал ы н д ағы бүлш ы ң ет — апоневроз ң аб аттар ы ар асы н д ағы
әлсіз ж ер лер і ар ң ы л ы , тері асты н а ш ы ғу ы — ж а р ы ң т а р деп атала- 
ды. Б үл кезде, іш ң аб ы р ғасы н ы ң әл сіз ж ер л ер і ар ң ы л ы п ари етал- 
ды іш перде сы ртңа тері асты н а ш ы ғад ы . К ей ін н ен одан ж а р ы қ к а ­
бы қ ү р ы лад ы (8.10 а сурет ).
Егер ж ар ы ң ңабы іш ң уы сы н ан тереңдегі ш ап саң и н асы арңы лы
ш ы ңса, ал ш ап озегім ен ж ү р іп , тері асты н а беткей ш ап сақ и н асы
арңы лы ш ы ғады . Б ү л ң и ғаш ж а р ы қ деп атал ад ы (8 .1 0 б сур е т ).
Егер ж ар ы ң м едиалды ш ап ш ү ң ң ы р ы а р қ ы л ы , ж о л ы н д ағы fa s ­
cia endoabdom inalis-ті ы д ы р аты п , тері асты н д ағы м ай лы ү л п аға
баткей ш ап сақи н асы ар ң ы л ы ш ы ң са, бүндай ж а р ы ң — т ік ж ар ы ң
деп аталады (8 .1 0 в сур е т ).
Қ и ғаш ш ап ж а р ы ғ ы н ы ң дам уы іш к і те сік т ің кеңею ін е байла- 
ны сты .
Тік ш ап ж ары ғы ны ң дамуы ш ап аралы ғы н ы ң биіктігіне байла- 
нысты.Үшбүрыш тәрізді ш ап аралы ғы ж а р ы қ дам уы на себеп болады.

Клиникалық анатомия
S09
Тік ж ары ң та, төм енгі ң үрсаң үсті а р тер и я н ы ң серп ін і, ж а р ы ң
ңабы бойынан латер ал д ы ж ерде сезіледі.
Қиғаш ж а р ы қ т а , ж а р ы қ өзегіне сүң саусақ ү ш ы н ты ң ң ан д а, а р ­
терия серпіні, ж ар ы ң ңабы м о й ы н н ы ң м еди алды ж а ғы н д а болады .

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: