Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі

125 
жүзеге асырады, оларға 1646 балық шаруашылығы су айдындары мен олардың учаскелері 
бекітілген. Салада 11 мың адам жұмыс істейді. Негізгі кәсіптік өңірлер Атырау – 13,1 мың 
тонна (29,2%), Шығыс Қазақстан-8,2 мың тонна (18,3%), Қызылорда – 7,4 мың тонна (16,4%), 
Алматы – 6,6 мың тонна (14,6%), Маңғыстау – 2,3 мың тонна (5,2%) және Түркістан – 2 мың 
тонна (4,5%) болып табылады.
Қазақстанда балық шаруашылығы қарқынды дамуда - соңғы 7 жылда өсірілген балық 
көлемі 9 есеге 800 тоннадан 7 мың тоннаға дейін артты. Елімізде балық өсірумен 180 балық 
шаруашылығы айналысады, онда 1 мыңнан астам адам жұмыс істейді.
2006 жылдан бастап су айдындары мен олардың учаскелерін пайдаланушыларға ұзақ 
мерзімге бекітіп беру бойынша жұмыстар жүргізілуде, ол балық ресурстарына ұзақ мерзімге 
қол жеткізуге кепілдік бере отырып, бекітілген су айдындары мен учаскелерінде балық 
шаруашылығын дамытуға пайдаланушылардың өз қаражатын тарту, оларды қорғау, өсімін 
молайту және ғылыми зерттеулер жүргізу, сондай-ақ инвестициялар тарту бойынша жұмысты 
жоспарлы түрде жүргізуге мүмкіндік береді.
Мәселен, 2019 жылы халықаралық және 
республикалық маңызы бар 364 су айдындарының 236 учаскесі немесе 129 пайдаланушыға 64% 
бекітілген.
Жергілікті маңызы бар су тоғандары бойынша жергілікті маңызы бар 2907 су 
тоғандарының (учаскелерінің) 943 балық шаруашылығы ұйымдарына 1410 су тоғандары 
(учаскелері) немесе 48,0% бекітілген. 2019 жылдың басынан бастап балық шаруашылығы 
субъектілері негізінен өңдеуші қуаттарды техникалық қайта жарақтандыру жөніндегі іс- 
шараларға 1,9 млрд. теңге, 2018 жылы – 2,7 млрд. теңге қаражат салды. 
Табиғи өсімін молайту үшін жағдай жасау жөніндегі іс-шараларды іске асыру жолымен 
балық ресурстарын көбейту, сондай-ақ зауыттық әдіспен жасанды өсімін молайту маңызды 
бағыт болып табылады.
«Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы» Заңға сәйкес 
бағалы балық түрлерінің шабақтарын жасанды өсіру жөніндегі функцияларды кейіннен табиғи 
мекендеу ортасына шығару арқылы мына республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорындар 
іске асырады:
- Атырау бекіре балық өсіру зауыты; 
- Орал-Атырау бекіре балық өсіру зауыты;
- Қамыстыбас балық питомнигі;
- Петропавл балық питомнигі;
2018 жылы мемлекеттік тапсырыс шеңберінде мемлекеттік балық өсіру кәсіпорындары 
табиғи су айдындарына 51 млн.дана құнды балық түрлерінің шабақтарын – бекіре, сигалық, 
тұқы және өсімдік тұқымдастарын өсіріп шығарды.
Бұдан басқа, шарттық міндеттемелерді орындау шеңберінде балық ресурстарын 
пайдаланушылар табиғи мекендеу ортасына бағалы балық түрлерінен шамамен 116 млн. шабақ 
жіберді. 
2019 жылы бекіре шабақтарын шығару бойынша мемлекеттік тапсырыс 100% орындалды. 
Жыл сайын балық шаруашылығы ғылыми ұйымының биологиялық негіздеуі және 
мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы негізінде республиканың балық 
шаруашылығы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде балық және басқа да су 
жануарларын аулау лимиті бекітіледі.
2017 жылға аулау лимиті жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану 
саласындағы уәкілетті органның бұйрығымен 45,0 мың тонна көлемінде бекітілді. 2018 жылға 
аулау лимиті Министрліктің бұйрығымен 40,4 мың тонна көлемінде бекітілген.
2018 жылы аулау лимиті 36,4 мың тоннаны (90%) құрады. Республикалық бюджетке 
салық ресурстарын пайдаланғаны үшін 699 млн.теңге төлем түсті.
2019 жылы аулау лимиті 51,8 мың тонна көлемінде бекітілді, жыл басынан бастап аулау 
лимитін игеру 82,5 мың тоннаны (59%) құрады.
Балық ресурстарын пайдаланғаны үшін 
республикалық бюджетке 784,3 млн.теңге түсті. Бұл ретте, кәсіпшілік балық аулауға 2,0 
мыңнан астам балықшылар бригадасы тартылған, осылайша, негізінен ауылдық жерлерде 
халықты жұмыспен қамту, сондай-ақ экспортқа бағдарланған балықты өңдеу жөніндегі 
өндірістік қуаттарды жүктеу қамтамасыз етіледі (1.8.7-кесте.).

126 
Балық шаруашылығын жүргізу үшін су айдындарын берудің міндетті шарты жыл сайын 
қаржы қаражатын дамытуға салу болып табылады. 2019 жылы балық шаруашылығы 
субъектілері балық шаруашылығын дамыту үшін 2,7 млрд.теңге сомасында қаржы салды.
1.8.6-кесте. Республиканың балық шаруашылығы су айдындары бойынша балық және 
басқа су жануарларын аулау лимитін игеру
Жылдар 
Лимит 
(мың, тонна) 
Игеру 
(мың, тонна) 
Балық ресурстарын пайдаланғаны 
үшін төлемдер (млн. теңге) 
2017 
45,0 
40,4 
744,9 
2018 
40,4 
36,4 
699 
2019 
51,8 
42,5 
784,3 
Статистика комитетінің мәліметінше, Қазақстанда ресми (есепке алынған) балық аулау 
2017 жылы 41 мың тоннаны, 2018 жылы 37,3 мың тоннаны құрады. Сараптамалық бағалау 
бойынша, есепке алынбаған аулауды ескере отырып, жалпы аулау 60 мың тоннаға жетуі 
мүмкін. Егер су қоймаларының балық өнімділігін толық пайдаланса, онда әлеуетті аулау 1960 
жылдардағы сияқты 100 мың тоннаны құрайды.
Қазақстанда бай балық шаруашылығы су қоры және тауарлы балық шаруашылығын 
(акваөсіру) қарқынды дамыту үшін қолайлы жағдайлар бар. ФАО бағалауы бойынша, 
аквакультура – бұл ақуыз өнімдерін өндіру саласындағы әлемдегі ең қарқынды дамып келе 
жатқан бағыт. Осыған байланысты, АӨК дамыту мемлекеттік бағдарламасында тауарлық балық 
өсіру (акваөсіру) көлемінің 2021 жылға қарай 1,6-дан 5 мың тоннаға дейін өсуі болжануда. 
Балықтардың бағалы түрлерін өсіру үшін арнайы жемді пайдалануды 2021 жылға қарай 12230 
тоннаға дейін жеткізу көзделіп отыр. 
2018 жылы 180 балық шаруашылығы тауарлы балық өсірумен айналысты, оның ішінде: 10 
бау-бақша, 98 КТБШ, 52 тоған және 20 ЖСҚ және бассейндік шаруашылықтар. 2018 жылы 
жоспар бойынша 2252 тонна тауарлық балық өсірілді, оның ішінде 3972 тонна балық сатылды 
(2017 ж. - 2776 тонна, 2016 ж. - 1878 тонна). Балық шаруашылығы объектілері бекіре, албырт 
(албырт, форель), тұқы сига және өсімдік тектес балықтар болып табылады. 
2019 жылы балық аулау және акваөсіру өнімдерінің (қызметтерінің) көлемі өткен жылмен 
салыстырғанда 7,2%-ға ұлғайды және 10574,8 млн.теңгені құрады. 45,6 мың тонна балық 
ауланды, оның ішінде 15,3 мың тонна тұщы су табаны, 6 мың тонна көксерке, 3,2 мың тонна 
мөңке балық және 1,8 мың тонна сазан ауланды. 2019 жылы 6 933 тонна тауарлық балық және 
204,3 млн.дана балық өсіру материалы өсірілді. Тауарлық балық және балық өсіру 
материалдарын өсіру бойынша су айдындарының жалпы ауданы 113,1 мың га құрады. 
Өндірілген өнімнің (қызметтердің) жалпы көлеміндегі негізгі үлес Түркістан (21%), Атырау 
(16%), Қызылорда (14%), Шығыс Қазақстан (14%) және Алматы (12%) облыстарына тиесілі. 
Тауарлы балық өсірумен айналысатын кәсіпкерлерді қолдау үшін ауыл шаруашылығы 
министрлігі мемлекеттік қолдаудың келесі бағыттарын қарастырады:
- балық өсіру шаруашылықтары үшін техника мен жабдықтарды сатып алуға 
инвестициялық салымдар кезінде шығыстардың бір бөлігін өтеу;
- бекіре, албырт және тұқы балықтардың түрлерін өсіру кезінде балықтарға арналған 
жемшөп құнының 30%-ын өтеу.
Бұдан басқа, «ҚазАгро» желісі бойынша ауыл шаруашылығын дамытуға бағытталған 
инвестициялық жобаларды несиелеу, соның ішінде экспорттық әлеуеті бар балық өсіру 
жобаларын қаржыландыру қарастырылған.
Сонымен қатар, жыл сайын бюджет қаражаты есебінен балық ресурстарын жасанды 
молайту және балық шаруашылығы су айдындарын балықтандыру бойынша іс-шаралар жүзеге 
асырылады. 

127 
2018 жылы мемлекеттік тапсырыс шеңберінде мемлекеттік балық өсіру кәсіпорындары 
табиғи су айдындарына 51 млн.дана құнды балық түрлерінің шабақтарын – бекіре, сигалық, 
тұқы және өсімдік тұқымдастарын өсіріп шығарды. Бұдан басқа, шарттық міндеттемелерді 
орындау шеңберінде балық ресурстарын пайдаланушылар табиғи мекендеу ортасына бағалы 
балық түрлерінің шамамен 116 млн.дана шабағын шығарды.
2019 жылы мемлекеттік тапсырыс шеңберінде балық өсіру кәсіпорындары балық 
шаруашылығы су айдындарына 73,8 млн. дана құнды балық түрлерінің шабақтарын (бекіре 
шабақтары, сига личинкасы, тұқы шабақтары және екіжылдық тұқы және өсімдікпен 
қоректенуші балық түрлерін (ақ амур, дөңмаңдай) өсіріп шығарды.
Каспий теңізінің экожүйесін сақтау үшін мынадай іс-шаралар іске асырылуда:
1. Бұрын қолданылған қорды бағалаудың биостатистикалық әдісіне қарағанда неғұрлым 
негізделген нәтижелер беретін Жайық өзеніндегі балықтардың жартылай өтімді түрлерінің 
қорларын уақыт бойынша есепке алу әдістемесі әзірленді және сынақтан өткізілді.
2. 2015 - 2017 жылдары Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы итбалықтың жай-
күйі мен санына зерттеулер жүргізілді, популяцияларға қауіп төндіретін факторлар анықталды, 
итбалықты қорғау үшін ЕҚТА құру үшін учаскелер анықталды.
3. Жыл сайын Жайық-Каспий бассейнінде көктемгі уылдырық шашу кезінде заңсыз балық 
аулау фактілерін анықтауға және жолын кесуге бағытталған кең ауқымды «Бекіре» балық 
қорғау акциясы өткізіледі. Аталған акция жыл сайын Қазақстан Республикасының балық 
ресурстарын қорғау инспекциясының, табиғатты қорғау және құқық қорғау органдарының 
қатысуымен өтеді. Оның нәтижелері 1.8.7-кестеде көрсетілген. 2018 жылы акция барысында 
тәртіп бұзушылардан 20 тонна балық , оның ішінде 3,7 тонна бекіре тұқымдас балық, 11,4 кг 
бекіре тұқымдас балық уылдырығы, 460 бірлік аулау құралдары және 53 бірлік жүзу және көлік 
құралдары тәркіленді. 
4. Жыл сайын Каспий теңізінде бекіре балық түрлерін сақтау және өсімін молайту 
мақсатында екі бекіре балық өсіру зауыты (Атырау және Орал-Атырау бекіре балық өсіру 
зауыттары) мемлекеттік тапсырысты орындау шеңберінде бекіре балық түрлерінің шабақтарын 
өсіреді және табиғи ортаға шығарады. 2015 жылы 7,5 млн. дана шабақтар шығарылды, 2016 
жылы – 7,86 млн. дана, 2017 жылы – 6,8 млн. дана.
1.8.7-кесте. Балық қорғау акциясының нәтижелері
Көрсеткіштер 
2017 
2018 
2019 
Анықталған бұзушылықтар саны 
1024 
1136 
1242 
Әкімшілік жауапкершілікке тартылған тұлғалардың саны 
826 
864 
913 
Қозғалған қылмыстық істердің саны 
129 
57 
62 
Салынған айыппұл (млн. теңге) 
13,4 
13,3 
16,1 
Өндіріп алынған айыппұл (млн. теңге) 
8,6 
9,1 
9,3 
Қол қойылған «Каспий теңізінің су биологиялық ресурстарын сақтау және ұтымды 
пайдалану туралы келісім» шеңберінде Астрахань, 2017 жылғы 21-23 қарашада Баку қаласында 
(Әзірбайжан) су биологиялық ресурстары жөніндегі комиссияның бірінші отырысы болып өтті, 
оның барысында Комиссия процедуралрының қағидалары қабылданды, қажетті топтар 
құрылды және Каспий теңізінің су биологиялық ресурстарын заңсыз өндіруге қарсы күресті 
ұйымдастырудағы Тараптардың ынтымақтастығы туралы хаттаманың жобасы талқыланды. 
Комиссияның екінші отырысы 2018 жылғы 27-29 қараша аралығында Баку қаласында 

128 
(Әзірбайжан) өтті.
Жасанды жолмен өсіруге қарамастан, бекіре тұқымдас балықтардың саны қысқаруда. 
Жайық өзенінде бекіре тұқымдастарының табиғи өсімін молайту іс жүзінде тоқтатылды, Қиғаш 
өзенінде бірнеше жыл бойы бекіре тұқымдастары байқалған жоқ. Сонымен қатар, қабылданған 
шаралар ТҚХО Қызыл тізіміне енгізілген Каспий итбалығының санын тұрақтандыруға қол 
жеткізді. Қазақстанның Қызыл кітабынан кутумды өз санын қалпына келтірген түр ретінде 
шығару туралы ұсыныс дайындалды және қабылданды.
Жыл сайын 1 - 31 мамыр аралығында балық шаруашылығы су айдындарын тасталған 
балық аулау желілерінен тазарту және жағалау аумақтарын жинау, сондай-ақ балық 
ресурстарын қорғауды жүзеге асыратын органдарға қатысты оң қоғамдық пікір қалыптастыру 
мақсатында ҚР АШМ Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің 
бастамасымен Республикада «Таза су айдындары» табиғатты қорғау акциясы өткізіледі.
2017 жылы бірқатар нормативтік құқықтық актілерге өсімдіктер мен жануарлар 
дүниесіне қатысты түзетулер енгізілді. «Сауда қызметін реттеу туралы» Заңға Сексеуіл 
ағашынан және тыйым салынған балық аулау құрал-жабдықтарын сатуға тыйым салатын 
түзетулер енгізілді. Моножіптерден дайындалған балық аулау желілерін сатуға тыйым 
салынды (осындай желілердің арзан құнына байланысты балықшылар олар туралы жиі 
ұмытып, суда қалдырып кеткен). 2017 жылы енгізілген түзетулер бекіре тұқымдас 
балықтарды заңсыз аулаудың жолын кесу мақсатында аулауды реттейді. 2017 жылы 2006 
жылғы «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы» Заңға биосфералық резерваттар ұғымы 
енгізілді. Сонымен қатар, бұл Заңға табиғат қорғау мекемелерінің жанынан үйлестіру 
кеңестерін құру туралы талап қосылды. 2018 жылдың басынан бастап осындай кеңестерді 
құру бойынша жұмыстар жүргізілуде; олар әртүрлі тараптардың мүдделерін есепке алуды 
қамтамасыз ететін тетік болады деп күтілуде, атап айтқанда, туристік сектор тарапынан 
ЕҚТА-ға түсетін қысым проблемасын шешуге мүмкіндік береді деп күтілуде.
2017 жылы қабылданған Орман кодексіне түзетулер басқа санаттағы жерлерді орман 
қорына аударуға мүмкіндік береді. Бұл қазіргі уақытта оның жерінің құрамына кірмейтін 
орман жабылған алаңдарды қосу есебінен орман қорын байытуға мүмкіндік беруге тиіс. 
Сондай-ақ, орман заңнамасына мемлекеттік орман күзеті мен табиғат қорғау мекемелерінің 
лауазымды адамдарын әлеуметтік қорғау жөніндегі нормаларды белгілейтін өзгерістер мен 
толықтырулар енгізілді, олар ауылдық жерде жұмыс істейтін мамандардың лауазымдық 
жалақысын 25%-ға көтеру, жас мамандарға біржолғы жәрдемақы төлеу және оларды 
қызметтік тұрғын үймен қамтамасыз ету көзделген. 
2017 жылдың соңында жер қойнауын пайдаланумен, су ресурстарымен және 
ормандарды және жануарлар дүниесін қорғаумен байланысты әкімшілік құқық бұзушылық 
туралы кодекстің кейбір баптарына түзетулер енгізілді. Алматы облысында дайындалған сот 
тәжірибесінің талдауы көрсеткендей, 2016 жылы қоршаған ортаны қорғау саласындағы 
әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің көпшілігі жабайы жануарлар мен өсімдіктердің 
түрлерін заңсыз алу/сату/әкелу (62 іс), балық аулау ережелерін бұзу баптары бойынша 
қозғалды. (48 жағдай), аң аулау ережелерін бұзу (23 жағдай) және су қорғау аймақтары мен 
белдеулерінде заңсыз құрылыс (17 жағдай); көрсетілген жылы қоршаған ортаны қорғауға 
қатысты Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің басқа баптары қолданылмады 
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы және 
жануарлар дүниесі комитеті төрағасының 2018 жылғы 14 мамырдағы №17-5-6/135 
бұйрығымен Жайық-Каспий бассейнінде «Жануарлар дүниесі объектілерін пайдалануға 
шектеулер мен тыйым салуларға» өзгерістер енгізілді. Жайық (Урал) өзенінің сағалық 
кеңістігіндегі балық аулауға тыйым салынған аймақтың шекаралары, онда бекіре және 
жартылай өтетін балық түрлерін өндірушілердің жүзік алдындағы шоғырлануы, сондай-ақ 
олардың шабақтарын шабу жүріп жатыр, айтарлықтай кеңейтілді.
Балық шаруашылығы жөніндегі уәкілетті органның бұйрығымен «балық ресурстары мен 
басқа да су жануарларын пайдалануға шектеулер мен тыйым салулар» бекітілді, онда, атап 
айтқанда, Іле өзенінің атырауында, Шардара су қоймасында балық аулау шектеулі, Жайық 

129 
өзенінде балық аулауға көктемгі тыйым салу мерзімі ұлғайтылды, көші-қон жолдары мен су 
жануарларының көбею орындарын қорғау бойынша бірқатар басқа да шаралар қабылданды.
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың ЕҚТА-ға әсерін қысқарту бөлігінде 2017 жылы ҚР 
«ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы» Заңында 34-бапта ЕҚТА қаржыландыру көздері 
жеке және заңды тұлғалардың қайырмалдықтарымен, ерікті жарналарымен, оның ішінде 
шаруашылық және өзге де қызметті жүргізген кезде мемлекеттік табиғи-қорық қорының 
объектілеріне келтірілетін және (немесе) болмай қоймайтын зияндарға қосылды.
«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өсімдіктер мен жануарлар 
дүниесі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2017 жылғы 15 
Маусымда № 73-VI Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды, оның шеңберінде аң аулау 
шаруашылығын дамыту мақсатында:
- «аң-құс өсіру» және» фермерлік аңшылық шаруашылығы» жаңа ұғымдары енгізілді;
- мемлекеттік ұлттық табиғи парктердің шектеулі шаруашылық қызметі аймағында және 
мемлекеттік табиғи резерваттардың буферлік аймағында аң аулауға тыйым салынады;
- фермерлік аңшылық шаруашылықтарында барланған және еріксіз және (немесе) 
жартылай ерікті жағдайларда ұсталатын жануарларды пайдалануға рұқсат етілген; 
- аңшылық шаруашылықтарына бекітілген алқаптарда аң аулаудың басталу және аяқталу 
мерзімдерін аң аулау ережелерімен белгіленген мерзімдер шегінде анықтау құқығы берілді;
уәкілетті орган ведомствосының аумақтық бөлімшелеріне өңірдің табиғи-климаттық 
жағдайларына байланысты аң аулау мерзімдерін неғұрлым ерте немесе кеш мерзімге 
(күнтізбелік он бес күнге дейін) аң аулауды өткізу мерзімінің шегіне ауыстыру туралы шешім 
қабылдау құқығы берілді
- бекітілген аңшылық шаруашылықтарында әуесқойлық (спорттық) мақсаттарда қасқырға 
аң аулауды жүргізу кезінде авиа -, авто -, мотокөлік құралдарын және қарда жүретін техниканы 
қолдануға тыйым салынады; 
- жануарлар дүниесін қорғауды, өсімін молайтуды және тұрақты пайдалануды қамтамасыз 
ету үшін жергілікті атқарушы органдардың мамандандырылған ұйымдары болуға тиіс.
2019 жылы қылмыстық, қылмыстық іс жүргізу заңнамасын жетілдіру және жеке тұлғаның 
құқықтарын қорғауды күшейту мәселелері бойынша мынадай түзетулер енгізілді:
- 335 және 337 - баптарда қылмыстық теріс қылықтар қылмысқа ауыстырылады, сондай-ақ 
337-бапта 10 жылға дейін бас бостандығынан айыру санкциясымен жаңа – 6-бөлім енгізілді;
-
339-бапта ақбөкенді, оның етрін немесе дериваттарын, оның ішінде ақбөкен мүйіздерін 
заңсыз аулауды, иемденуді, сақтауды, өткізуді, әкелуді, әкетуді, жіберуді, тасымалдауды немесе 
жоюды қарастыратын 1-1-ші жаңа бөлім енгізілді, ол үшін санкцияда мүлкі тәркіленіп, 3 
жылдан 5 жылға дейін бас бостандығынан шектеу немесе айыру көзделген;
-
380-1-бапта жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекторлардың және 
жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мамандандырылған ұйымның және қорықшының өміріне 
қол сұғушылық үшін қылмыстық жауапкершілік көзделген (ескі редакцияда құқық қорғау, 
арнаулы мемлекеттік органның қызметкерлері мен әскери қызметшіге ғана қатысты);
- жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекторға және жануарлар дүниесін 
қорғау жөніндегі мамандандырылған ұйымға және қорықшыға қатысты күш қолданғаны үшін 
12 жылға дейінгі бас бостандығынан айырумен қылмыстық жауаптылықты көздейтін 380-2-бап 
жаңа енгізілді.
Қазақстан Биоалуантүрлілікті сақтау туралы конвенцияның (БАК) тарабы болып 
табылады және 2018 жылы Қазақстанда биоалуантүрлілікті сақтау жөніндегі алтыншы Ұлттық 
баяндама (6ҰБ) дайындады. Бұл баяндама биологиялық әртүрлілік туралы Конвенция 
Хатшылығы әзірлеген Есептілікті жасаудың басшылыққа алу қағидаттарына сәйкес 
дайындалды. 6ҰБ 2011 - 2020 жылдарға арналған биоалуантүрлілікті сақтау және орнықты 
пайдалану саласындағы стратегиялық жоспарды жүзеге асыру және тиісті ұлттық мақсатты 
міндеттерді қоса алғанда, 2010 жылы Айтиде қабылданған биоалуантүрлілікті сақтау және 
орнықты пайдалану жөніндегі нысаналы міндеттерді орындау нәтижелеріне қорытынды 
шолуды қамтиды. 6ҰБ нақты мақсатты міндеттеріне сәйкес құрылған бес талап етілетін бөлімді 

130 
және өсімдіктерді сақтаудың жаһандық стратегиясының мақсатты міндеттерін орындауға 
Ұлттық үлес туралы бөлімді қамтиды. 
2015 жылы Қазақстан БАК генетикалық ресурстарға қол жеткізуді және оларды 
қолданудан түсетін пайданы әділ және тең негізде бірлесіп пайдалануды реттеудің Нагой 
хаттамасына қосылды және 2018 жылғы қаңтарда Хаттаманы жүзеге асыру барысы туралы 
аралық Ұлттық баяндама ұсынылды, оған сәйкес Қазақстан әлі күнге дейін пайданы әділ және 
тең негізде бірлесіп пайдалануды қамтамасыз ету жөнінде қандай да бір заңнамалық, әкімшілік 
немесе директивалық шаралар қолданбаған. Осы бағыт бойынша 2019 жылы БҰҰДБ-ҒЭҚ 
жобасы ex situ әдісімен Қазақстанның орман ағаш және бұта өсімдіктерінің генетикалық қорын 
сақтау мен тұрақты пайдалануда кешенді тәсілдемені көздейтін орман тұқымдарының 
генетикалық банкін құру тұжырымдамасын әзірлеу бойынша жұмыс басталды.
Бұдан басқа, Қазақстан 2018 жылдың наурыз айында күшіне енген биоқауіпсіздік 
жөніндегі Картахен хаттамасына жауапкершілік және өтеу туралы Нагойск-Куала-Лумпур 
қосымша хаттамасына әзірше қосылған жоқ.
Биоалуантүрлілікті сақтау жөніндегі хаттама (Ашхабад, 2014 жыл) әлі күшіне енген жоқ, 
өйткені оны Әзербайжан мен Қазақстан тарапынан ратификациялау күтілуде. Осы 
Хаттаманың ережелері түрлерді сақтау (түрлерді сақтау жөніндегі ұлттық және өңірлік іс-
қимыл жоспарларын іске асыруды қоса алғанда), Каспий Қызыл кітабын әзірлеу және теңіз 
және жағалау күзетілетін аудандарды құру жөніндегі шараларды қамтиды. Конвенцияны 
жүзеге асыру барысы туралы Ұлттық баяндаманы ұсынған кезде Қазақстан сондай-ақ осы 
ҮАК мақсаттарына қол жеткізу жөніндегі қызмет туралы ауқымды ақпаратты енгізді, олар 
ресми түрде әлі міндетті бола алмады.

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: