Эмоция және оның себептері Эмоция немесе көңіл-күй латын тілінде эмовере – қобалжу, қозу деген мағынаны
білдіреді.
Эмоция дегеніміз адамның сыртқы ортаның жағдайына деген сезімін білдіріп, белгілі бір
тітіркендіргіштің әсеріне берген жауабы.
Эмоцияның 3 құрамы бар:
1. Ішкі сезім.
2. Сыртқы көрінісі.
3. Соңғы нәтиже.
Эмоцияны жағымды немесе жағымсыз деп екіге бөледі.
Жаңа туған сәбидің эмоция жағдайы ыңғайсыз болғанда жылау, терісінің қызаруы арқылы
білінеді. 7-11 жастағы балалар психикалық эмоцияның барлық түрлерінің белгілерін көрсете
бастайды. 12-16 жаста эмоцияның барлық түрлері толық қалыптасады.
Ұ йқы, оның физиологиялық негіздері мен жас ерекшеліктері Ұ йқы адам организмінің қалыпты қызмет атқаруы мен тірлігін сақтауға қажетті жағдай.
Ұ йқы кезінде сыртқы ортамен байланыс нашарлайды, денедегі зат алмасу, бұлшық еттердің
тонусы, асқорыту, жүрек-қантамырлар мен тыныс алу жүйелерінің қызметі төмендейді.
Ұ зақ уақыт ұйқы кемігенде адамның еңбек қабілеті, есте сақтау қабілеті, ойлау қабілеттері
төмендеп, нашарлап кетеді. Адам тәуліктің 1/3 ұйқыға жібереді.
Ұ йқыны азайтуға, әсіресе балаларды болмайды. Жаңа туған сәби алғашқы күндері
тәулігіне 21 сағаттай ұйықтайды. 1 жаста – 14сағ., 4 жаста – 12 сағ, 10-жаста 10-11, ересек
адамдар 7-8 сағ ұйықтайды.
Бала мезгілінде дұрыс ұйықтау үшін жатар алдында ауыр тамақ ішпеуі тиіс. Ауыр тамақты
жатардан 2-3 сағ бұрын қабылдап, жатарда жеңіл тамақ ішу керек. Баланың төсегі жайлы,
бөлмесінің ауасы таза, температурасы 20-22
0
С болғанда ұйқысы дұрыс болады.
Ес. Бала есінің дамуы Ес физиологиялық тұрғыдан қарағанда 3 бөліктен тұрады: ақпаратты қабылдау, оны сақтау және
мезгілінде қайтадан жаңғырту.Еске сақтау әдістеріне қарай ес: механикалық және саналы, ерікті және
еріксіз деп бөлінеді.
Мәліметті сақтау мерзіміне қарай ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді ес деп бөлінеді.
Қысқа мерзімді ес балада 3-4 айдан кейін іске қосылады. Баланың жасы ұлғайған сайын еске
сақтау мерзімі артады: 2 жаста бірнеше айға, 4 жаста бір жылдан аса, 5 жаста өмір бойына еске сақтай
алады.
7 жасқа дейін еріксіз еске сақтау қабілеті, одан әрі қарай ерікті еске айналады. Ер балалардың есі
10 жастан бастап, ал қыз балаларда 11-14 жаста жақсы дамиды Адамның есі 20-25 жасқа дейін
қалыптасып дамиды.